100.000 Argentijnen betoogden op 18 februari 2015 voor gerechtigheid in de zaak van de aanslag van 1994 (panamarevista.com)

Betrokkenheid Argentijns president bij rechtszaak niet bewezen

Argentijns president Cristina Kirchner zou het gerechtelijk onderzoek naar een aanslag op een Joods centrum in Buenos Aires in 1994 hebben willen saboteren. Op een massale betoging voor gerechtigheid werd zij echter niet geviseerd. Historicus Ezequiel Adamovsky wijst op informatie die haar beweerde rol in de zaak in twijfel trekt.

maandag 23 februari 2015 12:35
Spread the love

Op
18 januari 2015 werd de Argentijnse onderzoeksrechter Alberto Nisman
dood aangetroffen in zijn appartement in de hoofdstad Buenos Aires.
Enkele dagen eerder had hij gesteld dat president Kirchner en
minister van Buitenlandse Zaken Jacobo Timerman zich rechtstreeks hadden gemengd in
het gerechtelijk onderzoek waar hij mee bezig was.

Yo soy Nisman



Onderzoeksrechter Alberto Nisman (1963-2015) (WikiMedia Commons)

Het
onderzoek van Nisman sleept al eenentwintig jaar aan. Op 18 juli 1994 kwamen
bij een bomaanslag tegen het Joodse cultureel centrum van
de Asociación
Mutual Israelita Argentina
(AMIA – Wederzijdse
Israëlitisch-Argentijnse Associatie) 85 mensen om het leven. Honderden
mensen werden zwaar tot lichtgewond.

Nisman
had een 289 pagina’s lang rapport neergelegd bij de rechter. De
parlementaire oppositie organiseerde vervolgens een hoorzitting met
de onderzoeksrechter. Deze zitting was
gepland op 19 januari 2015. De dag ervoor werd onderzoeksrechter dood
aangetroffen in zijn appartement.

De
grote dagbladen en tv-zenders zijn al jaren gezworen vijanden
van president Isabel Kirchner en haar voorganger president Nestor
Kirchner (haar echtgenoot die in 2010 overleed). Zij smeerden de zaak
breed uit. Nisman zou zijn vermoord of gedwongen tot zelfmoord. De
parlementaire oppositie sloot zich daar onmiddellijk bij aan. De
hashtag #YoSoyNisman (‘Ik ben Nisman’) werd snel populair in de
sociale media. De regering kreeg het verwijt een eerlijk man te
hebben vermoord omdat hij vuile geheimen wou onthullen.

Het einde van de Kirchners

Volgens
politieke commentatoren van de oppositie betekende deze misdaad door
de regering “de dood van de Republiek onder het bestuur van de
Kirchners”. De internationale media namen vervolgens snel over dat
president Cristina Kirchner in nauwe schoentjes kwam en gerechtelijke vervolging riskeert.

De
regering reageerde bijzonder onhandig op deze beschuldigingen.
Volgens haar ging het om een poging president Kirchner en haar medwerkers te destabiliseren. Zo werd door woordvoerders van de
regering beweerd dat onderzoeksrechter Nisman werd gedwongen een
valse beschuldiging tegen de president op te stellen om daarna een
politieke moord tegen hem te ensceneren.

Manipulatie
van informatie is al jarenlang epidemisch in de Argentijnse
commerciële media, maar werd in de dagen na de dood van Nisman opgedreven tot ongekende proporties. De politici van de oppositie
stapten mee in die aanpak. Politici Sergio Massa en Maurico Macri,
twee kandidaten voor de komende presidentsverkiezingen, wilden zich
zelfs burgerlijke partij stellen in de zaak (dat komt erop neer dat
je als burger stelt dat je persoonlijke schade hebt
geleden) en uitten hun ‘grote bezorgdheid’ over deze zaak.

Mauricio
Macri, burgemeester van Buenos Aires, heeft echter zelf nog Jorge Palacios
benoemd tot commissaris van de stadspolitie in 2009. Deze Palacios is één van de beschuldigden in de rechtszaak over de bomaanslag
tegen AMIA. Hij zou bewijsmateriaal hebben
laten verdwijnen. Macri wordt ook zelf vervolgd op beschuldiging van
illegale telefoontaps, onder meer van de telefoon van Jorge Burstein,
woordvoerder van een organisatie van slachtoffers van de
AMIA-aanslag. Berstein had zich fel verzet tegen de benoeming van
Palacios door Macri.

Wat
weten we echt over de hele zaak?

Onderzoeksrechter
Alberto Nisman was geen onbeschreven blad. Er was al jarenlang
kritiek op zijn aanpak van de zaak. Onder meer werd hem verweten het
onderzoek te laten aanslepen. Zo heeft hij nooit ernstig onderzocht
welke rol president Carlos Menem in 1994 had gespeeld onmiddellijk na
de aanslag. Memem zou toen reeds hebben afgesproken met de VS en
Israël om het onderzoek alleen op Iran toe te spitsen.

Dat
deed hij om een andere onderzoekspiste te saboteren. Er
waren immers van bij het begin ook vermoedens dat Syrische agenten –
en dus niet Iraanse – bij de aanslag waren betrokken. Carlos Menem
werd in 1930 in Argentinië geboren als kind van uitgeweken Syrische
ouders. Er waren vermoedens dat Syrisch president Assad zijn eerste
verkiezingscampagne in 1988 mee had gefinancierd. Syrië zou
teleurgesteld zijn over het niet vervullen van een aantal beloftes
van Menem en daarom de aanslag hebben gepleegd. Deze piste werd nooit
ernstig onderzocht.

Ondanks
de schijn die wordt gewekt in de internationale media is het helemaal
niet geweten of er inderdaad Iraanse agenten achter de aanslag zouden
hebben gezeten. Dat zou best kunnen, maar is nog nooit
ernstig onderzocht. Er werd ook nooit ernstig onderzoek gedaan naar
mogelijke daders van lokale Argentijnse oorsprong. Onderzoeksrechter
Nisman was bij elk van deze pogingen tot omleiding van het onderzoek
betrokken.

Nisman
heeft meermaals informatie die hij verkreeg van de Amerikaanse
ambassade zonder eigen onderzoek als ‘feitenmateriaal’ gebruikt. Hij hield de ambassade ook voortdurend op de hoogte van de
evolutie van zijn onderzoek. De tweede rechter die op de zaak werd
gezet (nadat de eerste rechter werd verwijderd wegens vermoedens van
partijdige inmenging) heeft Nisman meermaals aangemaand ook de andere
pistes dan de Iraanse te onderzoeken en zich niet uitsluitend op
informatie van de Amerikaanse ambassade te baseren. Nisman is daar
nooit op ingegaan.

Daarbij heeft Nisman
meerdere Argentijnse politieagenten in staat van beschuldiging gesteld voor
medeplichtigheid met de daders van de aanslag. Achteraf bleek dat hij
reeds van bij het begin wist dat de informatie waarop die
beschuldigingen gebaseerd waren onjuist was en dat de betrokken
politieagenten onschuldig waren. De rechter besliste hen vrij te
laten zonder gerechtelijke vervolging op basis van de
onbetrouwbaarheid van Nisman’s aangevoerde bewijzen.

Al
deze informatie over Alberto Nisman is in Argentinië al jaren
bekend. APEMIA en Memoria Activa, twee van de verenigingen van
slachtoffers van de aanslag op AMIA van 1994, hebben meermaals
openlijk verklaard Nisman te zien als “een deel van de
doofpotoperaties” en dat hij “niet de belangen van de
slachtoffers verdedigde maar die van de personen die de zaak in de
doofpot willen steken”. Geen enkele oppositiepartij nam ooit de
moeite om Nisman te confronteren met deze gang van zaken voor hij met
zijn recente beschuldigingen aan het adres van president Cristina
Kirchner kwam.

Journalist
Santiago O’Donnell onderzocht de WikiLeaks-files over Argentinië en
verwerkte de gegevens daarin over Nisman in zijn boeken ArgenLeaks
(2011)  en Politileaks (2014). Geen enkele Argentijnse krant wou zijn bevindingen over Nisman in de
revelaties van WikiLeaks overnemen. Sinds Nestor Kirchner president
werd in 2003 en in 2007 werd opgevolgd door Cristina Kircher, hebben
beide presidenten Nisman altijd ongestoord laten werken.

Hoe
gevaarlijk is de beschuldiging van Nisman voor de regering?

De
recente beschuldiging van Nisman komt erop neer dat Cristina
Kirchner een geheim plan heeft afgesproken om Iran vrij te spreken
van elke betrokkenheid bij de aanslag van 1994. Dat zou ze hebben
gedaan in ruil voor broodnodige petroleum uit Iran.

Kirchner
heeft echter openlijk een akkoord aan het parlement voorgelegd
in 2013 waarin met Iran werd afgesproken dat een internationale
waarheidscommissie de Iraanse verdachten in Teheran zou gaan ondervragen (zie Argentinië keurt akkoord bomaanslag met Iran goed). Daarbij zou minister van Buitenlandse Zaken Timerman gepoogd hebben
de internationale aanhoudingsbevelen bij Interpol tegen de
beschuldigden te doen intrekken. Zo werd toch beweerd.

Het
lijvige rapport van Nisman blijkt na volledige lectuur echter geen
omschrijving van een misdrijf tegen Kirchner en Timerman te bevatten.
Er staat geen enkele concrete daad in beschreven om een plan van de
president te bewijzen. Het enige concrete ‘bewijs’ is het akkoord met
Iran dat door het parlement werd goedgekeurd. Ronald Noble,
secretaris-generaal van Interpol van 2000 tot 2014, verklaarde dat de
beweringen van onderzoeksrechter Nisman vals waren. Volgens hem
heeft minister Timerman net aangedrongen op het behoud van de
aanhoudingsbevelen.

Bizarre koerswijziging

Er
zit ook een heel bizarre kant aan de hele zaak. Nadat ze jarenlang de
afhandeling van de rechtszaak tegen Iran had bepleit in
internationale fora, zou Cristina Kirchner in 2013 ineens radicaal
van gedacht veranderd zijn. Waarom? Voor olie? Argentinië is echter
geen grote olie-importeur. Bovendien heeft het land nog nooit olie
aangekocht in Iran. Argentinië koopt zijn tekorten aan olie in
Bolivia, Nigeria of Angola. Het soort olie dat Iran
verkoopt kan nota bene niet verwerkt worden in Argentijnse raffinaderijen.

Dan is er ten slotte de staatsveiligheid. Ambtenaar Antonio
Stiusso werkt sinds 1972 voor de Argentijnse staatsveiligheid SI. Hij
was de voornaamste bron van informatie voor onderzoeksrechter Nisman
in de zaak van de aanslag op de AMIA. De SI is al jarenlang bijzonder
controversieel. Het mag niet uitgesloten worden dat de
dood/moord/zelfmoord van Nisman veeleer te maken heeft met een interne
machtsstrijd binnen het staatsagentschap. Het parlement heeft de SI
de voorbije jaren nauwelijks gecontroleerd. In de betrokken commissie
zitten zowel voor- als tegenstanders van president Kirchner. Sinds
2010 staat de commissie onder leiding van een lid van de oppositie
tegen Kirchner.

President Cristina Kirchner heeft recent beslist de SI te ontbinden en een nieuwe staatsveiligheid op te richten. Ook dat zou een rol kunnen spelen in de recente onthullingen over de zaak.



Ezequiel Adamovsky (WikiMedia Commons)

Samengevat,
deze zaak is heel wat gecompliceerder dan op het eerste gezicht lijkt. 

Dit is een samenvattende vertaling van Alberto
Nisman’s Death and AMIA: Who Cares About the Truth?
 
door Lode Vanoost. Meer details en weblinks in de oorspronkelijke tekst. Ezequiel Adamovsky heeft een blog.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!