Memento Park: de hilarische zelfvernietiging van de herdenkingsindustrie

Thomas Bellinck en zijn gezelschap Steigeisen brengen in samenwerking met KVS een verpletterende satire over de herdenkingsindustrie rond de Eerste Wereldoorlog. Theaterhater en eeuwige criticaster Lieven De Cauter laat voor een keer zijn enthousiasme de vrije loop: "Dit is politiek theater van de bovenste plank. Een bazooka van een voorstelling".

maandag 16 februari 2015 12:45
Spread the love

Wanneer ik wat
dan ook zie of hoor over de herdenkingsindustrie rond – ja, ik zal het woord
hier één keer schrijven – de Eerste Wereldoorlog, dan vraag ik mij al maanden
radeloos af: wie zal dat allemaal voor eens en voorgoed aan de schandpaal
nagelen? Ik wou er wel tien opiniestukken over schrijven, maar ach… het zou
boter aan de galg zijn geweest. Een druppel op een gloeiende plaat. Nee, je maakt er
gewoon een hilarisch theaterstuk over, veel beter. Het surft mee op de golf (en
wie weet de subsidies), het is een deel van de hype en het gebruikt citaten uit
die hype. Documentair theater! Klinkt niet erg appetijtelijk maar Thomas
Bellinck en zijn bende (die Steigeisen
heet) doen het swingen als de beesten.

Het begint al met
de proloog, zoals dat hoort voor het gesloten doek. Een Engelse dialoog over re-enactment die de oren doet spitsen,
ik dacht al meteen dit is een doordenkertje (en keek naar mijn buurman die mij
had meegesleurd naar theater). Het decor: magnifiek. Marthaler, Lynch en Fellini
zouden gezamenlijk likkebaarden. Iets van een oude cinemahal, een rotonde met
heel veel deuren, alleen maar deuren. Een deurenkomedie in een oude cinemahal,
dat is het. Prachtig. Poëtisch. Scenograaf Stef Stessels heeft om zo te zeggen Cinema
Paradiso omgeturnd tot een sinister themapark: Memento Park.

De beschrijving
van de musical van Studio 100 over het thema (en het huzarenstukje met het
rijdende publiek, weet je wel) levert een heerlijke opener tot dit
metatheater, want dat is het wel: theater over theater, één lange meditatie
over onze spektakelmaatschappij en de vermarkting van alles, ook onze doden,
ook ons pijnlijkste verleden. Maar in plaats van te ranten laat de regisseur gewoon in een prachtige parodie louter op
basis van citaten zien wat de herdenkingsindustrie is.

Marketingclichés

Een van de vele
hoogtepunten van deze voorstelling is waar Bellinck uitgebreid de marketeers over
Flanders Fields aan het woord laat. Het neoliberalisme in de vorm van een
kleffe clownerie, marketing van een sterk merk met het bloed van miljoenen. Een
van de mooiste kritieken op de obsceniteit van de marketing van het verleden
die mij ooit onder ogen kwam. Een spreekkoor van citaten die je doen lachen
maar tegelijk een fataal verdict zijn dat de spektakelmaatschappij over
zichzelf afroept. Vooral het spervuur van marketingclichés over meerwaarde en
dies meer in het afgeratelde Double Dutch
van Karlijn Sileghem en de bijna welgemeende verkooppraatjes in het West-Vlaamse
Vlaams van Joris Hessels levert een duet dat tegelijk de hersenen doet knetteren
en op de lachspieren inwerkt. De hele cast verdient een pluim maar Hessels en Sileghem
schitteren, wellicht juist door de strakke, bijna onderkoelde regie. Het
billenkletsen gebeurt in de zaal, niet op het podium.

Gemakkelijk maakt
de regisseur het zich niet, want na het eerste deel volgen meer heikele
thema’s, zoals de hedendaagse wapenindustrie en het feit dat alle technologische
vooruitgang uit de bewapeningswedloop voortkomt. Ook een beresterke dialoog
(tussen Marjan De Schutter en Mark Verstraete). De woede-uitval (van medestichter
van het gezelschap Jeroen van der Ven), een citaat uit een interview, het enige
moment dat Bellinck zelf aan het woord komt, is een woede-uitval over de
plechtige herdenking van de onbekende soldaat met achter de dranghekkens
protesterende Afghaanse vluchtelingen (Bellinck zette zich in voor
asielzoekers). Allegorisch. Schrijnend. Pakkend.

Zelfvernietiging

Dus het is zeker
niet allemaal louter cerebraal theater, en ook geen vrijblijvende satire. Nee,
de hele voorstelling wordt aangedreven door een van de mooiste van alle
politieke emoties: de woede. Misschien is dit de sleutelscène? De onderbreking,
de cesuur in de vloedgolf van waanzinnige, ja immorele verkooppraatjes. Deze
voorstelling laat geen spaander heel van die hele toeristische en gemediatiseerde
machinerie. 

Ik stond ook duidelijk
niet alleen met mijn enthousiasme. De hele zaal zat constant te gniffelen, af
en toe onderbroken of aangevuurd door luide lachsalvo’s. Intelligent, relevant
en intens geestig: politiek theater van de bovenste plank. (Ik zou bijna de school waar Bellinck het
vak leerde, durven feliciteren…) En dat allemaal alleen op basis van citaten (het
kan niet genoeg herhaald worden), citaten van toeristische diensten, marketeers,
parlementaire vragen en ander bepaald prozaïsche bronnen! Niet te geloven: een
wonder. Een mirakel waar ik al maanden nagelbijtend op zat te wachten: de
hilarische zelfvernietiging van de herdenkingsindustrie! Gaat dat zien, gaat
dat zien! Een bazooka van een voorstelling. Dit is wat theater moet zijn:
aanstekelijk, geestig, betoverend, poëtisch, clownesk, kritisch, lucide,
verpletterend, en broodnodig.

De trailer van Memento Park vind je hier.

take down
the paywall
steun ons nu!