“Duizenden
mensen zijn gestorven, sterven of zullen nog sterven als gevolg van
asbest”, zegt Francisco Puche van Málaga Amianto Cero, een Spaanse anti-asbestalliantie. “Het
is een grote onbekende factor en de gevolgen worden massaal
verzwegen.”
Spinnenweb
van asbest
Hij
wijst in zijn eigen stad Málaga op een aantal watertanks op het dak
van een gebouw, opgetrokken uit cement waarin asbestvezels verwerkt
zijn. Vooral wijst hij op het gevaarlijke “spinnenweb” van
asbest waarin veel mensen, vaak onbewust, verwikkeld zijn.
Asbest
is immers nog steeds aanwezig in duizenden kilometers waterleidingen,
openbare en particuliere gebouwen, magazijnen, tunnels, machines,
schepen en treinen, al wordt het geleidelijk aan vervangen door
andere materialen.
Puche
waarschuwt voor de gevaren, wanneer mensen aanpassings- of breekwerken
uitvoeren in materialen die asbest bevatten. Als asbest breekt, komen
er fijne vezels vrij die zich via de luchtwegen of de mond ophopen in
het lichaam.
Hij
pleit bij Europa voor richtlijnen om op een veilige manier asbest te
verwijderen. Asbest is in Europa verboden, maar nog vaak aanwezig in
oudere gebouwen. Ondanks het verbod, blijft het gezondheidsrisico dus
erg groot.
Agressieve
tumoren
“Ik
heb altijd goed over mijn gezondheid gewaakt”, zegt Francisco
Padilla (52) uit Málaga. “Ik heb nooit gerookt en ben altijd op
de fiets naar het werk gegaan.” De man is in tranen. Enkele maanden geleden werd bij hem
mesothelioom vastgesteld, een agressieve en kwaadaardige tumor
gekoppeld aan beroepsmatige blootstelling aan asbest.
Het
gebruik van asbest, een goedkoop brandwerend en isolerend materiaal,
werd in Spanje verboden in 2002. Voorheen werd asbest er op grote
schaal gebruikt in de bouw, de scheepsbouw, de staal-, auto- en de
spoorwegindustrie.
Werknemers
die beroepshalve met asbest in contact kwamen, liepen het risico op
de ontwikkeling van mesothelioom, longkanker of asbestose. De
symptomen ontwikkelen zich gemiddeld dertig tot veertig jaar na de
blootstelling. Na de diagnose van mesothelioom overlijdt 80 procent
van de patiënten binnen een jaar, slechts zeer weinig patiënten
overleven het tweede jaar na de vaststelling van de ziekte.
Twee
miljoen ton asbest
Asbest
is verboden in 55 landen waaronder de 28 lidstaten van de EU,
Argentinië, Chili, Honduras en Uruguay. Volgens het International
Ban Asbestos Secretariat wordt wereldwijd nog twee miljoen ton asbest per jaar ontgonnen,
vooral in China, India, Rusland, Brazilië en Kazachstan.
Volgens
de VN-Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) sterven per jaar 107.000
mensen van longkanker, asbestose of mesothelioom als gevolg van
beroepsmatige blootstelling aan asbest. Naar schatting 125 miljoen
mensen komen nog in contact met asbest op de werkplek.
Volgens de WHO zullen duizenden meer sterven door het indirecte
contact met het materiaal in hun woning.
“De
asbestkwestie toont het gezicht van een sector die enkel
geïnteresseerd is in winsten”, zegt Puche. “Dat zijn
machtige lobby’s verbonden met de asbestmijnen. Daarnaast is er het
gegeven van de straffeloosheid rond de ziekte en dood van werknemers
in Europa en de rest van de wereld.”
Straf
ontlopen
In
2013 werd miljardair Stephan Schmidheiny, de voormalige Zwitserse ceo
van Eternit, het familiebedrijf dat asbestfabrieken optrok over de
hele wereld, veroordeeld tot achttien jaar cel en een schadevergoeding voor
de duizenden slachtoffers van een miljoen euro. Op 19 november 2014
werd de straf echter verjaard verklaard en vernietigd door het
Italiaanse Hof van Cassatie. Ook de Belgische hoofdaandeelhouder van
Eternit, baron Louis de Cartier, die in 2013 op 92-jarige leeftijd
overleed, ontsprong zo postuum alsnog de dans.
Asbestslachtoffers
en hun familieleden vormen nu allianties waar ze terechtkunnen voor
informatie, steun en gerechtigheid. In Spanje en verschillende andere
landen wordt gevraagd om de oprichting van een asbestfonds zoals in
België en Frankrijk waar erkende asbestslachtoffers kunnen
aankloppen voor een schadevergoeding.
Een
studie door de EU meldt dat naar schatting een half miljoen mensen
zullen sterven aan de gevolgen van mesothelioom en longkanker tegen
2030, als gevolg van beroepsmatige blootstelling aan asbest in de
jaren 1980 en 1990. Deze studie analyseerde de mortaliteit in
Frankrijk, Duitsland, Italië, Nederland, Zwitserland en
Groot-Brittannië.
In
België geldt er een algemeen verbod op het produceren en gebruiken
van asbest sinds 2001. Sinds 1 januari 2005 geldt in de EU een
volledig verbod op gebruik en handel in alle asbestsoorten. Dit neemt
niet weg dat er zich in de deze landen nog veel asbest bevindt.
Verschillende asbestexperten spreken dan ook van een breed
maatschappelijk probleem.
