Eerst even wat feiten ter ‘herinnering’: 

Factbook Greece – CIA:

• jeugdwerkloosheid (15-24 jaar) = 64,2 procent
• werkloosheid = 27 procent (cijfers 2013)
• sectoren tewerkstelling: 12,9 procent landbouw, 14,7 procent industrie,
  72,4 procent diensten
• de bevolking die leeft onder de armoedegrens = 44 procent (bijna de helft!)
• 199 staatloze personen
• 850.000 aangekomen vluchtelingen

K.Y.A.D.A

Vandaag had ik een ontmoeting met Eleni Katsouli, hoofd van K.Y.A.D.A (Athens municipality reception & solidarity centre). Het centrum staat in voor verschillende vormen van hulpverlening aan mensen die dakloos zijn, maar ook aan mensen die wel een dak boven het hoofd hebben, maar bijvoorbeeld (onder andere) geen eten of kleren kunnen kopen. 

Het centrum biedt 122 slaapplaatsen (52 personen kunnen overnachten in het centrum zelf, 130 andere mensen kunnen terecht in een door K.Y.A.D.A afgehuurd hotel), deelt tweemaal per dag 1.500 warme maaltijden uit – voor iedereen die aanschuift, geen legitimatie nodig –, biedt een onderhoudsprogramma aan voor zes maanden aan 200 mensen (die een vast maandbudget krijgen om naar de supermarkt te gaan, kleren te kopen, etc), deelt aan 2.700 mensen per maand een pakket uit met basisbenodigdheden (zoals voedsel, gratis medicatie, zeep, kleren, …) en heeft sociaal werkers die ondersteuning bieden op straat zelf (zoals ik het ongeveer begrepen heb, rijden ze onder andere rond met een mobiele douche, etc).

Nieuwe armen 

Eleni vertelde mij dat er sinds het jaar 2008, een knauw is gekomen in het sociale zekerheidsstelsel van Griekenland (wat uiteraard geen nieuw nieuws is, maar het opfrissen waard), waardoor meer en meer mensen op straat belandden en (nog steeds) belanden. Het gaat hier dus niet enkel over de arme mensen die al arm waren, maar het betreft daarnaast bijkomend een downfall van (een niet te verwaarlozen deel van) de middenklasse. Natasja Skuli, sociaal werkster, vult aan dat het eerste wat trouwens opviel in het straatbeeld, na enkele maanden ‘economische crisis’, was dat meer en meer winkels hun deuren begonnen te sluiten (wat betekent: dat meer en meer mensen werkloos werden). Het percentage leegstand is trouwens echt enorm hoog (5 à 10 procent in de betere wijken, 30 procent en meer in de minder gegoede wijken). Als je door de straten van de stad loopt kan je dat zelf makkelijk vaststellen. Een direct gevolg daarvan is dan ook de stijging van het aantal mensen dat op straat belandde en/of om hulp kwam vragen. 

Om de situatie wat meer in detail te schetsen en te stofferen met recente cijfers: in november 2015, leefden er in Athene ongeveer 1.600 mensen op straat. In dit cijfer zijn niét meegerekend de mensen die enkel een dak boven het hoofd hebben (lees: die voor de rest geen toegang meer hebben tot elektriciteit, water, verwarming, geen eten meer kunnen kopen, ..), omdat het heel erg moeilijk is om daar zicht op te krijgen. Je kan niet weten wat er zich achter de gevels van de krotten (die alom tegenwoordig zijn in het straatbeeld – ik vermoed sommige gekraakt – ) afspeelt. Er is geen tijd of geld om elk huis met sociaal werkers te ‘bedienen’. 

Volgens Eleni is er in Athene sprake van minstens een grote groep (aantal dus niet exact gekend) nieuwe armen. Het betreft mensen die hun job verloren, en nog net hun huis kunnen afbetalen (of huren) of in een kraakpand wonen, maar niet langer in de andere basisbehoeften zoals water, elektriciteit, eten, kledij, medicijnen, zeep, etc. te kunnen voorzien. Vaak is er bijvoorbeeld geen geld om de ziekteverzekering te betalen, waardoor medicijnen niet worden terugbetaald en behandelingen in privé-ziekenhuizen erg duur worden. Vooral deze (niet altijd zichtbare, want zij proberen zoveel mogelijk hun problemen in de familie zelf op te lossen) nieuwe armen, doen beroep op de noodhulp van ‘één pakket per maand’ van K.Y.A.D.A. De organisatie deelt elke maand zo’n 9.000 pakketten uit, die elk op hun beurt gemiddeld dienst doen voor 2,6 mensen: 24.000 mensen dus in het totaal. Een hallucinant cijfer, als je weet dat dat bijvoorbeeld de volledige gemeente Wetteren (of Ronse) betreft. De pakketten worden gesponsord door bedrijven, scholen en ‘everyday people’ en iedereen die deze nodig heeft, kan ze maandelijks afhalen.

Geen hulp voor iedereen

Maar niet elk project kan aan alle hulpvragen tegemoet komen. 2.900 personen dienden een aanvraag in voor zesmaandelijkse budgettaire hulp om hun leven opnieuw op de rails te proberen te krijgen. Het werkbudget liet echter slechts 200 mensen tot het project toe. (De andere 2.700 mensen werden verwezen naar het project dat ik hierboven beschreef – maandelijkse hulp van een pakket om te proberen te voorzien in basisbehoeften).

Ook wat betreft opvangplaatsen kan niet voor iedereen plaats voorzien worden. Drug- en alcoholmisbruikers krijgen om te beginnen zelfs geen toegang. Zij worden verwezen naar afkickcentra en dienen er eerst af te rekenen met hun verslaving, vooraleer K.Y.A.D.A kan/wil inzetten op reïntegratie in de maatschappij. Kanttekening hierbij is wel dat deze personen er vaak voor kiezen op straat te blijven wonen, en geld te vragen aan voorbijgangers, om drugs en/of alcohol te kunnen kopen. Zij zouden er dus voor kiezen zich niet te willen schikken naar de regels in een centrum, waar een bepaalde centrumwet geldt, en waar men niet onmiddellijk voorziet in budgettaire hulp, maar wel ‘brood, bed en bad’ verschaft. Ik spreek hiermee geen waardeoordeel uit, want veel mensen die op straat leven in Athene, lijden naast hun drug- en alcoholmisbruik, soms ook omwille van hun drug- en alcoholmisbruik, ook aan psychoses. Eleni vertelt mij dat deze mensen soms het contact met ‘de realiteit’ kwijtraken.

Nieuwe arme alleenstaande ouderen

Volgens K.Y.A.D.A heeft voornamelijk de specifieke groep van nieuwe arme alleenstaande ouderen het erg zwaar. Het gaat hier over een grote groep van mensen, die blijkbaar bij de hulpverlening deels uit de boot valt. De toegang tot opvang voor oudere mensen zou blijkbaar minder prioritair zijn dan voor ontheemde families (en, sinds enkele maanden, vluchtelingen). Hoe de vork hier precies in de steel zit, moet nog verder uitgeplozen worden. Enkele mogelijke redenen waarom deze groep alvast vrij groot te noemen is, is waarschijnlijk omdat er alleszins 1) in absolute cijfers meer oudere mensen zijn in Griekenland dan jongere, gezien ook daar ‘vergrijzing’ optreedt en 2) het minimumpensioen maar 380 euro is (kanttekening: in Griekenland mocht je stoppen met werken na 18 werkjaren, met garantie op het verkrijgen van een basispensioen van 380 euro per maand, ongeacht het tijdens de werkjaren verdiende loon) en het gemiddelde pensioen slechts 850 euro bedraagt.

Op 8 januari vond trouwens in Athene een grote betoging plaats van gepensioneerden en van mensen die bijna pensioengerechtigd zijn. De oproerpolitie deinsde er volgens de bronnen die ik las, niet voor terug hardhandig op te treden tegen de deelnemende burgers. Aanleiding voor de betoging was dat de regering, maar voornamelijk de minister van Werk, Sociale Zekerheid en Sociale Solidariteit, George Katrouglas, in september een wetsvoorstel indiende om nog een bijkomende besparingsronde door te voeren op de pensioenen. Kanttekening: wat er eventueel volgens het IMF ook allemaal te zeggen valt (kritischerwijs) over een systeem waar sommigen bijna soms zonder te werken toch recht hebben op een basispensioen…, de wet bestond/bestaat, dus mensen schikten daar terecht hun levens naar. Aan het basispensioen werd tot vandaag nog niet geraakt (al aast het IMF daar wel op, de ECB waarschijnlijk ook), maar de rest van de pensioenen zijn sinds 2010 al met 40 procent gedaald (in 11 stappen, het laatste wetsvoorstel betreft de twaalfde stap).

Volgende nationale staking over de 12de besparing in de pensioenuitkeringen zal plaatsvinden op 4 februari.