Naar aanleiding van de gruwelijke aanslagen op 13 november, werd in Parijs de noodtoestand afgekondigd. De Franse autoriteiten verboden onmiddellijk iedere manifestatie of protest van civiele organisaties en actiegroepen die gepland waren als onderdeel van de klimaattop COP21 in Parijs, die start op 30 november. De Climate Express, die 10.000 Belgen naar Parijs moest brengen om er in de straten van de lichtstad een grote klimaatmars kracht bij te zetten, kan daarom niet uitrijden.
Toch gaan de COP 21-klimaatonderhandelingen in de Franse hoofdstad gewoon door en zullen regeringsleiders en lobbygroepen van multinationals samenscholen in Le Bourget. Sociale bewegingen en klimaatcoalities riepen vorige week op om in eigen land manifestaties te organiseren en vanop afstand een signaal te geven. Maar na een njet in Brussel, werd het vandaag duidelijk dat een klimaatmars in Oostende evenmin kan doorgaan.
Wij, collectief Streetmedbel, vinden we dit verontrustend. Het belang van een ingrijpend klimaatakkoord kan niet overgelaten worden aan regeringsleiders en multinationals. De stem van burgerverenigingen en sociale bewegingen is broodnodig.
Terreur eindigt niet wanneer aanslagen in de kranten van gisteren staan. Ze stolt in collectieve angst, een discours dat polarisering in de hand werkt en schept een maatschappelijk klimaat dat vluchtelingen viseert en grenzen sluit. Wanneer op iedere Brusselse straathoek soldaten en politieagenten verschijnen die ons met hun wapens voorbereiden op oorlog, heeft terreur al gewonnen.
“Angst essen Seele auf”
De Duitse filmregisseur Rainer Werner Fassbinder had het met de titel van zijn meesterlijke film ‘Angst essen Seele auf’ van 1974 niet beter kunnen verwoorden1. Angst eet de ziel op. De ziel van een samenleving waar we zo prat op gaan dat ze op een solidaire en democratische leest geschoeid is. Waar vrede, vrijheid en verdraagzaamheid hoog in het vaandel zouden staan en waar staatshoofden bij iedere aanslag opnieuw het belang van deze waarden, “onze” waarden, in de verf zetten. Maar aanslagen worden vergeldt met bombardementen en militarisering. Steeds weer zien we geweld als antwoord op geweld. Helaas komt vrede – in tegenstelling tot bommen – niet uit de lucht vallen.
We stellen ons vragen bij dit antwoord van de Franse overheid op de terreuraanslagen in Parijs. Aanslagen die als excuus worden gebruikt om protesten en manifestaties naar aanleiding van de klimaattop te verbieden. Tienduizenden burgers en activisten zouden afzakken naar Parijs om er hun stem te laten horen, om te tonen dat er een draagvlak is voor een echt en ingrijpend klimaatbeleid en om de hypocrisie en de rol van multinationals in het falen van een dergelijk beleid aan te klagen.
Deze mensen worden nu de mond gesnoerd. Het is niet de eerste keer dat er geschermd wordt met uitzonderingswetten, dat een terreurdreiging wordt aangewend om burgerrechten aan banden te leggen en repressie op sociale bewegingen op te drijven. Denken we aan de befaamde Patriot Act die in de Verenigde Staten werd afgekondigd na de aanslagen van 11 september, en meer recent in Frankrijk, toen betogingen met geweld onderdrukt werden in de nasleep van de aanslagen op Charlie Hebdo. Op deze manier wordt de aandacht afgeleid naar terreur en repressie, weg van het vraagstuk van deze eeuw: klimaat en sociale rechtvaardigheid. Dit is verontrustend.
De terreuraanslagen in Parijs zijn niet los te denken van de opwarming van het klimaat. Een opinie-artikel dat eerder verscheen, argumenteert hoe de jarenlange droogtes in Mesopotamië mee liggen aan de basis van de burgeroorlog in Syrië. Droogte en natuurrampen die ook in andere gebieden, onder andere vanuit het Afrikaanse continent, vluchtelingenstromen op gang brachten richting Europa.
Klimaatverandering gaat niet langer over de ijsbeer op zijn afbrokkelend stuk Noordpool. Het gaat over miljoenen mensen die in het Zuiden het platteland en de steeds frequentere natuurrampen ontvluchten. De VN-Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) voorspelt dat de klimaatverandering vanaf 2030 zal leiden tot 250.000 extra doden per jaar, onder andere door diarree, malaria, ondervoeding en temperatuursveranderingen.
Het zijn net de landen die niet over de nodige gezondheidszorg en maatschappelijke infrastructuur beschikken om deze veranderingen en migratie het hoofd te bieden, die het hardst getroffen zullen worden. Het gaat over ontwikkelingslanden in het Zuiden, landen als Nigeria of Somalië, waar we nu al een toenemende spiraal van chaos en terreur zien. In onze geglobaliseerde wereld zullen de ontwrichtende gevolgen van de klimaatverandering niet beperkt blijven tot deze regio’s.
Tegelijkertijd zien we dat ook ‘bij ons’ kinderen en ouderen getroffen worden door een steeds slechtere luchtkwaliteit en stellen we een toename vast van luchtwegaandoeningen, hart-en vaatziektes en kankers. In België krijgen we te maken met een stijgende zeespiegel, meer frequente en intense hittegolven, een verlies aan biodiversiteit en een groter overstromingsrisico.
Klimaatverandering is ook geweld
Wij wantrouwen onze wereldleiders. We wantrouwen hen wanneer ze de mond vol hebben over democratie, vrijheid en gerechtigheid, maar dezelfde dag nog handjes schudden met de oliebaronnen van Saoedi-Arabië terwijl ze verdragen tekenen waar olie tegen wapens wordt verhandeld.
Toen de beurzen van Parijs opnieuw openden na de aanslagen, gingen de aandelen van de wapenindustrie cynisch de lucht in. Wapens van Westerse makelij gaan in het Midden-Oosten vlotjes van hand tot hand.
We wantrouwen hun verklaringen en beloftes die zowel de terreur van IS als de klimaatproblematiek bij de wortel pretenderen aan te pakken. We wantrouwen hen omdat zij in de praktijk deze problemen bestendigen.
Beide vraagstukken kennen inderdaad dezelfde wortels: een economie gebaseerd op fossiele brandstoffen en een daarop geënt financieel stelsel dat leidt tot een toenemende ongelijkheid wereldwijd. De klimaattop zal daarom sociaal zijn of hij zal niet zijn.
De Franse minister voor stad, jeugd en sport verklaarde dat voetbalwedstrijden in Parijs gewoon zullen doorgaan: “Het leven gaat verder.” Inderdaad, het leven moet verder gaan. Wanneer wereldleiders en multinationals de toekomst van onze planeet niet kunnen of willen veilig stellen, is een stem van onderuit onmisbaar.
Dit is waarom wij toch naar Parijs vertrekken.
Collectief Streemedbel
1 Rainer Werner Fassbinder (1945-1982), Duits filmregisseur, werd slechts 37 jaar werd, maar regisseerde in die tijd 36 films en televisieseries, evenals talrijke toneelstukken. Hij wordt beschouwd als een van de meest geniale Duitse filmregisseurs van na de Tweede Wereldoorlog.
