Eén
van de kopstukken en stichter van de partij, Juan Carlos Monedero,
verlaat de partijleiding van Podemos, omdat hij van mening is dat de
partij niet meer is wat het bij de oprichting was. Diegenen die de
indrukwekkende opmars van Podemos al maanden met argusogen volgen,
steken hun jolijt niet onder stoelen of banken. “Dit is het einde
van de opmars van Podemos”, zeggen sommigen. En in de De
Morgenlas ik zelfs het woord “broedermoord”. Is het vertrek van
Monedero dan zo dramatisch voor Podemos? Of bestaan er andere
redenen voor zijn vertrek?

Monedero’s
geld

Volgens
het officiële verhaal van de partij zou Monedero op de achtergrond
nog wel meewerken, maar is hij niet langer een publiek figuur voor
Podemos. Monedero’s vertrek heeft wellicht te maken met meer dan
alleen de veranderingen bij Podemos.

Begin
dit jaar raakte hij in opspraak omdat hij in 2013 een bedrag van
425.150 euro heeft gekregen voor werk dat hij uitvoerde voor
verschillende regeringen in Latijns-Amerika. Op de precieze inhoud
van deze werkzaamheden is Monedero nooit ingegaan, omdat het naar
zijn zeggen ‘heel gevoelig ligt’ en een heel continent aangaat.
De Podemos-politicus zou onder andere hebben meegeholpen bij het
uitzoeken van mogelijkheden voor een gemeenschappelijke munt in
Latijns-Amerika.

Monedero
heeft er wel werk van gemaakt om zijn onschuld publiek te bewijzen en
de beschuldigingen te weerleggen.

Hij
verklaarde tegelijkertijd dat de huidige Spaanse regering onder
leiding van premier Rajoy, er alles aan doet om hem in een kwaad
daglicht te stellen. Daar heeft hij zeker een punt, want de
regerende Partido Popular is bang van Podemos. En ze zijn niet
alleen. Ook de Spaanse socialisten zijn bang. Zelfs Izquierda Unida
is er de voorbije maanden niet in geslaagd om te leren uit het succes
van Podemos. Ook zij hebben heel wat moeite gedaan om de nieuwkomer
door het slijk te halen.

Podemos
partijleider Pablo Iglesias verklaarde het erg pijnlijk te vinden dat
de nummer drie van zijn partij heeft besloten om naar de achtergrond
te treden. ‘Het was geweldig om deze weg samen met Monedero te
mogen bewandelen. Ik ben trots en vereerd om zo’n vriend en collega
te hebben’, zei hij en daar moet de kiezer het mee doen… Maar wie
weet had Iglesias toch iets meer van zijn ‘vriend’ verwacht.

De
verdachtmakingen en leugens die over hem de wereld ingingen hebben
Mondero persoonlijk heel diep geraakt. Pas nu beseft Monedero dat de
veilige microkosmos van de campus van de Complutense universiteit
niets te maken heeft met de harde realiteit van de politieke jungle.
Het is duidelijk dat hij niet was voorbereid op vuile politieke
spelletjes en gemene aanvallen in de pers. Het werd hem allemaal
iets teveel. Het is zoals Juan Manuel Sánchez Gordillo, de
geëngageerde burgemeester van het Andalusische dorpje Marinaleda mij
ooit vertelde: “Het is niet gemakkelijk als je revolutionaire
ideeën in werkelijkheid wil omzetten. Je moet voorbereid zijn om
rake klappen te incasseren. Want die komen er vroeg of laat. Het is
pas dan dat je ziet hoeveel engagement er nog overblijft”

Beweging
of partij

Het
is overdreven te stellen dat het vertrek van Monedero een
onoverkomelijke crisis binnen de partij veroorzaakt. Het brengt wel
aan het licht dat er verschillende stromingen bestaan binnen Podemos en dat
de partij belangrijke strategische keuzes moet maken. Monedero zegt
zelf dat er twee manieren van denken bij Podemos leven. De eerste
stroming zijn diegenen – waar hij zelf deel van uitmaakt – die
van dichtbij de geboorte van de 15-M beweging aan de Puerta del Sol
in Madrid meemaakten. Die beweging voert volgens Monedero haar
politiek gebaseerd op feiten, in tegenstelling tot de anderen, die de
beweging intellectualiseren of via peilingen meten hoe belangrijk de
15-M beweging is.

Monedero
waarschuwt dat Podemos het contact met haar basis dreigt te
verliezen. Podemos mag zich volgens hem niet enkel tot een partij
herleiden. Hij vindt dat er nu te veel afgeweken wordt van de
basisprincipes van de beweging.

En
daar zit hem het verschil met Pablo Iglesias, die kost wat kost de
verkiezingen wil winnen om verandering te forceren. En zonder het
centrum lukt dat niet. Bovendien weet hij dat Podemos sinds kort
rekening moet houden met een onverwachte kaper die dat centrum wil
veroveren. Daar waar Podemos er enkele maanden geleden moeiteloos in
slaagde om daar kiezers te verleiden, moet de partij nu rekening
houden met Ciudadanos, een nieuwe centrum-rechtse rivaal die het
politieke landschap opnieuw doet veranderen. Ciudadanos wil ook
korte metten maken met de traditionele twee partijenstaat en stelt
een nieuw tijdperk van transparantie en corruptievrije politiek voor.

Ook
Ciudadanos heeft een jonge charismatische leider, Albert Rivera die
inzet met de belofte om duizenden jobs te scheppen.

Angst

Net
zoals de regerende Partido Popular speelt Ciudadanos in op de angst
van de Spanjaarden voor een onzekere toekomst. De contacten die
leden van de partijleiding van Podemos met Venezuela hebben doen heel
wat twijfelende Spanjaarden vrezen voor toekomstige chaotische
toestanden.

Dat
die angst er bij heel wat Spanjaarden inzit, daar ben ik regelmatig
getuige van. Ik woon in een buurt van middenklassers die tot nu toe
vooral Partido Popular stemden. Voor een deel onder invloed van de
conservatieve pers die al maanden, of een lastercampagne tegen
Podemos voert, of doet alsof de partij niet bestaat, zijn velen
overtuigd dat de veranderingen die Pablo Iglesias voorstelt, te
radicaal zijn.

Lege
rekken

De
buurtsupermarkt wordt binnenkort overgenomen door een Duitse groep.
Omdat het distributiesysteem gaat wijzigen, worden sommige rekken al
een paar weken niet langer gevuld. Toen ik aan de eigenaar ironisch
opmerkte dat zijn warenhuis deed denken aan een staatswinkel uit het
Sovjet tijdperk, antwoordde hij heel somber: “Wel als
paardestaartje
(Pablo Iglesias) en zijn vrienden hier binnenkort aan de macht komen,
zullen we lege supermarkten heel snel gewoon moeten worden.”

Een
paar dagen eerder vroeg ik aan een buurvrouw of ze het zou overwegen
om op 24 mei, tijdens de lokale en regionale verkiezingen voor
Podemos te stemmen? Waarom geen verandering? “Liever sterven”,
flapte ze er zonder aarzelen uit. En ze ging verder: “Weet je,
als die van Podemos aan de macht komen, zijn wij ons vakantieverblijf
aan het strand kwijt. Want die kerels gaan vakantiehuisjes
nationaliseren zodat er arme families kunnen gaan leven.”

En
wat nu?

Dat
soort potentiële kiezers overtuigen is onbegonnen werk. Maar
Podemos moet nu wel beslissen hoe het verder moet. Ze kan haar haar
strategie verder zetten om te trachten het centrum van het politieke
schaakspel in te nemen. Maar wat er dan kan gebeuren – en dat zien
we nu met het vertrek van Monedero – is een ideologische breuk met
haar linkse basis en het vertrek van andere kopstukken. De moeite om
het centrum te verleiden is misschien nutteloos geworden omdat
Ciudadanos juist goed op weg is om dat kiezerspubliek te verleiden.
Voor Ciudadanos is dat ook veel gemakkelijker omdat ze juist een
centrumpartij is, en niemand moeten overtuigen over hun oorsprong.

Misschien
moet Podemos zich wel concentreren op links en komaf maken met de
PSOE en Izquierda Unida. Maar dat is niet genoeg om de Partido
Popular een verpletterende nederlaag te bezorgen. Want over één
ding is Pablo Iglesias heel duidelijk. Hij vindt het onvoldoende om
mooie verkiezingsresultaten te halen. Hij wil zegevieren.

Iglesias
heeft geen zin om de leider van een oppositiepartij te worden. Als
de verkiezingsresultaten dit jaar tegenvallen is het niet uitgesloten
dat Iglesias de volgende is, die vertrekt. En dat zou wel eens het
einde van Podemos kunnen betekenen.