In
Vlaanderen en Brussel zijn er meer dan 500 speelpleinwerkingen. Op elke
speelpleinwerking draait het om ‘spelen om te spelen’. Spelen, waar
kinderen zelf vorm aan geven en
keuzes in maken. Want, zoals u zich zelf vast herinnert, is dat waar
het om draait als kind, en zéker in de vakantie. Reken er maar op dat de
speelpleinwerkingen hun best doen om kinderen zoveel mogelijk van dat
heerlijke vakantiegevoel te bieden, zodat een
dag op het speelplein veel meer is dan alleen maar ‘wachten tot je ouders klaar zijn met werken’.
Het
speelpleinwerk is inderdaad ook voor ouders, die het –helaas- met veel
minder vakantiedagen moeten stellen, een voor de hand liggend puzzelstuk
om die twee maanden zomervakantie
te overbruggen. Want speelpleinwerk is nu eenmaal bijna de hele
vakantie open, vlakbij te vinden en in veel gevallen ook vlot
toegankelijk.
De eigenheid van speelpleinwerk
Het
speelpleinwerk heeft een sterke opvangfunctie, zoveel is zeker. Maar
die opvangdruk stijgt en dat maakt het voor speelpleinwerkingen niet
evident. Speelpleinwerkingen willen
graag speelkansen bieden voor alle kinderen en jongeren. Of je ouders nu wel of niet gaan werken. Of je nu maanden op voorhand ingeschreven
bent of de dag zelf aan de poort staat.
In de praktijk zien we helaas ook meer inschrijvingstops en systemen om vooraf in te schrijven. Een
gebrek aan draagkracht,
van de animatorenploeg of van de locatie. Heel wat werkingen voeren met
tegenzin zo’n stop of inschrijfsysteem in, omdat dit ingaat tegen de
toegankelijkheid van de werking. Ook de Vlaamse Dienst Speelpleinwerk
wil maar al te graag dat van-dag-tot-dag inschrijven
de norm blijft in de praktijk. Dat kan, maar heeft financiële
consequenties.
Ook
op vlak van openingsuren stemmen speelpleinwerkingen hun aanbod meer en
meer af op werkende ouders. Ze zijn alsmaar vroeger én alsmaar
langer open. Uit recent onderzoek van Kind en Samenleving
blijkt dat speelpleinwerkingen gemiddeld tussen 7u en 8u ’s morgens de
deuren van de vooropvang openen. En dat ze tussen 17u en 18u vaak nog
naopvang aanbieden. Speelpleinwerkingen nemen hun opvangfunctie ter
harte, hoewel uit datzelfde onderzoek blijkt dat
opvang niet als hoofddoel van de speelpleinwerking aangegeven wordt.
Speelpleinwerking is in de kern nog steeds gewoon jeugdwerk, voor
kinderen en door jongeren.
Jongeren dragen het speelpleinwerk.
Het
speelplein is een plek waar jongeren in hun vrije tijd kansen krijgen
om zich persoonlijk te ontwikkelen, vrienden te maken, te engageren. Ze
nemen verantwoordelijkheid en kunnen mee beslissen en
beleid maken. Uit het grote speelpleinonderzoek leren we dat animatoren
tevreden zijn op het speelplein. Dat ze er, zoals dat in het jeugdwerk
gaat, heel wat competenties ontwikkelen en vrienden voor het leven aan
overhouden. De jonge animatoren klagen niet,
maar tegelijk blijkt dat de gemiddelde animator tot bijna 10 uur per
dag op de werking aanwezig is. Is dat wel de verantwoordelijkheid van
het jeugdwerk?
Jongeren op hun limiet
De
opvangfunctie van het speelpleinwerk is geen opvanggarantie. Het
schoentje knelt bij de combinatie van steeds langere opvangtijden én het
jeugdwerkkarakter. 70% van de speelpleinwerkingen staan zélf in voor de
voor- en naopvang en spreken de animatoren aan om die functie waar te
maken. Animatoren, die op hun best zijn als ze gewoon mogen spelen met
kinderen. En dat spelen dan ook nog eens stevig
voorbereiden, allemaal na een drukke dag.
Ja,
het speelpleinwerk is een goede werkvorm die vakantiedag na vakantiedag
z’n dienst bewijst. Het speelpleinwerk biedt tegelijk ruimte aan
kinderen om te spelen én om een oplossing te bieden voor de
opvangvraag, als ouders met twee gaan werken zoals van hen verwacht
wordt.
Nee,
het speelpleinwerk kan het niet alleen. De kerntaak van het
speelpleinwerk is een speelaanbod bieden, mét jongeren. De uitdaging
ligt
erin om dit te blijven doen, mét jongeren die nu al meer dan het beste
van zichzelf geven. Elke dag opnieuw, van ’s morgens vroeg tot ’s avonds
laat, met hart en ziel. En dat is ook zo voor elke andere vorm van
vakantiewerkingen met jongeren die – gewild of
net niet- een opvangfunctie vervullen (sportkampen, vakantiekampen,
grabbelpas…).
Nieuw decreet: afstemming nodig!
Er is
duidelijk nood aan meer draagvlak voor de opvang van kinderen in de
zomervakantie, over de sectoren heen. Een draagvlak dat werkt aan
afstemming met respect voor én versterking van de eigenheid van elk
van de partners. Hiervoor is in de toekomst, zoals de conceptnota rond
opvang en vrije tijd van schoolkinderen van minister Vandeurzen
beschrijft, een grote rol voor de lokale besturen weggelegd. Lokaal
wordt een samenwerkingsverband opgericht. Dit moet een
structuur worden waarin alle partners elkaar ondersteunen in functie
van de opvangnood. Het is van groot belang dat deze lokale structuren de
eigenheid van alle partners erkennen en respecteren. Ook tijdens de
zomervakantie, wanneer de nood aan opvang het
grootst is en de begeleid(st)ers uit de opvang net zelf vakantie nemen.
De
Vlaamse Dienst Speelpleinwerk pleit ervoor om die afstemming te laten
gebeuren op maat van kinderen. Afstemmen vanuit een sterke opvanglogica
ligt economisch het meest voor de hand en leidt gegarandeerd tot een
makkelijke en pragmatische aanpak. Maar laat ons niet vergeten dat
kinderen centraal staan! Speelkansen bieden en hen een echt
vakantiegevoel geven, dat is wat telt.
En
mogen we nog even verder dromen? Is speelpleinwerking die steeds langer
duurt, net als andere vormen van ongetwijfeld heel plezierige en
goedbedoelde vakantieopvang, niet slechts een lapmiddel voor een groter
wordend maatschappelijk probleem? Het wordt dringend tijd om kinderen
écht te beschouwen als actor in de samenleving en hen ruimte te geven om
hun vakantie en spel zelf vorm te geven:
thuis, in de woonomgeving, met vriendjes in de buurt en overal waar ze
dat willen.
Tot
het zo ver is, denkt de Vlaamse Dienst Speelpleinwerk als expert rond
speelkansen in de vrije tijd graag mee hoe dit toekomstige decreet
verder vorm kan krijgen, met een centrale plaats voor de beleving van
kinderen. We kijken uit naar een uitnodiging!
Links:
