Tijdens de massademonstraties van afgelopen weekend (29 en 30 september) in Kuala Lumpur hebben betogers Najib Razak opgeroepen om af te treden. In juli zijn documenten uitgelekt waarin staat dat de premier van Maleisië honderden miljoenen dollars van de staat in eigen zak heeft gestoken. Het gaat om een geldbedrag van 700 miljoen dollar. 

De volgende dag, op maandag 31 augustus, vierde Maleisië de 58^ste Nationale Dag van onafhankelijkheid. Na een weekend van protesten hebben de autoriteiten de straten van Kuala Lumpur heroverd voor een nationale parade. Met 13000 mensen was Razak en zijn kabinet bij de parade aanwezig.

Opruiing 

 In een openbare toespraak reageerde hij op de oproep van de demonstranten, stellend dat zulke demonstraties niet de juiste manier zijn om een mening in een democratische samenleving te ventileren. Hij verkondigde ook dat het land pal achter de Maleisische regering staat. Plaatsvervangend premier Zahid Hamidi die ook nationale veiligheid onder zijn bevoegdheid heeft, waarschuwde op woensdag dat de organisatoren van de massademonstratie  mogelijk vervolgd kunnen worden voor opruiing en andere wetsovertredingen.

 Volgens premier Razak willen de demonstranten dat het imago van Maleisië in het buitenland een deuk oploopt. Intussen heeft Razak zijn vier kabinetsleden ontslagen, en ervoor gezorgd dat een advocaat die onderzoek naar hem deed uit zijn functie werd gezet. “We zullen niemand  binnen of buiten het land toelaten om zo maar ons te bestelen,” zei hij. 

“Laten we niet vergeten dat we zonder eenheid, solidariteit en cohesie problemen niet kunnen oplossen, en alles wat we hebben opgebouwd vernield kan worden.” De premier vervolgde dat de protesten “de publieke orde verstoren, de bevolking alleen maar “ongemakkelijk” maken, en “geen teken van volwassenheid” zijn.

Anticorruptie 

Razak voelt zich gesterkt in zijn woorden nadat het agentschap voor anticorruptie heeft vastgesteld dat het geldbedrag een donatie uit het Midden-Oosten aan de premier was. Maar volgens de Amerikaanse krant The Wall Street Journal, die als eerste met het nieuws kwam, is het geld afkomstig van 1 Malaysia Development Barhad (1MDB), een publieke investeringsfonds dat Razak heeft opgezet nadat hij in 2009 tot premier van het land werd. 

Daarnaast zou de regering volgens critici  te veel geld  hebben betaald hebben aan buitenlandse investeerders zoals de Amerikaanse zakenbank Goldman Sachs. Deze betalingen kregen eind 2014 voor het eerst aandacht toen de regering niet meer tijdig de betalingen kon verrichten en met een schuld van 11 miljard dollar achterbleef. 

Volgens Razak zijn de massademonstraties haram (islamitisch onwettig) en huldigen de betogers een “oppervlakkige vorm van patriottisme”. Hij liet het publiek nog weten dat de moefti van de Maleisische staat Kelantan de demonstraties ook haram heeft verklaard. Ondanks dat de Maleisische regering de demonstraties als illegaal heeft bestempeld konden ze toch afgelopen weekend plaatsvinden.

Gele T-shirts 

Toch probeerden de autoriteiten daar nog een stokje voor te steken door de website van de organisatoren uit de lucht te halen en het protestlogo te verbieden. Volgens politieschattingen kwamen zaterdag 35.000 mensen opdagen. Maar de organisatoren meldden dat ze zeker 300.000 mensen op het been hebben gebracht. Een organisator is de Bersih-beweging, een coalitie van sociale organisaties voor eerlijke verkiezingen. “Bersih” betekent proper.

 Grote groepen betogers in gele T-shirts hebben na de eerste massademonstratie op zaterdag de nacht doorgebracht op het Onafhankelijkheidsplein. Op zondag hebben ze opnieuw gedemonstreerd. Ook toen is het vredevol verlopen. De opkomst was kleiner dan op zaterdag. De politie zei dat het om 29.000 mensen ging, en de Bersih-beweging om ongeveer 200.000 mensen. 

The Guardian sprak met Azrul Khalib, één van de betogers: “De Maleisiërs vormen een eenheid in hun woede over het wanbestuur van dit land. We roepen luid dat het politieke leiderschap moet veranderen. Khalib begrijpt dat na één massademonstratie zoals deze niet meteen een politieke verandering  te zien is, maar hij hoopt dat hij “onderdeel te kan zijn  van een nieuwe Maleisie”.

 Politietroepen hadden in 2011 en 2012 met waterkannonnen en traangas demonstraties van de Bersih-beweging stopgezet. Volgens de Britse krant zijn het vooral stedelingen die aan de massademonstratie van het afgelopen weekend  hebben deelgenomen. Een opvallende verschijning was ex-premier Mahathir Mohamed die bekendstaat om zijn weerstand tegen Najib Razak.

 “Ga zo door!”, riepen de betogers toen ze Mohamed met een warm onthaal ontvingen. De 90-jarige ex-premier bestuurde het land  tussen 1981 en 2003 en was vroeger een politieke bondgenoot van Razak totdat hij, naar eigen zeggen, niet langer zijn functie kon vervullen. “De rechtsstaat bestaat niet meer. (…) We moeten de premier afzetten.”

 Oppositie

Met een bevolkingsaantal van 30 miljoen mensen vormen moslims de politieke kern van Maleisië. Het land kent ook een Chinese en een Indische minderheid die met jaren meer vocaal zijn geworden in hun verzet tegen de Maleisische overheid. Maleisië  heeft de ambitie om binnen 10 jaar de groep middeninkomens landen uit te stijgen. Helaas wordt dit gedwarsboomd door de stevige grip die Najib Razak op het land heeft. 

Razak is hoofd van de politieke coalitie Barisan National. Sinds de onafhankelijkheid van Maleisië  in 1957 maakt Barisan Nasional de dienst uit. Politieke steun voor Razak is sinds de afgelopen twee verkiezingen kleiner geworden. Zijn partij won in 2013 maar stond tegenover een sterkere oppositie

 Verhoor

Op woensdag 2 september heeft de politie laten weten dat ze ex-premier Mohamed zullen oproepen voor verhoor naar aanleiding van zijn uitspraken tijdens de massademonstratie tegen Razak. Politiewoordvoerder Khalid Abu Bakr zegt:  “We zullen hem oproepen. Hij heeft beschuldigingen geuit. (…)  Hij beweerde dat de UMNO ( de regerende partij United Malays National Organisation) steekpenningen heeft aanvaard, en daarover zouden we graag meer willen weten.”

 Mohamed beschuldigde premier Razak van het geven van steekpenningen aan UMNO-politici in ruil voor politieke steun. Organisatoren van de weekendprotesten in Kuala Lumpur zouden ook die woensdag bij de politie moeten verschijnen. De Bersih-beweging kan een geldboete van 15.460 dollar verwachten voor de verontreiniging van de stad.