Sancaks goede betrekkingen met de regering leveren hem geen
windeieren. Zo kreeg een van zijn ondernemingen opdracht tot de
levering van honderd mobiele waterkanonnen, of TOMA’s zoals die
dingen in Turkije worden genoemd.

Eerder deze maand vestigde Sancak de aandacht op zich met een
opmerkelijk uitspraak:

‘Een Arabisch gezegde luidt: “Mogen mijn ouders voor jou
opgeofferd worden.” Ik zeg tegen Erdogan: ik wil mijn moeder,
vader, vrouw en kinderen voor jou opofferen.’

Mevlana

Sancak hield het daar niet bij. Op 15 mei jl. bracht hij tijdens een
tv-interview een regelrechte liefdesverklaring aan president Erdogan.
Daarbij verwees hij naar Mevlana Rumi, de beroemde islamitische
dichter uit de dertiende eeuw, over wie wel eens gesuggereerd is dat hij
een homoseksuele relatie had met zijn metgezel Shams al-Tabrizi.

Dat laatste wordt resoluut tegengesproken door islamitische
theologen. Zij menen dat de liefde tussen beide Middeleeuwse heren in
religieuze zin begrepen dient te worden. Zou goed kunnen, maar toch
valt het niet helemaal uit te sluiten dat de liefde tussen Mevlana en
al-Tabrizi wat meer aardse vormen aannam. Er is per slot van rekening
geen reden om aan te nemen dat er geen homoseksuelen waren in de
dertiende eeuw. Maar zelfs als het zo zat doet het er niet toe. Zijn
verdiensten als dichter en religieus denker worden er niet minder
door.

Sancak zei tijdens het interview over Erdogan:

‘Naarmate ik hem vaker zag voelde ik meer liefde voor hem. Om
eerlijk te zijn kon ik in mijn linkse periode de liefde tussen
Mevlana en Shams al-Trabizi niet begrijpen. Toen ik Erdogan beter
leerde kennen merkte ik dat goddelijke liefde tussen twee mannen
mogelijk is.’

Sancak werd er via de sociale media waarschuwend aan herinnerd dat
het slecht afliep met al-Trabizi, die vermoord werd, al verschillen
historici van mening door wie. De een zegt door de zoon van Mevlana,
terwijl anderen volhouden dat jaloerse volgelingen van Mevlana een
einde aan zijn leven maakten.

Ook Devlet Bahceli, de leider van de rechts-nationalistische Partij
van de Nationale Beweging (MHP) stond tijdens een toespraak stil bij
de verwijzing van Sancak over de relatie tussen Mevlana en Shams
al-Trabizi. Een aardig detail daarbij is het gerucht dat de
ongetrouwde Bahceli zelf gevoelens voor mannen zou hebben.

Dat laatste doet er evenmin toe, al benadrukt al dat gedoe over
homoseksualiteit wel het forse taboe dat daarop rust in Turkije.
Onlangs werd een optreden van een uit homoseksuelen bestaand
Amerikaans zangkoor nog afgelast nadat een conservatieve
vrouwenorganisatie en de regeringsgezinde krant Yeni Safak een
tegencampagne begonnen waren.

Barbaros Sansal

De AKP wijst ieder voorstel van oppositiepartijen af om wetten in te voeren om homoseksuelen te beschermen. Dat is nochtans nodig, want de Turkse LGTB-gemeenschap krijgt regelmatig met
discriminatie en geweld te maken, en dat zeker niet alleen op het
conservatieve platteland.

Een van de slachtoffers van geweld tegen homoseksuelen in Turkije is
Barbaros Sansal, een bekende modeontwerper die van zijn geaardheid
geen geheim maakt. Hij werd in 2012 mishandeld in Istanbul, al sprak
hij zelf van politieke motieven.

Verklaarbaar, want Sansal steekt zijn kritiek op Erdogan niet onder
stoelen en banken. Hij maakt dan ook zeker geen deel uit van de
minuscule groep homoseksuelen die de AKP steunen. (Klinkt
merkwaardig, maar Ernst Röhm, de leider van de SA, Hitlers knokploeg
in de jaren dertig, was ook een homoseksueel. En toch waren de nazi’s
verre van pro-homo…)

Sansal zweeg niet over de liefdesverklaring van Sancak aan Erdogan:

‘Ik ben vijftig jaar homoseksueel, maar nooit eerder zag ik een
homoseksuele relatie als deze.’

Profeet

Het homoseksuele aspect daargelaten gaat de aanbidding voor Erdogan
erg ver de laatste tijd. Neem de AKP-aanhanger die een dag na de
uitspraken van Sancak op de aankomst van de president wachtte bij een
openbare partijbijeenkomst en tegen journalisten zei dat hij hem
wilde ‘bijten en likken.’ Een andere medestander riep ‘welkom,
boodschapper van God’ toen Erdogan ergens verscheen.

Religieuze aspecten zijn de verering van Erdogan niet vreemd.
Verwijzingen naar de profeet Mohammed evenmin. Er waren islamitische
theologen die de liefdesverklaring van Sancak beschouwden als een
poging van zijn kant om de profeet Mohammed door Erdogan te
vervangen (voor zoiets kan je in Saoedi Arabië wellicht je hoofd
inleveren).

Ook door partijgenoten wordt Erdogan op religieuze wijze vereerd.
AKP-volksvertegenwoordiger Hüseyin Sahin zei dat het aanraken van
Erdogan ‘gelijk staat aan een gebed.’ Sahins collega Fevai Arslan
meent dat Erdogan ‘alle eigenschappen van God’ in zich draagt.

De AKP lijkt een Messiaanse beweging te zijn geworden, met Erdogan
als verlosser. Hiertegenover staan de circa 60.000 websites van
christelijke fundamentalisten in de VS, die Erdogan met de antichrist
associëren. Even grote malloten uiteraard, maar wat wat Erdogan
allemaal losmaakt wordt er niet minder beangstigend door.

Beladen begrip

De Turkse romanschrijver Mehmet Murat zei: ‘Wie van de dictator
houdt is gevaarlijker dan de dictator.’

Dat zullen ze bij de AKP stellig ontkennen. “Erdogan is
democratisch gekozen en daarom geen dictator.” Dat is helemaal
waar, maar hoe relevant zijn aardse beslommeringen als democratie en
verkiezingen voor een leider waarvan de status in de buurt komt van
de profeet?

Zonder gekheid: de verering van Erdogan door partijgenoten en figuren
als Sancak heeft niets met religie te maken, maar alles met
praktische materiële overwegingen. Behlul Özkan, die verbonden is
aan de internationale betrekkingenfaculteit van de Marmara
Universiteit, wijst daarop:

‘Sancaks liefde wordt verklaard met het feit dat zijn winsten in
gevaar komen wanneer Erdogan niet meer aan de macht is. De regering
beschermt ondernemingen [als van Sancak] tegen vervolging bij
wetsovertreding. De manier om op te klimmen binnen de hiërarchie is
niet gebaseerd op verdiensten, maar op loyaliteit aan Erdogan.
Wanneer Erdogan verliest, verliezen zij ook, dus verbinden ze zich op
deze manier aan hem. “Liefde” is een beladen begrip, omdat het
onvoorwaardelijke toewijding veronderstelt. Sancak wil dat we zonder
vragen stellen van Erdogan houden.’

Peter Edel houdt op Turks Nieuws
een dagboek over de verkiezingen in Turkije. 

Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een
politieke biografie van Turkije (2012, uitgeverij EPO, Antwerpen)