Coalitie tegen Iran?
De aankondiging was nogal voorbarig, want in aantal van de betrokken staten heeft dit tot discussies geleid en is er nog geen formele toezegging. De Libanese minister van Buitenlandse Zaken gaf zelfs een officiële verklaring vrij waarin hij stelde dat zijn ministerie “niet op de hoogte was en op geen enkele manier werd geconsulteerd.”
Ook de Palestijnse woordvoerder buitenlandse zaken toonde zich verrast en zei dat hij van “niets wist en het allemaal vernomen heeft via de media”. Bovendien worden een aantal landen – Syrië, Irak, Iran – expliciet uitgesloten, wat vragen oproept bij de werkelijke bedoelingen van Saoedi-Arabië bij dit initiaitief. Gaat het om een organisatie die daadwerkelijk het terrorisme wil bestrijden of is deze soennitische alliantie gericht tegen de Saoedische aartsvijand Iran?
Irak en Syrië worden naast Afghanistan, Egypte en Libië, expliciet genoemd als de landen waar de nieuwe Islamitische Militaire Alliantie het ‘terrorisme’ zou gaan bestrijden, hoewel beide landen zelf geen toegang krijgen tot deze Alliantie. Dat betekent dat er geen samenwerking zou zijn tussen een mogelijke militaire operatie van de Alliantie en die van de Iraakse troepen tegen IS.
Jemen
Saoedi-Arabië heeft met een paar Arabische bondgenoten 9 maanden lang oorlog gevoerd tegen buurland Jemen, tegen de door Iran gesteunde Houthi-rebellen en militairen die vorig president Saleh steunen. In het eigen land wordt dit conflict gepresenteerd als noodzakelijk om Iran uit de Saoedische invloedssfeer te houden.
Saoedi-Arabië rekent er wellicht op dat de Islamitische Militaire Alliantie extra steun kan leveren voor het geval het broze staakt-het-vuren dat sinds 15 december 2015 van kracht is in Jemen niet stand houdt.
Saoedi-Arabië: bestrijder of sponsor van terrorisme?
Dat uitgerekend Saoedi-Arabië, het Arabische land dat een uitermate conservatieve en repressieve interpretatie van de islam beleidt, de leiding neemt over dit initiatief roept nog andere bedenkingen op.
Saoedi-Arabië steunt en bewapent extremistische milities in Syrië en was de belangrijkste financierder van de Afghaanse Taliban. De jarenlange wereldwijde promotie van het Wahhabisme, de officiële Saoedische staatsideologie, heeft de basis gelegd voor het ontstaan van talrijke extremistische organisaties. Nu werpt Saoedi-Arabië zich op als bestrijder van het gewelddadig jihadistisch terrorisme? Dat klinkt op zijn zachtst gezegd weinig geloofwaardig.
Turkije
Voorts stelt de nieuwe Alliantie dat elke terroristische organisatie zal worden bestreden. Vraag is welke definitie daarvoor zal worden gehanteerd. Turkije maakt deel uit van deze coalitie. Voor Turkije is de Koerdische Arbeiderspartij PKK een terroristische organisatie die op gelijk niveau moet behandeld worden als IS.
Turks president Erdogan is daar altijd heel duidelijk over. Turkije hoopt ongetwijfeld te kunnen rekenen op nieuwe bondgenoten om de repressie tegen de Koerden in eigen land, maar ook in de diaspora, nog op te voeren onder het mom van terrorismebestrijding.
Egypte
Een ander heikel punt zijn de verschillende soms zelfs tegengestelde prioriteiten in het buitenlands beleid van Saoedi-Arabië en Egypte, twee landen met een grote en goed uitgeruste troepenmacht. Zij zijn het bijvoorbeeld oneens over de aanpak van Syrië.
Voor Saoedi-Arabië is de val van het regime in Damascus een noodzakelijke voorwaarde om de burgeroorlog te beëindigen. Egypte ziet daarin juist het recept voor nog meer chaos en bloedvergieten, waarbij de milities de dominante kracht zouden worden.
Dergelijke meningsverschillen leggen bij voorbaat een hypotheek op dit initiatief dat eerder bedoeld lijkt om de leidende positie van Saoedi-Arabië – met zijn sterk stijgend defensiebudget – over de islamitische wereld lijkt te bevestigen.
