Het rapport Fit For Whose Purpose. Private Funding and Corporate Influence in he United Nations (Geschikt voor wiens belangen?) van onderzoekers Barbara Adams en Jens Martens werd door Global Policy Forum (GPF) gepubliceerd. Het GPF is een watchdogorganisatie die zich toespitst op de activiteiten van de VN.

Een alarmerende trend

Volgens dit onderzoek worden de VN en zijn fondsen, programma’s en gespecialiseerde afdelingen steeds meer afhankelijk van financiering door grote bedrijven bij het vinden van oplossingen voor wereldproblemen. Het GPF noemt dat een “alarmerende trend.”

De studie wijst ook op de groeiende kloof tussen de schaal van de wereldproblemen en de financiële capaciteit van de VN om oplossingen te creëren, het groeiende aantal bijdragen voor niet-kernactiviteiten en het outsourcen van financiering en besluitvorming aan exclusieve wereldwijde partnerschappen.

Jens Martens, directeur van Global Policy Forum en medeauteur van de studie, zegt dat de VN-lidstaten falen als het gaat om financiering van de VN. “Deze situatie is verergerd doordat westerse regeringen, onder aanvoering van de VS, jarenlang hebben ingezet op nulgroei van het VN-budget”, zegt hij.

Neutraliteit VN in gevaar

Het VN-Centrum inzake Transnationale Ondernemingen (UNCTC) werd in 1975 is opgericht om multinationals te monitoren maar werd in 1992 terug ontmanteld. In de jaren 1970 waren discussies begonnen over een gedragscode voor grote ondernemingen. Pogingen daartoe stuitten echter op hevig verzet vanuit het bedrijfsleven en mislukten uiteindelijk.

Tegelijkertijd, zo staat in de studie, bleken grote bedrijven zeer succesvol in het opzetten van pr-strategieën die hen neerzetten als ‘goede partners’ die dialoog zoeken met staatsoverheden en met de VN. Zij zouden dan betrokken partijen zijn die meewerken aan milieu, sociale en mensenrechtenstandaarden, wat sindsdien Corporate Social Responsibility (sociale ondernemersveratnwoordelijkheid – CSR) wordt genoemd.

VN-secretaris-generaal Ban Ki-Moon en de hoofden van de diverse VN-organisaties zien volgens Martens veel in dergelijke samenwerking met het zakenleven. Niet alleen boren ze hiermee een nieuw financieringsbron aan, ze geloven ook dat betrokkenheid van krachtige bedrijven noodzakelijk is voor de VN om de uitdagingen van deze tijd aan te kunnen.

“Zij verkopen de VNtegen een spotprijs. De kosten voor de bedrijven zijn opvallend laag en de voordelen voor henzelf groot.” Bedrijven profiteren immers van een sterke imagoverbetering door zichzelf te associëren met de VN. Ze worden zichtbaarder en krijgen direct toegang tot beleidsmakers.

“Wat betekent deze imagoverandering voor de reputatie en neutraliteit van de VN? Bestaat het risico niet dat samenwerking met controversiële bedrijven een averechts effect heeft op het imago van de VN als neutrale autoriteit en de reputatie van de VN ondermijnt?”, vraagt Martens zich af.

Global Compact

VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon heeft bijvoorbeeld een beroep gedaan op private investeerders om de VN te helpen het enorme bedrag van 100 miljard dollar per jaar bijeen te brengen nodig voor de bestrijding van de verwoestende effecten van de klimaatverandering te bestrijden. Hij vertrouwt daarvoor grotendeels op financiering vanuit de private sector en vraagt tegelijkertijd om geld van overheden en de publieke sector.

De studie is ook kritisch over Global Compact, het VN-initiatief voor duurzaamheid, waarbij momenteel meer dan 8000 bedrijven in 162 landen betrokken zijn. Global Compact heeft de VN geopend voor het bedrijfsleven, stelt de studie. “Hoewel het wellicht bedoeld was voor het tegenovergestelde – het bedrijfsleven gevoelig maken voor het publieke belang via tien principes – dient het als platform en behartiger van bedrijfsbelangen binnen de VN.”

Dit wordt versterkt door afhankelijkheid van privaat geld en de zeer complexe bestuursstructuur die lidstaten weinig beleidsruimte geeft en het inzicht in de financiële stromen binnen de VN beperkt tot de partijen die het geld verstrekken. “In feite is Global Compact een van de weinige VN-entiteiten die voornamelijk afhankelijk is van privaat geld. Dat heeft gevolgen voor de interpretatie en implementatie van zijn mandaat.”

Martens zegt dat de financiering van alle systeemactiviteiten van de VN jaarlijks ongeveer 40 miljard dollar bedraagt. “Dat mag veel lijken, maar in werkelijkheid is dat minder dan het budget van de stad New York, minder dan een kwart van het budget van de EU en slechts 2,3 procent van de militaire uitgaven in de hele wereld.”

Barbara Adams, medeauteur van de studie, zegt dat lidstaten – in het bijzonder grote donoren – een tweeledige aanpak volgen. Ze roepen enerzijds op tot meer coherentie in de ontwikkelingsactiviteiten van de VN, terwijl ze anderzijds meer inzetten op financiering van specifieke doelen.

“Dat leidt tot nog meer fragmentatie”, volgens haar. “Deze dynamiek van naar eigen wens kiezen, in combinatie met voortdurende financiële tekorten, heeft de deur opengezet voor de inmenging van het bedrijfsleven.”

Het geloof dat het noodzakelijk is om kapitaalkrachtige partijen aan te trekken om de relevantie van de VN in stand te houden, heeft volgens haar schadelijke gevolgen voor het democratisch bestuur en de algemene steun van het publiek. “De VN associëren zich op deze manier steeds meer met de machtige partijen en niet meer met de minderbedeelden.”

Bronnen:

U.N. Manipulated by Transnational Corporations, New Study Charges

Rapport Fit For Whose Purpose. Private Funding and Corporate Influence in he United Nations