Gezonde
bodems zijn in eerste instantie waardevol omdat ze cruciaal zijn voor
de voedselzekerheid en de strijd tegen honger. We zijn echter niet
enkel afhankelijk van de ondergrond voor de productie van voedsel,
maar ook voor ons drinkwater.

Een
gezonde ondergrond zorgt er ook voor dat het klimaat gereguleerd
wordt. De bodem is immers in staat om meer CO2 op te slaan
dan alle bossen in de wereld tezamen. Verder is de bodem
onvervangbaar voor het behoud van de biodiversiteit: wist u dat twee
derde van alle soorten levende en plantaardige wezens namelijk onder
het aardoppervlak leeft?

Bodem
onder stress

Erosie
en vervuiling zetten de bodem onder druk. Wereldwijd gaat jaarlijks
24 miljard ton aan vruchtbare aarde verloren, voornamelijk door de
uitbreiding van steden en infrastructuur. Ook slechte
landbouwpraktijken zijn schuldig. Het vrije gebruik van meststoffen
decimeert organismen in de bodem en verandert hun structuur. Het
duurt duizenden jaren om vruchtbare grond te vormen, vandaag is een
stortbui vaak genoeg om al het goede in de bodem gewoon weg te
spoelen.

Op
hetzelfde moment stijgt de wereldwijde vraag naar voedsel, veevoeder
en biomassa voor brandstof. Dat doet de waarde van goede grond
stijgen en dat ontsnapt niet aan de aandacht van internationale
investeerders. Volgens een schatting van de Wereldbank krijgt 10 tot
30 procent van de landbouwgrond in de wereld, grond die ooit gebruikt
werd door kleine boeren en inheemse bevolking, te maken met
grootschalige investeringen.

Zo
werd de strijd om landrechten voor individuen en gemeenschappen een
kwestie van overleven voor grote delen van de wereld. Twintig procent
van de gezinnen die getroffen worden door honger, heeft geen toegang
tot land, vijftig procent van de mensen die tekort aan voedsel
ervaren, zijn kleine boeren.

Veevoeder
en biobrandstof

In
de EU zijn we onze landbouwgrond al lang ontgroeid en startten we op
grote schaal met invoer uit het Zuiden. Enkel en alleen al voor het
veevoeder dat de EU nodig heeft om aan zijn vleesconsumptie te
voldoen, is in Brazilië landbouwgrond nodig ter grootte van
Groot-Brittannië.

Als
elke wereldburger evenveel vlees zou eten als de gemiddelde
Europeaan, dan zou 80 procent van de landbouwgrond wereldwijd nodig
zijn voor de productie, tegenover de 33 procent die daar vandaag voor
wordt ingezet.

Om het even scherp te stellen, het feit dat 100 calorieën veevoeder
slechts 30 calorieën vlees voortbrengen maakt het duidelijk: het
gebruik van vruchtbare grond voor vleesconsumptie is pure
verspilling.

Ook
biobrandstoffen die veel regeringen als alternatief voor fossiele
brandstoffen voorstellen in het kader van een “groene groei”
– wat als eis vervat ligt in het 2030 Raamwerk voor Klimaat en
Energie van de EU – hebben 70 miljoen hectare land nodig, een gebied groter dan
Frankrijk.

Traditionele
landbouwkennis

De
bodem beschermen ondermijnt de welvaart niet, integendeel. Duurzame
bodembescherming zal de inkomsten uit landbouw juist vergroten,
vooral voor kleinere boeren. Gewasdiversificatie, recyclage en
bodembedekking kunnen bijdragen aan een optimale ondergrond die
meteen in staat is tot goed watermanagement.

Een
studie uit 2006 over de zogenoemde agro-ecologie, gebaseerd op
traditionele landbouwkennis en -ervaring , onderzocht 286 duurzame
landbouwprojecten in 57 landen en concludeerde dat het rendement in
die bedrijven met een gemiddelde van 79 procent was gestegen.

Ondanks
het bewezen succes van zulke methoden is het gebruik van synthetische
meststof meer dan vijfmaal gestegen de laatste vijftig jaar. Veel
Afrikaanse regeringen geven tot 60 procent van hun landbouwbudgetten
uit om kunstmeststof te subsidiëren.

Machtige
mestproducenten

Vooral
in tropische gebieden leidt het gebruik van die producten tot de
verwoesting van de bodem en het verlies aan biodiversiteit, ook in de
oceanen waar alle restanten van kunstmest uiteindelijk terechtkomen.
Hun belangrijkste bestanddeel, stikstof, kan biologisch en duurzaam
geproduceerd worden, maar dat zou ingaan tegen de belangen van een
handvol machtige mestproducenten en -distributeurs.

Beleidsmakers
zouden zich moeten bezighouden met de vraag hoe we hongersnood voor
armen kunnen voorkomen terwijl we de bodem beschermen. Hopelijk biedt
het Internationale jaar van de Bodem een opportuniteit om deze vraag
te beantwoorden en agro-ecologische productie werkelijk te gaan
promoten.

Barbara
Unmüssig is voorzitter van de Duitse organisatie Heinrich Böll
Stiftung.

© 2015 Project Syndicate