In totaal zijn er elf officiële kandidaten voor het
presidentschap. Veel wijst er echter op dat er maar twee spelers een echte kans
maken: huidig president Bronis?aw Komorowski en advocaat en Europarlementslid Andrzej Duda.
In de berichtgeving over de verkiezingen wordt het
nieuwe gezicht Magdalena Ogórek ook vernoemd, maar dat heeft wellicht meer te
maken met haar uiterlijk dan met haar politieke capaciteiten. Het feit dat haar
partij Sojusz Lewicy Demokratycznej
(Alliantie van Democratisch Links) enkele dagen geleden besliste de
financiering van haar campagne stop te zetten, onderschrijven de analyses dat
ze nauwelijks kans maakt. Deze analyses worden bevestigd in de polls, waar Ogórek
amper 2 à 3% haalt. Dat is een beduidend lager cijfer dan Komorowski (45%) en
Duda (28%). Indien geen van de kandidaten hoger scoort dan 50% na de eerste
ronde, zal er een tweede ronde volgen.
Bronis?aw Komorowski werd in 2010 verkozen na het
tragische vliegtuigongeval in het Russische Smolensk, waarbij de vorige
president Lech Kaczy?ski het leven liet (een ongeval dat in Polen nog steeds de
gemoederen in beroering brengt). Hij is geen kandidaat voor een specifieke
partij – hij presenteert zichzelf graag als een ‘Pool voor alle Polen’ – maar
wordt wel gesteund door het conservatief-liberale Platforma Obywatelska
(Burgerplatform). Deze partij werd opgestart door onder meer voorzitter van de
Europese raad Donald Tusk en wordt geleid door huidig eerste minister van Polen
Ewa Kopacz.
Rivaal Andrzej Duda is lid van de rechtse partij Prawo i Sprawiedliwo?? (Recht en
Rechtvaardigheid), waar Kaczy?ski en andere prominente politici toe behoorden die
omkwamen in het ongeval in Smolensk.
De thema’s
Tijdens deze verkiezingen zijn er drie belangrijke
thema’s: jeugd, veiligheid en ethische kwesties. Polen kent momenteel een
werkloosheidsgraad van ongeveer 20% onder jongeren, waardoor velen naar het
buitenland emigreren. Bovendien ligt het geboortecijfer erg laag, wat voor
problemen kan zorgen in een vergrijzende samenleving.
Verder speelt het conflict in buurland Oekraïne een
belangrijke rol. Het dwingt de kandidaten zich uit te spreken over de
veiligheid en bescherming van de Poolse burgers en over welke rol Polen moet
spelen. Hoewel er in Polen geen grote paniek of angst bestaat rond een
eventuele uitbreiding van het conflict naar het westen, vormt het antwoord erop
ook een signaal aan Rusland, een land waarmee Polen een zeer koele relatie
heeft. Bovendien weerspiegelt de houding van Polen in deze situatie hoe het
land zich positioneert binnen Europa en de EU.
Ten slotte zijn bepaalde ethische kwesties voer voor
debat. Euthanasie, abortus en het homohuwelijk zijn in Polen nog steeds
verboden, wetgevingen waar de almaar minder religieuze bevolking vragen bij
begint te stellen.
Rechts is populair,
links staat zwak
Kandidaat Komorowski én kandidaat Duda situeren zich
op het rechtse spectrum. Er is dus geen sterke polarisering in het Poolse
politieke landschap. Maar ze leggen wel eigen accenten. Komorowski profileert
zichzelf als een politicus die boven politieke breuklijnen staat, en wil zich
vooral toeleggen op de verbetering een de Poolse economie en de aanpak van de
demografische crisis. Duda legt dan weer de focus op economische aspecten en de
rol van de EU. Zijn ideeën leunen sterk op kritiek op het huidige beleid.
De linkerzijde in Polen staat momenteel zwak. De lage
populariteit van de belangrijkste linkse partij Sojusz Lewicy Demokratycznej is niet nieuw. Deze partij maakte deel
uit van de regering van 1993 tot 1997 en van 2001 tot 2005. Maar sinds 2005, na
enkele corruptieschandalen, heeft deze partij een groot deel van haar kiezers
verloren. Het valt zelfs te betwijfelen of deze partij nog een toekomst heeft
als ze geen overwinning boekt bij de parlementsverkiezingen. Een andere
belangrijke linkse partij is Twój Ruch
(Jouw Beweging), het voormalige Ruch
Palikota (de beweging van Palikota), geleid door Janusz Palikot. In 2011
behaalde deze partij bij de verkiezingen onverwacht 10%
en leverde toen zowel het eerste transseksuele parlementslid Anna Grodzka als het
eerste openlijk homoseksuele parlementslid Robert Biedro? in Polen. Sindsdien
kampt deze partij echter met een dalende populariteit, te wijten aan een
interne identiteitscrisis en de twijfelachtige reputatie van Palikot.
Geen spannende verkiezingen
Veel wijst erop dat Komorowski verkozen zal worden voor
een tweede termijn, de laatste volgens de Poolse wet. Zijn strategie om een
president voor alle Polen te zijn werpt vruchten af, polls tonen dat hij erg
populair is onder de Poolse bevolking en ook vertrouwen geniet. Bovendien
speelt de datum van de verkiezingen in het voordeel van de huidige president.
Begin mei zijn er in Polen namelijk belangrijke nationale evenementen en
feestdagen, zoals de viering van de wapenstilstand van de Tweede Wereldoorlog,
waarbij Komorowski in de schijnwerpers zal staan. Verder is de pro-Europese
kaart die hij in kwestie-Oekraïne trekt een slimme zet.
Duda haalt mogelijk dan weer voordeel uit de
herdenkingen van de tragedie in Smolensk, die de emotionele band van de Poolse
bevolking met zijn partij kan aanzwengelen. Bovendien kan hij rekenen op de
steun van de grote groep conservatieve patriotten in Polen.
Hoewel deze verkiezingen niet onbelangrijk zijn, doen
ze veel minder stof opwaaien dan verkiezingen in andere landen. Zelfs in Polen
zelf. In het straatbeeld van Warschau is de campagne amper zichtbaar. Er hangt
slechts één gigantische poster van Duda (zie foto). Deze desinteresse voor de
verkiezingen kan verklaard worden door het feit dat er in Polen niet zo’n
sterke polarisering heerst als in sommige andere Europese landen. Bovendien zal
de uitslag waarschijnlijk niet heel verrassend zijn. Maar om dat laatste zeker
te weten moeten we natuurlijk 10 mei afwachten.
Bronnen:
https://polishpoliticsblog.wordpress.com/
http://www.thenews.pl/1/9/Artykul/203429,Poll-pictures-twohorse-race-in-presidential-election
http://www.euronews.com/2015/03/23/all-you-need-to-know-on-the-presidential-election-in-poland/
