Ik kijk naar de werksituatie van vrouwen in mijn omgeving. Ik zie Anneleen, moeder van twee kinderen die gekozen heeft om minder te werken. Nu kan ze haar kinderen van school halen en naar de buitenschoolse activiteiten brengen. Ik zie ook Nicole, die heel haar leven voltijds heeft gewerkt. Sinds een paar jaar werkt ze deeltijds, om haar moeder te verzorgen. Die woont nog in haar eigen huis, maar heeft steeds meer hulp nodig. Elke dag gaat Nicole bij haar langs, soms zelfs twee keer. Dan komen we bij mezelf: jong, enthousiast en twee halftijdse jobs. Om dat geregeld te krijgen, om op beide werkplaatsen het werk gedaan te krijgen, moet er heel wat gepuzzeld worden. Gaat dit allemaal nog mogelijk zijn als de plannen van Kris Peeters erdoor komen? 

Onzekerheid troef

De bedoeling van het wetsontwerp, zegt Peeters, is de regels voor deeltijds werk “te vereenvoudigen en te versoepelen”. Je vraagt je af: voor wie? Vereenvoudigen en versoepelen voor werknemers? 

Nu is de regel dat de werkgever vijf dagen op voorhand aan de deeltijdse werknemer moet melden wanneer hij of zij moet komen werken. Peeters wil dat verminderen tot één dag. Pas één dag op voorhand weten of en wanneer je moet werken. Hoe kan Anneleen zorgen dat haar kinderen de buiten schoolse activiteiten – sport, muziekschool, dansles, turnen, tekenacademie… – nog kunnen volgen, als ze niet weet of ze hen zelf zal kunnen brengen? Hoe kan ik twee jobs combineren, als ik vandaag hoor wanneer ik morgen moet werken? 

Een tweede element in het voorstel van Peeters, is dat de uurroosters niet meer in het arbeidsreglement moeten worden opgenomen. Dat betekent dat de werkgever alle mogelijke en onmogelijke uurroosters kan opleggen. Voor Nicole zal het niet meer mogelijk zijn om elke avond bij haar moeder te passeren. 

Femma, de vrouwenorganisatie van beweging.net, verwijst in haar reactie op het wetsontwerp van Peeters naar het voorbeeld van Jannette Navarro. Jannette is een alleenstaande moeder van 22 jaar, die in de Verenigde Staten bij Starbucks werkt voor 9 dollar per uur. In de week dat de krant New York Times een reportage over haar maakte, stond Jannette op vrijdagavond ingeroosterd tot elf uur ‘s avonds, vijf uur later ving haar zaterdagdienst aan en zondag begon ze om vijf uur ‘s morgens. Zo’n schema maakt de rest van haar leven en de zorg voor haar peuter haast onmogelijk.

Deeltijds werk, nog steeds een vrouwenzaak

Niet toevallig heb ik bij het begin van dit artikel drie vrouwen gekozen als voorbeeld voor deeltijds werkenden. Acht op tien van alle deeltijdse jobs wordt ingevuld door vrouwen. Bijna de helft van de loontrekkende vrouwen werkt deeltijds. De redenen hiervoor zijn divers. Toch is er één reden die in het oog springt: de combinatie tussen werk en privé leven. 

Onderzoek toont aan dat vrouwen nog altijd het overgrote deel van het huishoudelijk werk en de zorg voor het gezin op zich nemen. Onderzoek toont ook aan dat de combinatie privé-werk voor veel vrouwen moeilijk is. Vooral bij vrouwen met kinderen is het aandeel deeltijds werkenden hoog. Meer dan de helft van de samenwonende vrouwen met twee kinderen werkt deeltijds en van de vrouwen met drie of meer kinderen werkt bijna 60 procent deeltijds. Vrouwen kiezen voor deeltijds werk om de combinatie tussen werk en privé mogelijk te maken. Zij maken de keuze om minder te werken zodat hun kinderen hobby’s kunnen uitoefenen, zodat zij kunnen zorgen voor zorgbehoevende familieleden of zodat ze tijd hebben om een avondcursus te volgen. 

De ‘flexibilisering’ van het deeltijds werk, zoals Peeters het noemt, is volgens Eva Brumagne, voorzitster van Femma “een dolk in het hart van moeders die een kinderoppas willen regelen, mantelzorgers die voor bejaarde ouders of familieleden zorgen of mensen die een avondcursus volgen of vrijwilligerswerk doen.”

Het wetsvoorstel van Peeters werd vijf dagen voor de Internationale Vrouwendag neergelegd. Dat gebeurde in de week dat CD&V-voorzitter Wouter Beke zijn partij de “meest feministische” van het land noemde. Een cynisch duo, die Peeters en Beke!

Tijd voor vrouwvriendelijke maatregelen

Hoe de positie van de deeltijds werkende vrouwen verbeteren? Een voorstel van Femma, dat ook door de PVDA onderschreven wordt, is de 30-urenweek als de voltijdse norm. Door de moeilijke combinatie privé en werk komt de helft van de vrouwen nu niet aan de voltijdse arbeidsduur van 38 uur. Daardoor hebben ze minder loon en minder kansen om vooruit te gaan op het werk. 

Maar het zijn niet de vrouwen die fout zijn omdat ze de norm niet halen. De norm is verkeerd. Die norm kan verlaagd worden, de arbeidsduur kan verminderd worden. Daarmee wordt het probleem van de moeilijke combinatie tussen privé en arbeid aangepakt, er komt tijd vrij voor onbetaalde arbeid. Zo geven we man en vrouw de mogelijkheid om te genieten van het leven, maar geven we ook beide de kans om door te groeien op het werk. De 30-urenweek bestrijdt de ongelijke positie van de vrouw op de werkvloer en dat, meneer Beke, is feministisch.

Michelle Heijens is zorgdeskundige en medewerkster op de studiedienst van PVDA