Herdenkingsbloemen aan het hek van de Amerikaanse ambassade (17 januari 2016)

Open brief aan Susan Neiman: Sleutelen aan het verleden met het oog op de toekomst

Voor hij naar de herdenking van de eerste invasie van Irak op 17 januari 1991 vertrok, waar hij moest spreken, las filosoof Lieven De Cauter, stichter van het BRussells Tribunal en van BACBI, een mooi stuk van filosofe Susan Neiman. Dat stuk in De Standaard ging over de nood aan verwerking van het collectieve verleden met het oog op een volwassen toekomst. Het inspireerde hem tot een open brief.

woensdag 20 januari 2016 14:58
Spread the love

 Beste Susan Neiman, Ik heb zeer genoten van uw hartverwarmende opiniestuk in De Standaard (‘Duitsland, gidsland’, DS 16-17 januari). U hebt groot gelijk: net zoals Duitsland moeten ook andere landen om in de toekomst niet in herhaling te vallen, in het reine komen met hun verleden: Amerika met de slavenhandel en de genocide op de ‘indianen’ en Europa met zijn koloniale verleden. In België is er nog werk aan de winkel: er zijn wel een paar boeken verschenen, maar de gruwel van Congo behoort nog altijd niet tot ons collectief bewustzijn. Net zomin als er een monument is voor de slavenhandel of de genocide op de ‘native Americans’ in Washington, is er nog geen monument voor het koloniale onrecht in Brussel, zoals het monumentale Holocaustmuseum in het hart van Berlijn.

Omdat u zich uitdrukkelijk identificeert als ‘Joods-Amerikaanse’ in uw stuk, vond ik het jammer dat u met geen woord sprak over de Nakba, de etnische zuivering van Palestina die ten grondslag ligt aan de stichting van Israël. Om het in uw termen te zeggen: als Israël ‘volwassen’ wil worden, zal het die misdaad tegen de mensheid vroeg of laat moeten erkennen. Te meer daar die onderdrukking, bezetting, kolonisering, ja etnische zuivering tot op de dag van vandaag doorgaat. U zou met een meditatie daarover met meer gezag kunnen spreken dan ik.

Maar er is meer. Het gaat ook over de rol die het sterke bondgenootschap tussen Israël en de Verenigde staten speelt in het hele Midden-Oosten. Het is vandaag, als ik dit schrijf, dag op dag 25 jaar geleden dat Amerika Irak voor de eerste keer binnenviel (op 17 januari 1991). De inval in Irak in 1991, als antwoord op Saddam Hoesseins invasie van Koeweit, was het begin van de ontmanteling van Irak. Vooral de moordende sancties (500.000 kinderen stierven) die erop volgden waren een eerste beweging in de vernietiging van Irak.

Het neoconservatieve plan van de jaren negentig om het Midden-Oosten te herscheppen, ‘the plan to remake the Middle East’, dat na 9/11 in werking trad, werd verkocht als de uitvoer van de democratie, maar in feite was het de invoering van de veralgemeende burgeroorlog. Door Irak te ontmantelen, heeft men de hele regio in brand gezet: in Irak werd bewust gepolariseerd tussen soennieten en sjiieten (die tot dan toe vaak met elkaar trouwden), en zo werd de hele regio gepolariseerd. Irak en Syrië zullen nooit meer echte staten zijn, als ze al niet worden opgedeeld.

Dat past in een plan ontvouwd in 1982 door een zekere Oded Ynon. Israël moest om te overleven de grote staten rond zich destabiliseren door burgeroorlogen en als het even kon ervoor te zorgen dat ze in kleine staten uiteenvielen (vanuit het puur strategische belang van een piepklein land tussen vijandige megastaten was dat ook een ‘logisch’ plan). Als ik dit schrijf word ik meteen gebrandmerkt als antisemitische complottheoreticus. En dat, weet ik uit ervaring, is echt heel onaangenaam. Daarom durf ik u vragen om daar uw licht op te laten schijnen, u die naar eigen zeggen vindt dat we niet bang mogen zijn om als ‘nestbevuiler’ te worden gebrandmerkt.

U wijst op de lange doorwerking van een onverwerkt verleden. Inderdaad. Zelfs Obama gaf toe dat de invasie van Irak IS heeft groot gemaakt. Maar niet allen het terrorisme, ook de vluchtelingencrisis die Europa teistert is een direct gevolg van het neoconservatieve ‘plan om het Midden-Oosten te herscheppen’: de vluchtelingen komen voor het overgrote deel uit Afghanistan, Irak en Syrië. Dus nadenken over de Nakba en het vervolg erop is zeker meer dan alleen maar een academische oefening of een ‘linkse obsessie’. Daarom moeten we de zionistische neoconservatieve denktanks zoals de ‘Project for the New American Century’ en hun leden, zoals Paul Wolfowitz, de echte architecten van de tweede Golfoorlog, blijven viseren als oorlogsmisdagers.

Ik ga straks spreken op een herdenking van die eerste Golfoorlog. De lectuur van uw stuk heeft mij geholpen om in te zien dat dergelijke herdenkingen belangrijk zijn, op weg naar een volwassen politiek, zoals u dat noemt. Omdat Israël, daarbij sterk geholpen door de Amerikaanse neoconservatieven, een zo nefaste rol speelt in het Midden-Oosten, juist daarom heeft Israël ook de sleutel tot vrede in het Midden-Oosten.

Door ook de Nakba en zijn doorwerking te belichten, zou u niet alleen de wereld een groot plezier doen: de sleutel tot vrede in het Midden-Oosten is ook de sleutel tot wereldvrede, de enige echte ‘volwassen toekomst’. U zou ook, zeker als ‘Joods-Amerikaanse die ontzet is over hoe haar land weigert enige verantwoordelijkheid te nemen’, ook uw eigen vertoog nog een stuk geloofwaardiger maken.

Met collegiale groeten en dank bij voorbaat.

Lieven De Cauter, cultuurfilosoof  

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!