Papoea-Nieuw-Guinea
staat momenteel op de 157ste plaats van 187 landen op vlak van
menselijke ontwikkeling. Corruptiebestrijders in het land melden dat
het witwassen van geld dringend aangepakt moet worden. Zij hopen dat
dat een afschrikkingseffect zal hebben en ertoe zal leiden dat
gestolen overheidsgeld terug terecht komt bij ziekenhuizen en scholen
en niet bij luxe vakantieverblijven van politici.
“Onze
politieagenten, onderwijzers en gezondheidswerkers leven en werken in
erbarmelijke omstandigheden”, zegt Lawrence Stephens, voorzitter
van Transparency International in de hoofdstad Port Moresby. Stephens
zegt dat zich situaties voordoen waarbij de overheid contracten voor
levering van farmaceutische en medische middelen toekent aan
bedrijven die niet voldoen aan de voorwaarden van de aanbesteding en
tot 40 procent meer vragen dan de duurste wel gekwalificeerde
inschrijver op de openbare aanbesteding. “Met dat geld kunnen
elk jaar 160 nieuwe huizen gebouwd worden.”
‘Mobocratie’
De
Investigation Task-Force Sweep (ITFS), het anticorruptieteam van de
overheid van Papoea-Nieuw-Guinea, werd in 2011 gelanceerd door de
regering. Deze nieuwe dienst noemt het land een ‘mobocratie’, een
systeem waar een bestuurlijk patronagesysteem en een cultuur van
geheimhouding geleid hebben tot de verduistering van naar schatting
2,5 miljard euro, de helft van het budget voor ontwikkeling tussen
2009 en 2011.
Grootschalige
diefstal van openbare fondsen, inclusief buitenlands hulpgeld, zou
hebben plaatsgevonden via overheidsdepartementen die verantwoordelijk
zijn voor planning, gezondheidszorg, olie, energie, financiën en
justitie.
Ongezonde
invloed van private partijen op de beleidsvorming en de
aanbestedingsprocessen heeft verwoestende gevolgen voor de nationale
ontwikkeling. Sam Koim, voorzitter van het ITFS, zegt dat van de 302
gevallen van corruptie die onderzocht worden en die samen goed voor
een bedrag van 1,7 miljoen euro in 91 gevallen tot effectieve
gerechtelijke vervolging is overgegaan. Achtentwintig hoge ambtenaren
werden al geschorst of ontslagen en twee parlementsleden en twee hoge
ambtenaren werden veroordeeld tot gevangenisstraffen.
Tot
nu toe werd 2,7 miljoen euro aan verdwenen geld teruggehaald dankzij
de onderzoeken van het ITFS. Als dit bij alle lopende zaken ook zou
gebeuren, zou dat bedrag kunnen oplopen tot 165 miljoen euro.
Onderzoek naar belastingontduiking door bedrijven heeft al geleid tot
terugbetaling van 7,4 miljoen euro.
Jaarlijks
gaat wereldwijd naar schatting een 880 miljard euro voor ontwikkeling
verloren aan corruptie. Daardoor neemt de ongelijkheid nog toe in
landen zoals Papoea-Nieuw-Guinea, waar 40 procent van de bevolking
van 7 miljoen mensen onder de armoedegrens leeft. De
nataliteitsterfte in het land is 711 per duizend geboorten en slechts
63 procent van de bevolking kan lezen en schrijven. Slechts negentien
procent heeft toegang tot adequate sanitaire voorzieningen.
Medeplichtigheid van de banken
Het
grootste deel van het gestolen geld wordt via banken naar het
buitenland gesluisd. Ongeveer 137 miljoen euro illegaal geld belandt
jaarlijks in Australië, volgens de Australische Federale Politie.
Diverse politici uit Papoea-Nieuw-Guinea hebben luxehuizen gekocht in
de Noord-Australische stad Cairns. Deze huizen hebben een totale
waarde van 7,9 miljoen euro.
“Zonder
medewerking van banken en financiële instituten is het onmogelijk
financiële misdaden te begaan, zoals fraude en witwassen”,
stelt de ITFS. In een vorig jaar verschenen rapport wees de ITFS op
talloze hiaten op het gebied van controle. Zo ontbraken geschreven
contracten, toezichtprocedures en transactieoverzichten, en lieten
banken verdachte transacties zonder nader onderzoek passeren.
Het
ITFS-rapport stelt dat banken niet alleen administratieve handelingen
moeten verrichten, maar ook proactieve stappen moeten zetten om
illegale transacties tegen te houden en bankrekeningen te sluiten.
Daarnaast zouden ontvangende landen actie moeten ondernemen,
zeggen experts. Jason Sharman van het Centre for Governance and
Public Policy van de Griffith University in Queensland, stelt dat er
beter toezicht van de
overheid moet komen, zodat Australische banken geen geld meer kunnen
accepteren van verdachte personen.
