Voor mij zitten twee goedlachse en gedreven jongeren met een uitgesproken mening over de antiracistische strijd in de VS. Zij zijn de nieuwe generatie van de zwarte burgerrechtenbeweging. 

Derecka Purnell komt uit St-Louis in de staat Missouri, niet ver van Ferguson en studeert rechten aan de universiteit van Harvard. Nyle Fort komt uit New Jersey en is student Afrikaanse studies aan de universiteit van Princeton.

Activisme

Beiden kwamen op school in contact met de strijd van de burgerrechtenbeweging en besloten prompt om zich aan te sluiten en er voluit voor te gaan.

Nyle Fort: “Ik ben me beginnen engageren na een les van Mumia Abu Jamal. Hij is een voormalige Black Panther-activist en zit als sinds de jaren tachtig in de cel. Hij belde vanuit de gevangenis en gaf een uur les over de situatie van de zwarten in de VS, over rechtvaardigheid, macht en hegemonie. Na de les ging ik meteen alles over hem opzoeken en twee weken later was ik op mijn eerste betoging.”

Derecka Purnell: “Ik werd in het middelbaar bijna gerecruteerd door een organisatie die actie voerde tegen positieve discriminatie. Volgens hen was dit niet meer nodig want we leefden in een post-raciaal Amerika. Een vriend van me die dat te horen kreeg, informeerde me over de realiteit en de geschiedenis van de zwarte strijd en de Afro-Amerikaanse gemeenschap. Ik was vroeger vooral actief rond recht op onderwijs maar de laatste jaren ben ik meer gefocust op politiegeweld tegen zwarten.”

#BLM 

#BLM begon met een hashtag maar groeide heel snel uit tot een heuse beweging. 

Derecka Purnell: “Na de moord op Trayvon Martin begon een groep vrouwen hun verontwaardiging te uiten via twitter onder de hashtag #BLM. Maar het is pas nadat door politiegeweld o.a Michael Brown en Darren Wilson stierven en Ferguson in opstand kwam, dat de hashtag viraal ging. Politiegeweld kreeg aandacht in de media en iedereen begon onder die hashtag zijn verontwaardiging uit te schreeuwen en ervaringen te delen.”

“Vanuit de hashtag werd er een #BLM organisatie gecreëerd. Met afdelingen over bijna heel de VS. Maar de beweging #BLM en de organisatie vallen niet helemaal samen. Veel mensen die als #BLM actie voeren rond verschillende thema’s willen niet verengd worden of geassocieerd worden met de officiële organisatie.”

Nyle Fort: “De focus van de #BLM-beweging ligt voornamelijk op actie voor rechtvaardigheid en de strijd tegen politiegeweld op zwarte Amerikanen. Maar daarnaast zijn er ook bewegingen die onder dezelfde paraplu vooral actief zijn rond recht op onderwijs, werk en de strijd tegen de oververtegenwoordiging van zwarten in de Amerikaanse gevangenissen.”

Impact van sociale media

Nyle Fort: “De nieuwe technologie en de sociale media platformen zoals Facebook, Twitter, Instagram hebben een enorme invloed gehad op onze beweging.”

“#BLM is echt heel breed gegaan sinds Ferguson mede door de nieuwe technologie. Zo kon ik vanuit New Jersey op de voet volgen wat er allemaal gebeurde in Ferguson en welke acties er waren. Veel mensen en vooral veel jongeren hebben toegang tot deze platformen en gebruiken het om elkaar te informeren.”

“Het heeft een enorme impact op de manieren waarop we ons organiseren en informeren om te reageren op bepaalde gebeurtenissen. Maar er zijn tegelijkertijd ook limieten aan deze technologie. We moeten ons de vraag stellen wat een beweging is in dit virtueel tijdperk is. Zijn sociale media enkel instrumenten die we moeten gebruiken en hoeveel belang moeten we eraan hechten?”

Virtuele activist versus real world activist

Derecka Purnell: “De virtuele platformen hebben voor- en nadelen. Het voordeel is het gemak waarmee mensen op sociale media berichten kunnen bundelen op basis van hashtags. Het is een krachtig instrument, zeker als je kijkt naar de rol die sociale media hebben gespeeld tijden de Arabische lente om massa’s volk op de been te krijgen.”

“Maar real world activisme en beweging maken blijven nodig want wie moet er anders ter plaatse trekken en organiseren. Dus voor mij is virtuele organisatie alleen een instrument voor een grass roots-beweging om zich beter te organiseren en effectief op straat te komen zoals in Ferguson of in Egypte. Maar ik begrijp wel dat voor sommige mensen online activisme de enige manier is om zich te engageren omdat ze bijvoorbeeld ziek zijn, ver wonen, etc…”

De Martin Luther King -generatie vs #BLM

Naast verschillen zien Nyle en Derecka ook heel wat parellellen tussen hun beweging en de oude burgerrechtenbewegingen.

Nyle Fort: “Het verschil voor mij tussen de nieuwe #BLM-beweging en de beweging van Martin Luther King is de afwezigheid van een echt boegbeeld.” 

“In de oude bewegingen is er altijd een boegbeeld, meestal een charismatische zwarte hetero man uit een religieuze institutie zoals de kerk of Nation of Islam,… Deze boegbeeld leidt de organisatie op een hiërarchische manier. Of dat is tenminste het verhaal dat verteld wordt over deze bewegingen. Terwijl de vrouwen, de queers en jongeren die deze bewegingen echt trokken onder de radar bleven.”

Derecka Purnell: “Ik denk niet dat je kan zeggen dat de #BLM-beweging helemaal geen leiders heeft. Het hangt er vanaf wat je leider noemt. Er is hier geen groep die kijkt naar één persoon. De #BLM-beweging is een gedecentraliseerde beweging met veel leiders die lokaal werken. Een beweging is onmogelijk zonder leiding. Je hebt altijd mensen nodig die strategieën uitwerken en trekken. De leiders van #BLM zien er ook helemaal anders uit dan het type leiderschap dat we in het verleden zagen.”

Thema’s in de oude en nieuwe bewegingen 

Derecka Purnell: “Er zijn heel wat parallellen tussen de actiethema’s van de zwarte bewegingen vroeger en nu. Het geweld op de zwarte gemeenschap is een thema dat in alle bewegingen voorkomt. In onze beweging is het gericht op politiegeweld en bij de vroegere bewegingen was het gericht tegen lynchen.”

“Ook het thema van Afro-Amerikanen in gevangenissen komt voor in alle bewegingen. In de VS hebben zwarten drie tot vier keer meer kans om in de cel te belanden dan een blanke voor dezelfde feiten. De rode draad in al die zwarte bewegingen is de zoektocht naar volledige vrijheid en veiligheid van de zwarte gemeenschap.”

Nyle Fort: “Het concept intersectionaliteit is heel belangrijk in de #BLM-beweging. Daarmee bedoelen we dat onze identiteit meer is dan enkel ras, gender, seksuele geaardheid of klasse. Al deze elementen komen in onze beweging samen. Naast debatten over racisme zijn de debatten over gendergelijkheid en homoseksualiteit ook belangrijk en heel interessant.”

Modellen en Inspiratie voor activisme

De strijd van de Amerikaanse zwarte bewegingen wordt door velen beschouwd als model voor de strijd van minderheden in de hele wereld maar Nyle en Derecka zien zichzelf niet als model.

Nyle Fort: “Ik laat me ook enorm inspireren door de manier waarop andere bewegingen in de wereld zich organiseren. Er zijn veel bewegingen die op een succesvolle manier strijd voeren in verschillende werelddelen maar die nooit gedocumenteerd worden.”

“Toen we in Ferguson op straat kwamen leerden we bijvoorbeeld van Palestijnen hoe we moesten reageren op traangas. De sociale strijd van de diaspora in Europa is heel belangrijk voor me. De traditie van de zwarte radicale strijd was altijd verbinding zoeken met de strijd in de rest van de wereld inclusief de  anti-koloniale strijd op het continent. Om zo ideeën, modellen en tactieken die werken uit te wisselen.”

Diversiteit en de utopische vrijheid

De VS wordt door velen ook vaak als voorbeeld van de melting pot genoemd. Derecka is het er niet mee eens. Alleen divers zijn als land is niet genoeg.

Derecka Purnell: “Diversiteit is voor mij een  zelfstandig naamwoord en een onderwerp. Divers zijn in de zin van de aanwezigheid van mensen met verschillende achtergronden is niet voldoende. Er moet ook een taal  en een systeem zijn dat er voor zorgt dat deze minderheidsgroepen welkom, veilig en vrij zijn. Dat ze kunnen zeggen wat ze willen en waar ze willen zonder schrik te hebben dat ze aangevallen of onder druk gezet worden.”

“Heel veel mensen in de VS vochten voor integratie. Ze dachten dat eens zwarte en blanke kinderen naar dezelfde school kunnen gaan, al de rest vanzelf zal lopen maar dat is niet zo. Want deze kinderen gaan na school terug naar hun families, naar hun wijken en zullen hun vooroordelen blijven houden over de andere.”

“Als je niet groots droomt over de toekomst en kunt praten over een andere soort toekomst dan lijkt het alsof het nooit echt zal veranderen. En mensen moeten zich op hun gemak voelen om te kunnen praten over hoe het voelt om vrij te zijn.”

“Dezelfde rechten hebben als de blanke meerderheid zorgt er niet voor dat je vrij bent. De minderheid heeft nog steeds speciale wetten nodig om diezelfde rechten te hebben als de meerderheid en dat is voor mij niet echt vrijheid hebben. Er moet een ander soort discours zijn dat het wettelijk systeem en de politieke instituties overstijgt.”

“Maar we kunnen deze gesprekken nu zelfs nog niet voeren. Want we zitten nog in het stadium waarin we werken aan wetten en structuren die de veiligheid van de minderheid verzekeren. Al deze wetten zitten ook nog in onze grondwet en maken deel uit van onze geschiedenis.”

“We meten nu ons succes als beweging aan het bereiken en implementeren van wetten, in een systeem van verantwoording. Maar rechtvaardigheid is er pas als mensen echt om hun medemens geven en geen systeem nodig hebben dat hen ter verantwoording roept.”

“Onze belangrijkste ambitie moet echter zijn dat we op een dag in de toekomst een maatschappelijk stadium bereiken waar minderheidsgroepen geen extra wetten nodig hebben, maar dat hun rechten gewoon ingebed zijn in het geheel. Ik denk dat zo’n maatschappij echt utopisch, idealistisch en ambitieus is. Ik zal het waarschijnlijk in mijn leven niet kunnen meemaken.”

Obama en de zwarte beweging

En is Obama dan geen troef voor de zwarte beweging? Helemaal niet vinden Derecka en Nyle.

Nyle Fort: “Tijdens de eerste verkiezingsstrijd met Barack Obama heb ik gezien hoe de gehele Afro-Amerikaanse gemeenschap werd gemobiliseerd om hem te steunen. Hij is er vooral in geslaagd om veel zwarte jongeren te mobiliseren voor de formele politiek. We waren geëngageerd en enthousiast omdat we iemand zagen die op het eerste zicht op ons leek.  Maar we hebben te veel hoop en vertrouwen in Obama gehad. Het was alsof hij onze Mozes was die ons vanuit de wildernis naar het beloofde land zou leiden. Hij was in veel opzichten een soort messiaanse figuur.”

“Maar na een tijd begonnen jonge zwarten die veel hoop hadden gevestigd in Obama zich af te vragen wat het werkelijk betekent om een zwarte president te hebben in het Witte Huis als hun situatie hetzelfde bleef. De zwarte scholen en wijken bleven achtergesteld, de werkloosheid bij de zwarte gemeenschap is niet veranderd, de ziektezorg bleef grotendeels ontoegankelijk. Die contradictie werd verwoord in uitdrukkingen als: “We have one black person in the white house and a million more in the jailhouse.”

“Is het voldoende om één zwarte te hebben in het Witte Huis terwijl de zwarten nog steeds massaal in de cel belanden en uitgesloten worden van de belangrijke maatschappelijke sectoren? Dus als we de resultaten bekijken op het niveau van het systeem dan kunnen we enkel somber zijn over de resultaten en is Obama niet echt een succes te noemen voor de zwarte beweging.”

Derecka Purnell: “Obama is vrij gepolijst en hij weet goed hoe hij zijn zwart-zijn kan gebruiken om een connectie te creëren met de zwarte gemeenschap maar als je zijn parcours bekijkt dan heeft hij weinig affiniteit met de meerderheid van de Afro-Amerikanen. Obama begrijpt ook wel dat hij bepaalde verwachtingen creëert bij die gemeenschap. Daarom ook dat hij probeert hier en daar wat veranderingen te realiseren zoals de hervorming van de gezondheidswet omdat vooral zwarten uit de boot vallen. Maar op systeemniveau gebeurt er weinig. Zo benoemt hij een zwarte als hoofd justitie in Ferguson. Deze doet vervolgens de uitspraak dat de politie helemaal niet hoeft te melden hoeveel mensen ze neergeschoten hebben. Wat betekent het dan om zo’n functie te hebben als zwarte en dergelijke uitspraken te doen? Je kwetst daarmee de hele gemeenschap die enorm lijdt onder dat politiegeweld.”

Nepleiders verlammen de  beweging

Nyle Fort: “Het is een strategie van de dominante groep om mensen die een gemarginaliseerde of onderdrukte groep vertegenwoordigen te gebruiken zonder ze echt macht te geven.”

Derecka Purnell: “Ook als deze zogenaamde zwarte leiders hun positie niet naar behoren uitvoeren is publieke kritiek vanuit de zwarte gemeenschap heel moeilijk. Er is vaak een soort solidair ondersteuningsnet rond hen. Het is zoals de zwarten die Obama blijven verdedigen ondanks veel kritiek. Hetzelfde gebeurt op lokaal niveau. Het zorgt vaak voor meer spanning en verdeeldheid binnen de gemeenschap en dat doet de macht van grassroots-organisaties afnemen.”

Nyle Fort: “Het is niet omdat we dezelfde kleur hebben dat we dezelfde waarden, doelen of visies delen. Dat is nooit echt de realiteit geweest en zal dat nooit worden. We moeten solidariteit leren begrijpen buiten de grenzen van identiteit.”

De levenslange strijd

Nyle Fort: “Zolang er blanke suprematie is zal er een zwarte beweging nodig blijven. Ik ben optimistisch en realistisch om te begrijpen dat onze strijd een levenslang engagement zal vragen. Als we iets willen veranderen zal het heel veel werk, emoties en mentale tol eisen. En als mensen zoals ons er niet voor gaan zal er niets veranderen.”

*Nyle Fort en Derecka Purnell waren uitgenodigd door Sceed empowerment voor een kort bezoekje in Antwerpen en een korte lezing en discussiemoment met geïnteresseerden.