Opinie, Nieuws, Wereld, Economie, Samenleving, Politiek - Tex Van berlaer

Mexicaans antwoord op corruptie: meer bureaucratie

Brazilië en Mexico willen de banden aanhalen om zo een bepalende rol te spelen in Latijns-Amerika. Wat beide landen vandaag delen, zijn vooral falend leiderschap en een bevolking die stilaan genoeg heeft van corruptie. Een nieuw Mexicaans initiatief om de kwaal aan te pakken, lijkt gedoemd te mislukken.

vrijdag 29 mei 2015 16:03
Spread the love

Afgelopen donderdag beëindigde de Braziliaanse presidente Dilma Rousseff haar staatsbezoek aan
Mexico. Haar driedaagse verblijf in het Noord-Amerikaanse land sloot
ze af met een bezoek
aan het Nationaal Museum voor Antropologie te Mexico-Stad. Dat ze haar reis afsloot tussen kunstwerken en artefacten van
onder anderen Azteken en Maya’s, lijkt niet toevallig.

Tequila en caipirinha

Menig waarnemer
wees de voorbije dagen op het symbolisch belang van Rousseffs eerste
officiële bezoek aan Mexico sinds haar verkiezing als staatshoofd.
Beide regionale grootmachten hebben de voorbije decennia immers te
veel met de rug naar elkaar toe gestaan. De landen zouden nu naar
elkaar willen toegroeien en samen een Latijns-Amerikaans blok leiden
dat standhoudt in een verder globaliserende wereld. Als tegenwicht
tegen de Verenigde Staten, maar ook tegen India en China. Of zoals
Dilma Rousseff het zelf
verwoordt: ‘een tequila-caipirinha bondgenootschap’.

Er zijn inderdaad enkele
gelijkenissen
tussen Brazilië en Mexico. Beide landen wedijveren sinds jaren om het statuut van meest aantrekkelijke investeringsland voor de
auto-industrie. Op vlak van natuurlijke grondstoffen, meer bepaald
olie, zijn beide eveneens rijk bedeeld met het zwarte goud.
Zowel Petrobras
als de Mexicaanse tegenhanger Pemex
zijn
oliemaatschappijen waar nationale politici veel – of quasi alles –
te zeggen hebben.

Beide naties delen eveneens een uitzonderlijk
impopulair staatshoofd. De kritiek op Rousseff gaat overigens terug
op de rol die ze speelde in datzelfde Petrobras.
De ontevredenheid over de Mexicaanse president, Enrique Peña Nieto,
is ook gebaseerd op verwijten van nepotisme en vriendjespolitiek.
Corruptie, meer dan wagens en petroleum, is waarschijnlijk de
grootste gemene deler tussen beide Latijns-Amerikaanse landen.

Opiniestuk

Om
de zoveel tijd duikt er een nieuw geval van corruptie op, waardoor de
publieke opinie zich afkeert van de politiek. Het recentste geval van omkoperij betreft het Spaanse bedrijf OHL.
Via
gelekte geluidstapes zou te horen zijn hoe het bouwbedrijf
opzettelijk de rekening verhoogt voor de Mexicaanse overheid en een
verblijf in een luxehotel zou gefinancierd hebben voor een
beleidsmaker. Deze manier van handelen verrast geen enkele Mexicaan
meer. Omkoperij is endemisch in deze maatschappij – alsook in vele
andere Centraal- en Zuid-Amerikaanse landen. Meestal blijven de
hoogste politieke regionen gespaard van gevoelig bewijsmateriaal en
concrete beschuldigingen. Zoals recentelijk te zien was in Chili,
volstaat het soms om de regering te herschikken om tijd en krediet af
te kopen bij de bevolking.

President
Peña Nieto kiest voor een andere manier om corruptie aan te pakken
in zijn land. Zijn hervormingswoede, die onder meer reeds de energie-
en de telecomsector (gedeeltelijk) transformeerde, is aanbeland bij
de politiek-electorale sfeer. Op 27 mei publiceerden nagenoeg alle
Mexicaanse kranten een opiniestuk
van zijn hand. Onder de titel ‘Corruptie bestrijden’ deed Peña Nieto
zijn toekomstige plannen uit de doeken.

Inderdaad, geeft hij toe, op
de corruptie-index (die de perceptie
van corruptie meet bij de bevolking) staat Mexico op de 103de plaats
van 175 landen. Dit weinig fraaie resultaat zal hij proberen op te
krikken met een ‘Nationaal
Anticorruptie-systeem’ (Sistema
Nacional Anticorrupción)
.
Deze nieuwe dienst zal corruptie trachten te ‘voorkomen, onderzoeken
en bestraffen’. Met andere woorden: meer bureaucratie als middel
tegen een corrupte bureaucratie. Hier en daar werd gegniffeld om de dubbelzinnigheid van het bovenschrift van de krant
Excélsior
bij Peña’s stuk: ‘opinie van de expert’. Of: hoe dit nieuwe
initiatief weinig kans op slagen lijkt te hebben omwille van het
onfrisse parcours van de huidige president.

Wat
te doen?

Blijft
de vraag natuurlijk: wat te doen tegen corruptie? Het is een
onderwerp dat veel politieke wetenschappers, economisten en
(eerlijke) beleidsmakers in de wereld beroert. Op het eerste gezicht geeft Peña’s voorstel weinig hoop. Waarom een overheidsdienst oprichten die niet minder
vatbaar is voor corruptie?
Een snelle blik op de academische literatuur over het issue
brengt evenmin duidelijke antwoorden.

Zo zou een grotere
staatsinmenging
in de economie de corruptie verhogen. Hieruit afleiden dat een
vrijere markt sowieso een minder corrupte is, zou echter een stap te
ver zijn. Een actie die van staatswege kan ondernomen worden, is het
verhogen van de lonen
van ambtenaren. Hoe beter zij het immers hebben, hoe minder groot de kans dat
zij smeergeld aanvaarden. Toch kan een loonsverhoging niet
zonder een sterke justitie:
een hoger maandloon zonder effectieve daadkracht vanwege de
rechterlijke macht zorgt er enkel voor dat de omkoopprijs mee
stijgt.

Het lijkt erop dat enkel sterke machten (van politici tot de pers), een stabiele economie en een
gezonde democratie kunnen leiden tot een daling van de corruptie –
alle initiatieven van Peña Nieto ten spijt. De onveiligheid door het
aanhoudend drugsgeweld
enerzijds en de beknotting van de persvrijheid
anderzijds, zullen het bestrijden van corruptie niet helpen.

Brazilië
en Mexico delen de negatieve impact van corruptie. Toch kan men deze
overeenkomst van een positievere kant bekijken. Inderdaad, er zijn
wanpraktijken – maar die zijn er spijtig genoeg ook in vele
Arabische, Aziatische of Oost-Europese landen. Wat deze twee
Latijns-Amerikaanse landen misschien het meest verbindt, is het
groeiende verzet tegen het wanbeleid. Getuige
hiervan zijn de massale protesten die de voorbije jaren hebben
plaatsgevonden in zowel de straten van São Paulo als die van
Mexico-Stad. En ook al zal publiek ongenoegen niet genoeg zijn om de corruptie de nek om te wringen, het stimuleert de burgerzin en doet de
nieuwe generaties Latijns-Amerikanen opgroeien met het besef dat
omkoperij en nepotisme niet per se inherent zijn aan het systeem, maar bekampt moeten worden van binnenuit.

take down
the paywall
steun ons nu!