De
Oeigoeren zijn een van de vele etnische groepen van de Turkmeense
familie, waar ook de Oezbeken, de Kirgiziërs, de Kazakhstanen, de
Turkmenen en de Turken toe behoren. Voor het overgrote deel leven zij
in de Autonome Regio Xinjiang in het noordwesten van China, op meer dan
drieduizend kilometer afstand van de hoofdstad Beijing. Zelf noemen
zijn de regio Oost-Turkmenistan.
In
China zijn ze een van de 55 erkende minderheden. Samen vormen die minderheden ongeveer zes procent van de bevolking van China. Er leven ongeveer 15
miljoen Oeigoeren in de regio, die voornamelijk moslims zijn. Het
dominante Han-volk is goed voor de overige 94 procent van de
bevolking. De Han worden dikwijls verkeerdelijk ‘Chinezen’ genoemd.
China is echter enkel de naam van de regio (zoals Europa of Amerika)
die is afgeleid van de Qin-dynastie – uitgesproken ‘chin’).
De
Oeigoeren strijden al decennialang tegen de Chinese overheersing.
Veel activisten zijn door de Chinese regering gevangengezet of
verbannen. Oeigoeren en andere minderheden worden zeer beperkt in hun
mogelijkheden om naar het buitenland te reizen voor religieuze
redenen, vooral voor bedevaarten naar hun heilige plaatsen, stelt
Human Rights Watch (HRW) in zijn rapport China:
End Two-Tier Travel System for Tibetans, Others van 13 juli 2015.
De
procedure om snel een paspoort te krijgen, die China twaalf jaar
geleden introduceerde, geldt immers nog steeds niet voor de etnische
minderheden. “Deze restricties schenden de vrijheid van geloof
door het religieuze minderheden moeilijk of onmogelijk te maken om
buiten China op bedevaart te gaan”, aldus HRW.
Uitzetting
Eerder
in juli 2015 gaf HRW reeds een verklaring uit als protest tegen de
uitzetting van Oeigoeren uit Thailand. Ook de Turkse regering
protesteerde daar tegen en er waren protestbetogingen voor de Chinese
ambassade en het Thaise consulaat in Turkije.
De
uitzetting van Oeigoeren uit Thailand brengt hun veiligheid ernstig
in gevaar, stelt Alim A. Seytoff, voorzitter van de Uyghur American
Association in Washington (UAA). “Steeds meer Oeigoeren
ontvluchten de zware repressie in Oost-Turkmenistan, maar Beijing
oefent druk uit om ze te terug uit te wijzen naar China.”
Boerkaverbod
Oeigoeren
worden ook op andere manieren belemmerd in hun geloofsuitoefening. Zo
zouden lokale overheden Oeigoerse studenten, ambtenaren en
partijleden waarschuwen om niet te vasten, geen religieuze
activiteiten bij te wonen of moskeeën te betreden. In januari 2015
werd de dracht van de boerka verboden.
“Dit
is niet nieuw”, zegt Greg Fay van de UAA. “Alleen werden de
bestaande restricties de afgelopen jaren strikter toegepast.”
Volgens de Chinese overheid is er geen sprake van onderdrukking.
Staatspersbureaus benadrukken juist dat de regering de mensen
ondersteunt in hun geloofsuitoefening door maaltijden te verstrekken
en de orde te bewaren.
Streng
optreden
De
Oeigoeren hebben al lang een verstoorde relatie met de overheid in
Beijing, reeds sinds de oprichting van de huidige Chinese staat in
1949. China heeft sindsdien miljoenen kolonisten naar de provincie
gestuurd om te zorgen dat de Oeigoeren ter plaatse een minderheid
werden.
De
laatste jaren hebben de Oeigoeren teruggeslagen met aanslagen, waarna
de overheid in 2014 stelde nog strenger op te treden tegen
“separatisme, religieus extremisme en terrorisme. “Deze nieuwe
ontwikkelingen passen daarbij”, zegt Sean Roberts, hoogleraar in
Washington. “Volgens mijn interpretatie is het deel van een
beleid tegen vormen extremisme. Ik denk dat veel lokale ambtenaren
extremisme en islam als een geheel zien.”
Sommige
Oeigoeren proberen te vluchten naar Turkije. Anderen proberen te
ontkomen naar de Aziatische buurlanden. In 2009 stuurde Cambodja nog
twintig Oeigoerse asielzoekers terug, om twee dagen later een
handelsverdrag met China te tekenen.
Bron: Governments
Playing Political Ping-Pong with China’s Uyghurs
