In februari 1937 poogden de Internationale Brigades en het republikeinse leger aan de Jarama-rivier, ten oosten van Madrid, de oprukkende troepen van generaal Franco tegen te houden. De poging van de republiek om Madrid te verdedigen draaide uit op één van de bloedigste veldslagen van de Spaanse Burgeroorlog.

Terwijl de Spaanse pers vorig jaar heel wat aandacht had voor de herdenkingen ter nagedachtenis van de Eerste Wereldoorlog die in de rest van Europa plaatsvonden, laten de meeste kranten dit soort herdenkingen van Spanje’s eigen pijnlijke verleden liever in stilte voorbijgaan.

Zaterdag waren ze met honderden: familieleden van oud-strijders en sympathisanten. Ze namen deel aan een mars tussen lange rijen olijfbomen en velden waar de oplettende wandelaar 78 jaar na de feiten nog steeds kogelhulzen kan oprapen. Op het grondgebied van Rivas-Vaciamadrid, Morata de Tajuña, San Martín de la Vega en Ciempozuelos, zijn de littekens van de veldslag vandaag nog zichtbaar.

Suicide Hill

Tussen 6 en 27 februari 1937 verloor de Spaanse republiek ongeveer 10.000 strijders, van wie 2.500 interbrigadisten. Onder hen waren heel wat Vlamingen. Sommigen vochten aan de zijde van Duitse interbrigadisten, maar er bestond ook een Frans-Belgische bataljon, het André Marty van de XIIde Internationale Brigade. Voor dat bataljon liep de Slag van de Jarama dramatisch af. Van de ongeveer 800 Belgen en Fransen die aan de gevechten deelnamen, bleven er uiteindelijk amper 100 over. Aan de zijde van generaal Franco vielen ongeveer 7.000 slachtoffers.

Er waren dit jaar opvallend veel Ieren, Schotten en Engelsen aanwezig: kinderen en kleinkinderen van de vrijwilligers van het “British Battalion” van de Internationale Brigades. Ze bezochten plaatsen zoals “la Colina del Suicidio” of “Suicide Hill” waar de Britten op 12 februari gedurende acht uren gericht vuur van de vijandige artillerie en machinegeweren te verduren kregen. Van de 400 verdedigers van de zelfmoordberg zouden er uiteindelijk enkel 125 overgebleven zijn.

Daarnaast waren er families uit de Verenigde Staten, Frankrijk en Duitsland. Onder de Spaanse deelnemers waren er opvallend veel jongeren. De herdenkingsmars werd afgesloten met een herdenking aan een kleine gedenksteen ter ere van Charlie Donnelly, een Ierse dichter van het Lincolnbataljon die sneuvelde aan de Jarama.