Tussen 2003 en 2014 daalde het % UVW werkloosheid met -57%
in het Brussels gewest: van 7,8% in 2003 tot 3,3% % in 2014,
lager dan het % UVW-werkloosheid voor België; 3,5% en
in de richting gaand van het niveau Vlaams gewest: 2,2%.
Ook aantal volledige leefloners daalt in Brussel van 3,6% naar 3,5%,
UVW + Volledig Leefloon samen zakt van 8,2% naar 6,8% in 2014. 
Hoe meer het jongerenaantal in Brussel gestegen is
door immigratie, hoe minder ze terug te vinden zijn als UVW-werklozen of in het
volledig leefloon. Hoe zit het
dan met die migranten die hier komen ‘profiteren’ van de sociale- en
bestaanszekerheid? Moeten er niet eerder inspanningen geleverd worden om de
NEET’s, de Not Education, Emplyment, Training, juist in de systemen van bestaans-
en sociale zekerheid te krijgen, in plaats van deze systemen af te bouwen.

Men
mag even met de ogen
knipperen als men de evolutie van de jeugdwerkloosheid in Brussel
onder ogen neemt. Welke werkloosheid wordt
in aanmerking genomen, is deze evolutie niet het gevolg van een
doorschuiving van leefloners, of zijn er meer studenten gekomen, die
evenwel ook leefloon kunnen krijgen? En is die evolutie ook
zichtbaar in
de aantallen, dus niet het % op de bevolking, en zijn er meer
jongeren uit
Brussel verhuisd, of minder bijgekomen. En waar zijn de anderen
dan, aan
het werk als loontrekkende of zelfstandige? Op al deze vragen gaan
we hier
verder in, met speciale aandacht voor Brussel.

En is de wisseling van generaties op het gang aan het komen zoals in een
vorig bericht,
BuG 264, werd
vastgesteld?

1. De Uitkeringsgerechtigde Volledige Werkloosheid (UVW) als maatstaf

1.1. De UVW in het geheel van de werkloosheidsuitkeringen

Hierbij gaan we voort op de RVA-cijfers, dwz over werklozen. VDAB, Actiris
en Forem gaan in hun opdracht en statistiek voort op de Werkzoekenden, en
dat zijn geen gelijke begrippen (meer). Zie het
schema van de RVA dat dit
uit de doeken doet. Daar gaan we niet verder op in. Om een beeld te geven
van de RVA-werkloosheid, eerst een tabel met de algemene aantallen, dan
apart voor de 15-24 jarigen.
   

De analyse gaat voort op de UVW, de Uitkeringsgerechtigde, Volledig
Werkzoekende (lichtblauw
gearceerd), die 84% van de
vergoede volledig werklozen omvat. In dit kader vallen de niet
volledig werklozen of de werklozen met arbeidscontract (tijdelijk
werklozen) weg omdat hun werkloosheid gecombineerd is met een
arbeidscontract.

1.2.
Vergelijking UVW (RV) en de WZUA (VDAB, Forem, Actiris)

De federale overheid is verantwoordelijk voor de werklozen (de
uitkeringsgerechtigden) en de gewesten voor de werkzoekenden en de actie
om hen werk te verschaffen. Dat brengt een verschil mee tussen categorieën
en maakt de vergelijking niet altijd evident of mogelijk. Door de
aflijning op UVW-werklozen is het nochtans interessant ze te vergelijken
met de categorie WZUA, de WerkZoekenden met een UitkeringsAanvraag van de
VDAB, waarmee al aangeduid wordt dat het om werkzoekenden gaat die ook in
de Werkloosheidsstatistiek aanwezig zijn. Zij hebben evenwel nog enkele
deelcategorieën meer, bv de geschorste werkzoekenden of de werkzoekenden
zonder voldoende referentiearbeid.

De afgestudeerden in wachttijd, de zogenaamde BIT’s (de jongeren in
BeroepsInschakelingsTijd) zijn hier niet in begrepen, zij vormen een
aparte categorie. Zij komen in het hieronder geschetste tijdsoverzicht van
de UVW, na 12 maanden in de statistieken, voorzover ze dan nog geen werk
hebben. Door ze niet op te nemen wordt geen afbreuk gedaan aan de
vergelijkbaarheid in de tijd en de vastgestelde evoluties.

 
Tot 2008 liepen de UVW en de WZUA’s gelijk, in 2009 is de definitie
allicht voor een jaar gewijzigd maar in 2010 en 2011 waren ze opnieuw
gelijklopend om, allicht weer door een aflijningsverandering, in 2013 en
2014 uiteen te lopen. Van belang is de vaststelling dat de evolutie nl een
vermindering van hun aantal in 2014 gelijklopend is, dus geen gevolg is
van een definitiewijziging. Voor de Foremgegevens stellen we dezelfde
evolutie vast. Van Actiris hebben we de equivalente gegevens voor 15-24
jaar niet ontvangen, als iemand ze ons kan bezorgen, graag.
 

2. Evolutie UVW 2001-2014 (gemeten op 31/12) in aantallen
 
De bevolkingsaantallen bij de jongeren zijn in alle gewesten stijgend, het
sterkst in Brussel. De aantallen UVW-werkloosheid zijn in alle gewesten
zijn dalend, het sterkst in Brussel. Dat is het tegengestelde dan men zou
verwachten. Langs het % kan het best de vergelijking tussen de gewesten
gemaakt worden.
  

 
Ook in absolutie aantallen is het aantal UVW-werklozen in Brussel meer dan
gehalveerd tussen 2003 en 2014, van 9.669 in 2003 naar 4.634 op
31/12/2014, nog geen 4 maand geleden.

De evolutie van de bevolking en aantal UVW als % laat toe te zien dat bij
stijgende bevolking toch een daling van het aantal UVW-werklozen wordt
waargenomen in het Brusselse gewest:
  

   
Op 15 jaar tijd stijgt de jongeren bevolking met meer dan 20% terwijl het
% UVW-werklozen daalt met bijna 20%. Alsof de instroom en uitbreiding van
inwoners met migratieachtergrond een relatief hogere daling van de
Uitkeringsgerechtigde volledige werkloosheid heeft meegebracht. Of
zijn daardoor meer jongeren in de NEET toestand gekomen, dwz
degenen die niet studeren, die geen recht hebben opgebouwd op
UVW-werkloosheidsuitkering, geen recht op leefloon hebben (omwillen bv van
het samenwonen met ouders of partners met voldoende inkomsten), men
spreekt dan over de NEET’s: de Not
(niet betrokken in) Education (Onderwijs), Employment (Werk) and Training
(Vorming/Beroepsopleiding), in het Nederlands de NOTV’s.

Overweging: hoe zit het dan met die migranten die hier komen
‘profiteren’ van de sociale- en bestaanszekerheid?
 
2. Hoeveel studenten zijn er in de gewesten
aanwezig per leeftijd

De Enquête naar de
ArbeidsKrachten (EAK) geeft een aanduiding van het aantal studenten in
vergelijkbare leeftijdsgroepen. We brengen de evolutie voor de laatste 4
jaar in beeld in aantal en % op de bevolking.
   

Voor Brussel zien de aantallen per leeftijd er als volgt uit:
  

De verhoging van het aantal studenten is het meest
uitgesproken in Brussel, naast Wallonië en een beperktere stijging
in het Vlaams gewest die in feite op een lager niveau van 2012 komt.
Hiermee wordt de vaststelling in vorige
BuG 264 bevestigd van de gedifferentieerde
generatiewissel in de verschillende gewesten.

Komen er meer studenten in Brussel omdat meer jongeren studies aanvatten
op de leeftijd van 18+, of zijn er meer studenten uit de andere gewesten
die zich in Brussel laten domiciliëren? Doordat zij
in principe ook gerechtigd zijn op leefloon kan dit eventueel ook in de leeflooncijfers tot uiting komen.
Niet alleen langs pendelarbeid maar ook langs hogere studies wordt Brussel
op die manneer wat meer de melkkoe voor de andere gewesten. Maar dit
alleen kan de extreme daling van de UVW-werkloosheid, in aantal en % op
de bevolking niet verklaren. Zeker niet, omdat ook de leeflooncijfers in
2014 tav 2013 gedaald zijn,
zoals we verder zullen zien.

Weg met de werkloosheidsgraad

Toch nog opmerken dat in Brussel 70,8% van de jongeren niet
actief is om redenen van studie. Ook anderen die niet in de werkloosheid
of werkend aanwezig zijn, worden als niet-actief beschouwd. Daarmee wordt
meteen de smalle marge aangegeven waarbinnen bv de ‘werkloosheidsgraad’
berekend wordt, nl het aantal werklozen op de actieven bij de 15-28
jarigen, hetgeen een
volledig vertekend beeld geeft van de jongerenwerkloosheid. De
werkloosheidsgraad voor jongeren is bedrog. In het verdere verloop
gaan we daarom niet verder in op de ‘werkloosheidsgraad’.

 
3. Evolutie werkloosheids% 15-24 jarigen per gewest

Veel meer uitgesproken dan bij de UVW werkloosheid voor de totale
bevolking, zie
BuG
256 zien we in alle gewesten een sterke daling in 2014 van het
werkloosheids%. In het Waals gewest trekt dit de lijn van
2013 door, en zien we in
Brussel een versterking van de tendens die ook al in 2013 tot uiting kwam.
in het Vlaams gewest is de afname beperkt, maar daar was de
jongerenwerkloosheid al op een erg laag niveau.

 
3. Komt dezelfde evolutie ook tot uiting bij de 18-19 en 20-24
jarigen?

Bij de jongeren worden ook altijd de 15-17 jarigen meegeteld die alle uit
‘scholieren’ bestaan waarop de leerplicht van toepassing is. Daarom is het interessant de werkloosheidsevoluties
per gewest uit te tekenen voor de 18-19 jarige en 20-24 jarige UVW
werklozen apart. Bij de 18-19-jarigen kent Brussel het laagste
werkloosheids% van alle gewesten. Het % in deze leeftijdsgroep is voor
alle gewesten met meer dan 2/3 verminderd.

Bij de 20-24 jarigen, die veruit de talkrijkste groep
vormen bij de werklozen komt het algemene beeld tot uiting. Na een
vermindering van werkloosheid bij de 18-19 jarigen heeft het doorschuiven
naar de 20+ een zeker cumulatief effect dat blijkens deze cijfers volledig wordt
geneutraliseerd zodat ook hier de fikse daling, vooral in 2014 kan
vastgesteld worden. Op een erg laag
niveau gaat die daling in 2014 grotendeels aan het Vlaamse gewest voorbij.
 
4. Is er een verschil bij mannen en vrouwen te merken?
 
De 20-24 jarigen zijn de belangrijkste referentiegroep om de
UVW-werkloosheid bij jongeren te meten. Is er een verschil tussen mannen
en vrouwen te merken in de evolutie in de gewesten?

 
Bij vrouwen is de
neergaande trend meer uitgesproken dan bij mannen, vooral in Wallonië en
ook Brussel. De dienstenchequestewerkstelling kan hier voor alle gewesten in meespelen,
alhoewel de vrouwelijke jongerenwerkloosheid in het Vlaamse gewest
stabiliseert sinds
2009 en in 2013 zelfs licht stijgend is. Maar ook voor de
mannen is er in alle gewesten vanaf 2013 een neerwaartse trend, maar in
Brussel meer dan in de andere gewesten. Na te gaan is ook of niet meer
vrouwen dan mannen gingen studeren, of als niet-actieve niet gingen werken
en ook niet beschikbaar waren voor de arbeidsmarkt. Hoe dan ook is de
voortdurende daling in het Waalse gewest opvallend, in Brussel is ze zelfs
in 2014 versterkt, in Wallonië gestabiliseerd na een sterke daling in
2013.
 
5. Maar is er geen
doorschuiving gebeurd van UVW naar het leefloon?
 
Ook al zijn er tot 2015 (nog) geen specifieke maatregelen van toepassing die een
eventuele doorschuiving van werkloosheid bij jongeren naar leefloon zou kunnen
verklaren – vanaf 2015 kan dit wel het geval zijn voor wie langer dan 3 jaar
in ‘wachtuitkering’ is – toch dringt een telling per leeftijdscategorie
voor UVW-werklozen en leefloon zich op. Hierbij mogen enkel de volledig
leefloongerechtigden meegeteld worden omdat er anders dubbeltellingen
(kunnen) gebeuren: een volledige UVW Werkloze zal nooit een recht op volledig
leefloon krijgen, eventueel wel een  gedeeltelijk leefloon, maar deze
tellen we hier niet mee. Niet alleen de telling van leefloners in 2014
maar de evolutie de laatste jaren is hierbij van belang.
 
Zodus is de vraag,
hoeveel leefloontrekkers waren er in de onderscheiden leeftijdscategorieën
tussen 2011 en 2013 en hoeveel was het totaal UVW werklozen en volledige
leefloontrekkers samengeteld de laatste vier jaar, en is een vermindering
bij de ene, de UVW-werklozen niet te verklaren door een stijging in de
andere categorie leefloners? En wat is het beeld als we ze samentellen?

5.1. Aantal en % leefloners bij de jongeren 2011-2014

De analyse van het leefloon is al gemaakt tot op het niveau van de gemeenten in
BuG 261,
zonder onderscheid naar leeftijd. Ook bij de jongeren is het verschil tussen de gewesten
erg groot: 2x
zo veel volledige leefloners in Brussel als in het Waals gewest dat op zijn beurt 3,5 x
zoveel jongere leefloners telt als het Vlaams gewest. Het verschil tussen
het Vlaams en het Brussels gewest is 7x. We hebben het leefloon in
BuG 261 een teken van beschaving genoemd. Op vraag van een weekblad om dat
‘teken van beschaving’ te expliciteren in een opinie hebben we een
bijdrage ingestuurd,  In België is
niemand veroordeeld tot de bedelstaf die, behoudens onze
onoplettendheid, niet is weerhouden.
      

Deze specifieke situatie van Brussel heeft vele oorzaken
waar we hier niet verder op ingaan. Wel of er een doorschuifoperatie geweest
is of kan verondersteld worden van UVW-werkloosheid naar volledig
leefloon. Dat antwoord is negatief, gezien het % leefloners licht gestegen
is in 2013 maar in 2014 in het Brusselse gewest licht gedaald, zoals ook
in de andere gewesten het geval geweest is.

De daling van het aantal volledige leefloners in de categorie 15-24 jaar
is vooral het gevolg van de vermindering van het aantal leefloners in de
categorie 18-19 jarigen van 2013 naar 2014. Hieronder het overzicht voor
België met alle leeftijdscategorieën tussen 2011 en 2014. Deze tabel is een
wezenlijk instrument om de evolutie naar 2015 en eventuele doorstroom van
Werklozen naar Leefloon te meten. Al deze gegevens voor werklozen en leefloners zijn
trouwens voor elk leeftijdsjaar tot op het niveau van de gemeente beschikbaar.
We zullen niet nalaten deze evolutie in het oog te houden.
    

 
5.2. Aantal en % UVW-werklozen bij de jongeren 2011-2015

Opvallend is toch in alle gewesten de terugval van de werkloosheid die
vooral in de 2de jaarhelft is gebeurd, als we ze vergelijken met de
gemiddelde cijfers per jaar, en Brussel dus onder het gemiddelde
niveau in België gebracht heeft.
 

 
5.3. Samentelling UVW-werkloosheid en Volledige leefloners

De samentelling kan voor
het Brusselse gewest alleen maar duidelijk maken dat mét het leefloon
erbij de
dalende tendens zich nog versterkt.
 

De jongerenwerkloosheid en volledige leefloners in het Brusselse en het
Waalse gewest zijn gelijklopend. Dat kan eigenaardig ogen maar de
jongerenwerkloosheid is in Wallonië een veel groter probleem dan in
Brussel, waar het vooral de werkloosheid op volwassen leeftijd is die de
grootste zorgen baart. Doordat in Brussel het leefloon meer aangesproken
wordt komen Wallonië en Brussel in de gezamenlijke telling gelijk.

Doordat Vlaanderen zowel voor UVwerkloosheid als voor Leefloon bij
de
jongeren laag scoort is het gecumuleerd aantal zeer laag, een
kleine 1/3 van het niveau in
Brussel en Wallonië. Hier kunnen de detectives van de transferten
paaseieren rapen, en de toekomst klaart, zeker voor Wallonië niet
echt op zoals we in
BuG 264 hebben
vastgesteld. Maar als er ergens solidariteit voor gecreëerd is dan is het
voor een toestand van verschil, want waartoe dient sociale- en bestaansverzekering,
of ook een gewone verzekering
anders dan voor het compenseren wanneer het risico ongelijk is, ook in de
tijd…
 
6. Meer studenten in wachttijd?
 
De studenten in wachttijd op uitkeringen worden niet meegeteld in deze
analyse. Ze schuiven evenwel, met een jaar vertraging mee in de
werkloosheid en ook de UVW-werkloosheid als ze nog geen werk gevonden
hebben. De vergelijking in de tijd is dan ook perfect te maken. Het is pas na 01/01/2015 dat de wijziging in
reglementering voelbaar zal worden wanneer de afgestudeerden in wachttijd
na drie jaar hun recht op werkloosheidsvergoeding verliezen. Of zijn er meer studenten in wachttijd
toegestroomd? Dat zou dan evenwel geen impact hebben in de cijfers van
werkloosheid op 31/12/2014, maar wel in 2015.

7. Zijn de jongeren niet uit Brussel verhuisd?

Elk jaar verhuizen er ongeveer 13.000 meer mensen uit Brussel dan er
inkomen. als dat saldo meer jongeren dan anderen omvat zou dat een stukje
van de verklaring kunnen zijn. Maar zoals in vorige
BuG 264 is
vastgesteld is het negatief saldo van in en uit Brussel, migratie en
verhuis samengenomen, vooral een zaak van +45 jarigen. Het omgekeerde zal
eerdfer waar zijn, de leeftijdsgroep 15-25 jarigen zullen bij saldo
misschien meer naar Brussel verhuizen dan er uit weggaan. Dat blijkt ook
al uit de groei van het aantal studenten, die het sterkst is in het
Brusselse gewest.
 
8. Meer jongeren aan het werk als loontrekkende of zelfstandige?


Als de Brusselse jongeren minder in de UVW-werkloosheid terug te vinden
zijn, ook niet in volledig leefloon, enkelen meer in de
studentenaantallen, waar zijn ze dan gebleven?Pas eind juni 2015 komen  gegevens beschikbaar naar leeftijd voor
RSZ, in april voor RSZ-PPO en RSVZ. In de statistiek op de RSZ-website
zijn gegevens tot het

3de kwartaal 2014 beschikbaar. De gegevens voor 15-24 jarigen in
Brussel laten evenwel tot het 3de kwartaal een daling en geen verhoging
zien van tewerkstelling onder RSZ-regime. Of zijn Brusselse jongeren
zelfstandigen geworden?
 
Dus nog even geduld voor de telling
van tewerkstelling per gewest van de jongeren. Maar de vraag kan al
gesteld, waar
zijn de Brusselse jongere werklozen dan naartoe,zijn ze van de aardbol verdwenen, of zitten er veel meer in Syrië dan
gedacht?

Of zien we iets over het hoofd, geachte collega’s en bekommerden?

Jan Hertogen, socioloog
www.npdata.be