“Ik
wil naar de universiteit gaan en een goede baan vinden”, vertelt
de 23-jarige studente Jessi Joygeswaran. Dat klinkt banaal, maar is
het allerminst als je weet dat ze als lid van een Tamilgemeenschap
opgroeide in Vanni. Dat is een uitgestrekte regio in de Noordelijke Provincie
van Sri Lanka, waar van 1983 tot 2009 een burgeroorlog heeft gewoed
tussen de centrale overheid en de Tamiltijgers, een
guerrillabeweging die een eigen staat wilde oprichten voor het
Tamilvolk in het noorden van Sri Lanka.

Op
14-jarige leeftijd moest Joygeswaran haar ouderlijke huis in de
noordelijke stad Andankulam ontvluchten, toen er gevechten uitbraken
tussen regeringstroepen en de Tamiltijgers. “We sloegen op de
vlucht voor kogels en bombardementen”, herinnert ze zich. Pas in
april 2009 kwam er na 26 jaar een eind aan de oorlog.

Voor
de inwoners van de noordelijke regio Vanni duurde de ellende voort.
Een kwart miljoen mensen die gevlucht waren, werden tot in 2010
vastgehouden in opvangkampen. Honderdduizenden die terugkeerden,
troffen niets dan verwoesting aan in hun dorpen en moesten er de dood
of verdwijning van duizenden familieleden verwerken.

Een nieuwe
wind?

Sinds
januari 2015 heeft Sri Lanka een nieuwe president, Maithripala
Sirisena, en waait er een nieuwe wind over het eiland. Joygeswaran
ging voor de eerste maal in haar leven naar de stembus. Ondanks de
discriminatie tegen haar gemeenschap in het verleden, heeft ze haar
hoop gevestigd op de nieuwe nationale regering.

“We
kozen voor gerechtigheid en vrede voor iedereen”, verklaart ze.
Deze verzuchting deelt ze met een meerderheid van de 20 miljoen Sri
Lankanen. De burgeroorlog heeft tussen de 80.000 en 100.000 doden
geëist en velen twijfelden eraan dat de toestand op het eiland ooit
nog zou normaliseren.

De
eerste zestig dagen van de nieuwe regering waren geen onverdeeld
succes, zeker niet voor de Tamils in het noorden. Reisbeperkingen en
de verstikkende militaire aanwezigheid zijn weliswaar afgenomen, maar
in delicatere kwesties, zoals een beloofd uitvoerig onderzoek naar
oorlogsmisdaden, is er amper vooruitgang geboekt.

Volgens de speciale adviesraad voor het conflict, in het leven geroepen door de VN-secretaris, zijn in
de laatste dagen van de burgeroorlog nog tot 40.000
burgerslachtoffers gevallen. De vorige regering betwistte dat cijfer. Zowel
regeringstroepen als de Tamiltijgers werden beschuldigd van
grootschalige schendingen van de mensenrechten bij het slotoffensief.

Verzoeningscommissie

Leden
van de VN-Mensenrechtenraad hebben drie resoluties opgesteld voor
internationaal onderzoek naar deze feiten. De regering van de vorige
president Rajapaksa wilde echter geen enkele buitenlandse inmenging
in iets wat ze als een puur binnenlandse aangelegenheid beschouwde.
Ze richtte zelf een eigen verzoeningscommissie op, maar haar
aanbevelingen zijn grotendeels dode letter gebleven.

De
nieuwe regering onder president Sirisena heeft nu een eigen onderzoek
beloofd, met internationale medewerking. De nieuwe minister van
Buitenlandse Zaken, Mangala Samaraweera, dringt er ondertussen bij de
internationale gemeenschap op aan Sri Lanka wat ademruimte te
geven voor het creëren van een geloofwaardig verzoeningsproces.

Dat
lijkt te werken. De VS, Groot-Brittannië en andere westerse landen
stemden ermee in om de publicatie van een rapport van de
VN-Mensenrechtenraad over de schendingen tijdens de burgeroorlog uit
te stellen. Die was gepland voor maart 2015, maar wordt nu tot
september uitgesteld.

Toch
maken Sri Lankaanse regeringsfunctionarissen duidelijk dat het kader
om de oorlogsmisdaden te onderzoeken nationaal moet zijn. Het zal nog
heel wat voeten in de aarde hebben om de internationale gemeenschap
te overtuigen dat Sri Lanka in staat is om de theorie in praktijk om
te zetten door middel van een geslaagd onderzoek.

Internationale
expertise

Amnesty
International en andere organisaties hebben er bij de Sri
Lankaanse autoriteiten op aangedrongen samen te werken met de VN en
gebruik te maken van internationale expertise. Amnesty en anderen pleiten
ook voor een bijzonder tribunaal om alle schenders van de
mensenrechten te berechten in een eerlijk proces.

Er
hebben al wat positieve veranderingen plaatsgevonden onder de nieuwe
regering, meent Ruki Fernando, onderzoeker bij de ngo Inform in de
hoofdstad Colombo, zoals de aanstelling van een civiele gouverneur in
Jaffna, de hoofdstad van de Noordelijke Provincie ter vervanging van
de militaire gouverneur, of het feit dat de regering land dat het
leger in beslag had genomen, weer heeft teruggegeven aan de
eigenaars.

“Ik
ben voorzichtig optimistisch, maar er is nog een lange weg te gaan”,
aldus Fernando. Of zoals de studente Joygeswaran het verwoordt: “We
kunnen pas verdergaan met ons leven als we ons gedeelde,
verschrikkelijke verleden aanvaarden.”

Bron: Effective
War Crimes Inquiry Could Heal Sri Lanka’s Old Wounds