Foto: Sarah Wagemans
Opinie -

De omvang van de Griekse nederlaag

Het verhaal van de slechte beslissingen heeft een tussenbesluitje gekregen. Er is na 17 uur vergaderen door een groep uitgeputte, ongeduldige, irrationele en vooringenomen mensen een “akkoord” gesloten met Griekenland. Juncker noemt dit “akkoord” een “win-win” situatie “zonder winnaars of verliezers”, iets wat volgens Michel zelfs “hoop” en “optimisme” moet bieden. Voor wie, is de vraag.

maandag 13 juli 2015 14:19
Spread the love

Tsipras neemt een reeks eisen mee naar Athene die enkel hun gelijke
vinden in de eisen opgelegd aan Duitsland in het Verdrag van Versailles.
De meest dringende eisen zijn welbekend (btw-hervorming,
pensioenhervorming enz.) en noteer dat al die zaken in de meest vage
terminologie zijn geformuleerd (“broadening the tax base” bijvoorbeeld,
of “modernizing governance”, of constante verwijzingen naar “best
practices
” in de OESO of zelfs “internationally” – vager kan niet),
zodat er volop ruimte is tot manipulatie in de interpretatie van
maatregelen en resultaten.

Noteer dat de Griekse visie een aantal belangrijke punten inhield:

  • Het draaide rond een tax shift van arm naar rijk. Hierover zegt het
    document vrijwel niets, dan het eerder vermelde supervage “broadening
    the tax base
    ”. Die maatregelen, dat zien we lager nog, zijn volledig
    onderworpen aan het fiat van de Trojka.
  • Versterking van de overheid,
    eerder dan een afbouw ervan.
  • De volledige Griekse democratische
    controle over de economische herstelplannen, terwijl de internationale
    partners inspraak hielden in het financiële herstelplan. Verder werden
    bepaalde punten a priori afgewezen, terwijl andere voorstellen (het
    primair surplus bijvoorbeeld) beklemtoond werden.

Merk op dat deze punten ook in de “finale voorstellen” van Tsipras
aan de Eurozone bewaard bleven, zoals ik in een eerder stuk uitlegde.
Dat verklaart waarom deze voorstellen geen “capitulatie” waren: ze
zetten een lijn voort die reeds in de voorstellen van Varoufakis van
februari dit jaar werd opgestart.

Dat het hier niet om een knieval aan
Europa ging blijkt ook, ten overvloede, uit het feit dat het 17 uur
duurde vooraleer de EU een standpunt kon bepalen, en dat dit standpunt
volledig afwijkt van de Griekse voorstellen, vanaf februari tot
afgelopen week. Het huidige akkoord is pas een nederlaag, en een
nederlaag van reusachtige omvang.

Laat ons zien wat overblijft van de vroegere Griekse punten, en wat de Grieken nu te slikken krijgen.

1. In de dringende eisen zitten de twee punten die in februari door
Varoufakis uitdrukkelijk werden afgewezen als maatregelen die de
recessie enkel zouden verdiepen: het gebruiken van btw als een instrument, en het verlagen of vertragen van pensioenen.
Deze uitdrukkelijk afgewezen punten moeten nu worden uitgevoerd.

Ook de
privatiseringen, waarvan Varoufakis zei dat ze geval per geval moeten
bekeken worden, worden uit handen van de Grieken gerukt – niet officieel
(Tsipras zal uitleggen dat het de Griekse overheid is die dat doet) wel
effectief, want de EU superviseert de privatiseringen en beoordeelt op
een bindende manier de “implementation”.

2. Er is geen sprake meer van een “verlaging van het primaire surplus”
– een andere kern-eis van Varoufakis in februari. De opbouw van dit
surplus via een absurde 4,5% van het BBP bepaalt het ritme van de
begrotingen, en dus van de austeriteit. Varoufakis stelde voor om dit te
verlagen tot 1,5%.

Het document geeft geen cijfers, maar wel “ambitious
targets
” die, als ze niet gehaald worden, moeten leiden tot
quasi-automatic spending cuts”.

Meer nog, dit moet tegen aanstaande
woensdag in een wet gegoten worden. Nodeloos te zeggen dat de Grieken
niet de enigen zijn die hierin een zegje hebben: alles staat onder
toezicht.

“full implementation of the relevant provisions of the Treaty on
Stability, Coordination and Governance in the Economic and Monetary
Union, in particular by making the Fiscal Council operational before
finalizing the MoU and introducing quasi-automatic spending cuts in case
of deviations from ambitious primary surplus targets after seeking
advice from the Fiscal Council and subject to prior approval of the
Institutions;”

3. Verder is ook de februari-paragraaf verdwenen over “de hervorming van de arbeidsmarkt”, waarin de Grieken de aanbevelingen van de International Labor Organization wilden volgen. Wat we nu krijgen is dit:

“on labour markets, undertake rigorous reviews and modernisation
of collective bargaining, industrial action and, in line with the
relevant EU directive and best practice, collective dismissals, along
the timetable and the approach agreed with the Institutions. On the
basis of these reviews, labour market policies should be aligned with
international and European best practices, and should not involve a
return to past policy settings which are not compatible with the goals
of promoting sustainable and inclusive growth;”

In mensentaal: collectieve arbeidsovereenkomsten en stakingsrecht
moeten aan de ketting. In een land waarin de lonen al enorm gedaald zijn
is dit desastreus. En het georganiseerde middenveld houdt eveneens op
te bestaan als kracht in de arbeidsverhoudingen.

4. Hier zien we meteen hoe breed de EU “economisch beleid” opvat. Alles valt er binnen.
Terwijl één van de fundamentele elementen van de februari-tekst van
Varoufakis erin bestond dat hij een onderscheid maakte tussen een
“financieel” probleem (waarin anderen hun zeg mogen hebben) en
“economische” problemen (waarvoor de Griekse regering de enig bevoegde
actor is). Dat onderscheid is hier vervangen door het klassieke
harmonica begrip dat “economisch” zo ruim definieert dat alle mogelijke
beleid eronder valt.

5. Dat is het volgende punt. Terwijl Syriza uitdrukkelijk de invloed
van de Trojka verwierp en daaraan z’n overwinning te danken had, is de
Trojka terug, en sterker dan ooit. De Grieken moeten een nooit eerder
geziene maatregel slikken, lees even mee:

“to fully normalize working methods with the Institutions [= de
Trojka] (…) The government needs to consult and agree with the
Institutions on all draft legislation in relevant areas with adequate
time before submitting it for public consultation or to Parliament.”

Ten eerste, wie bepaalt wat “relevant” is? Allicht niet Tsipras.

Ten
tweede: het is ongelofelijk dat een politieke EU-vergadering een
lidstaat oplegt om haar parlement uit te schakelen en tot een formalisme
te reduceren.

Wetgevend werk wordt hier gedefinieerd als iets wat
begint bij de regering, dan naar de Trojka gaat, en dan pas naar het
parlement (waar amendementen wellicht alweer via de Trojka moeten
passeren). Terwijl we dachten dat het parlement de “wetgever” was in een
democratie. De Trojka controleert hier zowel de regering als het
parlement.

Onbeschrijflijk dat de EU zoiets oplegt. Dit is het einde van
de “trias politica” (de scheiding der machten) die sinds
Montesquieu de Europese democratie definieerde. En dat einde is
uitgesproken door een informele vergadering van staats- en
regeringsleiders, die zelfs geen verslag van z’n zitting nodig heeft. En
dat heet nu normalisering van de samenwerkingsmethoden met de Trojka.
Dit is vanaf heden dus “normaal”.

6. Meer nog, en nog verbijsterend: de Grieken moeten democratisch gestemde wetten terugrollen:

“With the exception of the humanitarian crisis bill, the Greek
government will reexamine with a view to amending legislations that were
introduced counter to the February 20 agreement by backtracking on
previous programme commitments or identify clear compensatory
equivalents for the vested rights that were subsequently created.”

Dus, de Griekse rechtstaat houdt op te bestaan. Een wet die
in een soeverein land is gestemd kan nu door onverkozen externe krachten
geannuleerd worden. Nooit eerder vertoond in de EU.

7. Tsipras zegt dat tegenover dit alles twee dingen staan: een hulppakket, en een schuldherschikking. Wat het hulpprogramma
betreft: kijk hoe voorwaardelijk deze geformuleerd wordt: de top “neemt
akte” van een “mogelijk” hulpprogramma, het vraagt de Trojka na te gaan
hoe het hulppakket kan verlaagd worden (!) via maatregelen
die de rol van de Griekse regering verder uithollen, en wijst op het
feit dat meer neoliberalisme minder steun mogelijk maakt.

“The Euro Summit takes note of the possible programme financing
needs of between EUR 82 and 86bn, as assessed by the Institutions. It
invites the Institutions to explore possibilities to reduce the
financing envelope, through an alternative fiscal path or higher
privatisation proceeds. Restoring market access, which is an objective
of any financial assistance programme, lowers the need to draw on the
total financing envelope.”

8. Wat betreft een schuldherschikking, ook dit is een “rain
check
”. De Eurogroep is “klaar om na te gaan” of er “mogelijke” en
“noodzakelijke” “aanvullende maatregelen” kunnen genomen worden i.v.m.
de schuld.

Maar: (a) al wat mogelijk is, is vertraging of spreiding van
de afbetalingen; (b) totaal afhankelijk van de “volledige uitvoering”
van de rest van het akkoord, en (c) met uitsluiting van echte
schuldkwijtschelding.

“Against this background, in the context of a possible future ESM
programme, and in line with the spirit of the Eurogroup statement of
November 2012, the Eurogroup stands ready to consider, if necessary,
possible additional measures (possible longer grace and payment periods)
aiming at ensuring that gross financing needs remain at a sustainable
level. These measures will be conditional upon full implementation of
the measures to be agreed in a possible new programme and will be
considered after the first positive completion of a review. The Euro
Summit stresses that nominal haircuts on the debt cannot be undertaken.”

Slotsom: er blijft gewoonweg niets meer over van de
standpunten van Syriza voor en tijdens de verkiezingen, van hun
regeerverklaring, en zelfs van het plan-Varoufakis van februari, dat op
zich al een grote breuk was met wat voorafging.

De rol van de Trojka is zo mogelijk nog uitgebreid, en Griekenland
staat als juridische constructie nu volledig in de positie van een
protectoraat. De uitvoerende macht wordt gecontroleerd door de Trojka,
die al het wetgevende werk uit handen van het parlement haalt. Einde
van de democratische instellingen zoals we ze kennen.

De inhoud van het akkoord bevat geen enkel kern-element meer van het
februariplan dat Varoufakis aan de Eurozone voorlegde. Elk fundamenteel
punt is eruit gehaald en vervangen door volmaakt orthodoxe neoliberale
standpunten. Men vraagt aan Syriza om de vakbonden te vernietigen, de
arbeidsmarkt volledig te flexibiliseren, de publieke bezittingen uit te
verkopen, de pensioenen te verlagen of vertragen. Van een meer
performante Griekse overheid blijft dus niets meer over: die overheid
zit nu terug in Brussel en Washington, niet in Athene.

En en route heeft dit informele clubje van staats- en
regeringsleiders ook nog eens de soevereiniteit van een EU-lidstaat
opgeheven, er de rechtstaat afgeschaft, en de hoeksteen van de Westerse
democratie – de scheiding der machten – verworpen. Voorwaar iets dat
“hoop en optimisme” schept. Tot wanneer het op het eigen land wordt
toegepast.

Externe links:

http://www.nytimes.com/interactive/2015/07/13/world/europe/document-text-of-the-euro-summit-statement-on-greece.html

http://www.zerohedge.com/news/2015-07-13/greek-prime-minister-releases-statement-following-greek-deal

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!