Sinds 1978 waren gemeentes verplicht om een deel van het hen toegewezen budget te besteden aan een bibliotheek. De Vlaamse regering heeft beslist om die verplichting af te schaffen. Dat betekent in de praktijk niet dat alle bibliotheken gaan verdwijnen, maar wie het parcours bekijkt van deze legislaturen, kan zich maar beter op onprettige verrassingen voorbereiden.

Tegen cultuur

De afschaffing van de bibliotheekplicht voor gemeentes is immers het meest recente wapenfeit in een droevige geschiedenis van amputeren en verstikken of zelfs bejegenen met openlijke vijandschap van culturele initiatieven die niet direct geld opbrengen voor wie al rijk is.

Men schermt graag met de vox populi om de culturele kaalslag te verdedigen, want wat heeft Jan Modaal nu aan dure operahuizen of boekentempels waar hij nooit een voet binnenzet? Dat diezelfde Jan Modaal en masse een tax shift steunt, is dan weer niet belangrijk. Sven Gatz wil de stem van de burger horen over cultuur – maar wat stelt dat voor? Participatieve democratie is enkel iets waard als het een beleid wezenlijk kan veranderen.

Met twee maten en gewichten

De doublethink in dit dossier is schrijnend. Cultuurminnende mensen en intellectuelen hebben de kwalijke reputatie elitair of wereldvreemd te zijn, maar de media rollen tezelfdertijd de rode loper uit voor rijke, oude mannen die aan de lopende band en zonder veel tegenspraak drive-by-opinies mogen spuien over werklozen en jongeren, twee sociale groepen waar ze allicht zelden mee in contact komen.

Het zijn niet enkel bibliotheken en andere culturele instituten die men doelbewust laat verschralen. De media zelf lijden onder zuurstofarmoede. De VRT moet besparen. Ondanks haar voornemen om meer ‘zalm te zijn’, blijft De Morgen vieze uitschuivertjes maken die zeker niet van kritisch denken getuigen. De media blijven eveneens mak toekijken hoe Bart De Wever steeds openlijker intentieprocessen maakt van hun redactionele inhoud, iets wat op z’n minst verontrustend te noemen is.

Dag innovatie, welkom aandeelhouders

Ook de universitaire wereld, normaal een laboratorium voor het experiment, het andere denken en de intellectuele vooruitgang, is aan het wegzakken in een moeras van prestatiegericht denken. Studierichtingen moeten geld opbrengen. Studenten moeten voorbereid worden op een job, liefst een goedbetaalde.

Ondernemen en economie, toch wel het stokpaardje van liberalen en conservatieven, zijn in hetzelfde bedje ziek. In plaats van een concreet plan te hebben voor vinnige start-ups, lokaal economisch weefsel of jobcreatie, investeert men in megalomane betontempels waar niemand op zit te wachten, buiten de paar rijken die er – je raadt het al – nog rijker zullen van worden. Lokale ondernemers krijgen dan nog eens wat pestbelastingen toe als ze bruiner zijn dan een kartonnen doos.

Holle gebaren

Innovatie
is een kernbegrip in de industrie, de economie, wetenschap en cultuur.
Zonder innovatie is er geen vooruitgang. Innovatie vooronderstelt dat
men op een andere manier naar de dingen kijkt, het anders probeert aan
te pakken, kortom dat men experimenteert. Politici bewijzen graag
lippendienst aan die creatieve krachten, maar doen er niets mee.

Net zoals Charles Michel breed glimlachend poseert als feminist maar de minst vrouwvriendelijke regering
in jaren op de been bracht, is innovatie deel van het verbale DNA van
de Kris Peetersen van deze wereld, maar is hun beleid daarmee volledig
in tegenspraak. Het is een beleid van Filistijnen: gericht op kortetermijngewin, tegen alles wat ruikt naar cultuur, experiment en anders-zijn.

President Droogstoppel

Net als de conclusie dat 2014 de definitieve doorbraak was van de Nieuwe Politieke Correctheid, is 2015 het jaar waar we werkelijk kunnen stellen dat de Filistijnen gewonnen hebben. Batavus Droogstoppel – de nare, anticulturele kleinburger uit Multatuli’s ‘Max Havelaar’ die zijn naam verleende aan de soortnaam “droogstoppel” – regeert in Nederland, zijn pendanten hebben de macht in handen in Londen, Brussel, Berlijn en Parijs.

Dat er bijna overal in Europa regeringen aan de macht zijn die enkel de rijken en de geprivilegieerden bedienen, is het resultaat van een proces dat al enkele decennia geleden in gang werd gezet. De schok van het magisch denken van Reagan en Thatcher noopte oud-links, dat intussen zelf te veel vergroeid was met het pluche, zich te verzoenen met een rechtser denkbeeld. Dat beeld blonk uit in ideeënarmoede (Blair, Hollande, Schröder waren of zijn in min of meerdere mate neoliberalen), en maakte de weg vrij voor een duurzame hegemonie van een hoofdzakelijk oudere, blanke en mannelijke elite die zichzelf bleef opvolgen.

Allemaal een beetje Poetin

We lachen meewarig met Vladimir Poetin die op televisie beweert dat de moord op Boris Nemtsov bedoeld was om hem in diskrediet te brengen of dat clowns als DSK en Berlusconi vrijuit gaan voor seksmisdrijven omdat ze macht en geld hebben, maar wie roept de Vlaamse liberalen ter verantwoording als ze het systematische racisme laken dat ze zelf mee hebben gevoed? Met toenemende zelfzekerheid beseffen onze leiders, overal ter wereld, dat ze onaantastbaar zijn.

Podemos?

Democratie is niet enkel “wat de meerderheid wil”, het draait ook om representatie en meningsverschillen die er toe doen. Het draait om integriteit en kritisch (zelf)inzicht, niet om plat op de buik gaan voor populisme als het goed uitkomt, niet om partijpolitiek of het verankeren van politieke dynastieën. Niet moeilijk dat er zulk een ideeënarmoede heerst: zo onze topklasse al niet decennia dezelfde mensen zijn, komen ze uit dezelfde milieus of zelfs dezelfde families.

Is er nog hoop? Natuurlijk. Er is altijd hoop. Maar hoe sneller we inzien dat we toe zijn aan een nieuwe paradigmawissel en stoppen met zomaar geloven wat men ons vertelt, hoe sneller we als burgers komaf kunnen maken met een wereld waar de Filistijnen stevig in het zadel zitten. Ik zal maar zeggen: “podemos”.