Lise Vandecasteele
Opinie - Lise Vandecasteele

OCMW Antwerpen wil sociale grondrechten niet langer garanderen

Op de Raad van 29 januari agendeert het Antwerpse OCMW een missiewijziging. Het bestuur verklaart niet langer de sociale grondrechten duurzaam te willen garanderen, maar eraan te willen bijdragen omdat er vandaag meer sociale partners zijn. Daarnaast schrijft het bestuur te streven naar een verhoogde sociale mobiliteit waarbij actieve deelname van het individu vooropstaat.

vrijdag 23 januari 2015 11:52
Spread the love

Er wordt niet langer gesproken over eerste opstap naar een volwaardige integratie die zowel voor het individu als de samenleving noodzakelijk en zinvol is. Het is ongezien dat het Antwerpse OCMW-bestuur eenzijdig op een lokale raad deze ingrijpende missiewijziging wil doorvoeren. Deze gaat in tegen het ‘recht op maatschappelijke integratie’ zoals voorzien in de wet (organieke OCMW-wet uit 1976). Hierin wordt gesteld dat ‘elke persoon recht heeft op maatschappelijke dienstverlening, die tot doel heeft eenieder in de mogelijkheid te stellen een leven te leiden dat beantwoordt aan de menselijke waardigheid.’

In de wet staat dat het OCMW tot opdracht heeft deze dienstverlening te verzekeren. Wanneer het OCMW in zijn nieuwe missie niet langer schrijft dit recht te garanderen, wie zal dat wel doen? Enkel een overheid kan sociale grondrechten garanderen. Dat is hun kerntaak en maatschappelijke opdracht. Bovendien valt het woord ‘duurzaam’ weg. Duurzaam betekent op lange termijn en impliceert eveneens structurele maatregelen.

Uitsluitingspolitiek

Het lijkt er sterk op dat het Antwerpse OCMW wil terugkeren naar de tijd van de Commissies voor Openbare Onderstand. De voorloper van de huidige Openbare Centra voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW). Het is niet zomaar dat men in 1976 deze wijziging doorvoerde. Het was de overgang van armenzorg naar welzijnszorg, én de hulp die men van het OCMW kon krijgen was voortaan een recht en geen gunst. Want dat is wat we toch willen in een moderne sociale samenleving: dat iedereen recht heeft op een menswaardig bestaan, dat dit niet afhankelijk is van de gunst van een ander.

Antwerpen wil het voortouw nemen in de missiewijziging van het OCMW. Dat merk ik reeds als OCMW-raadslid. De hulp vanuit het OCMW wordt als een gunst gezien. Steeds meer mensen worden van hulp afgesloten omdat ze ‘te weinig werkwilligheid tonen’, ‘niet voldoende meewerken aan sociaal onderzoek’ of ‘zichzelf in onvermogen stellen’. Er wordt zeer individueel gekeken naar de hulpvragers, en diegenen die ‘ruiken naar armoede’ krijgen hulp, diegenen waar men om eender welke reden twijfelt aan het dossier kunnen geweigerd worden.

Er wordt voorbijgegaan aan het feit dat het OCMW het laatste vangnet is in onze samenleving. In het geval dat het OCMW hulp weigert komt een menswaardig bestaan ernstig in het gedrang. Die uitsluitingspolitiek blijkt ook uit de cijfers. In 2013 werd in Antwerpen aan 7.625 mensen het (equivalent) leefloon geweigerd of afgenomen. Dat is één op twee. Antwerpen telt 22 leefloontrekkers per 1000 inwoners. Voor een andere grote stad als Gent bedraagt dit cijfer 36.

Victim blaming

Vandaag is de kloof tussen arm en rijk opnieuw toegenomen. Ruim 23.000 mensen verliezen deze maand hun inschakelingsuitkering. Het afgelopen jaar is het aantal werklozen opnieuw toegenomen tot 650.000 mensen. Antwerpen telde eind vorig jaar 35.859 werkzoekenden en een 7000-tal te activeren leefloontrekkers. Terwijl er amper 3.949 vacatures zijn.

Met de huidige uitsluitingspolitiek doet men aan victim blaming. Mensen enkel zelf verantwoordelijk stellen voor hun inkomstenverlies, en dat zo als reden aanhalen om dan ook geen leefloon toe te kennen. ‘Jezelf in een positie van onvermogen geplaatst hebben’, luidt dat op het OCMW-comité. Ben je omwille van onvoldoende zoekgedrag naar werk geschrapt van de werkloosheidsuitkering? Het OCMW geeft geen leefloon want we kunnen de straf van de voorgaande instantie niet ongedaan maken, oppert men dan.

Onmaatschappelijkheidsbestrijding

In de nieuwe missie kiest het bestuur volop voor een verdere individuele en sanctionerende aanpak. Er wordt enkel gekeken naar de louter individuele verantwoordelijkheid en niet naar de maatschappelijke.

Het was zeer terecht dat lectoren Sociaal Recht zich in december ongerust maakten. “De focus verschuift naar het sociaal functioneren en integreren van mensen, eerder dan naar hun emancipatie en de maatschappelijke voorwaarden daartoe. Het accent verschuift naar louter individuele verantwoordelijkheid, weg van een solidaire collectieve verantwoordelijkheid. Het lijkt of de oude benaming ‘onmaatschappelijkheidsbestrijding’ opnieuw van onder het stof is gehaald: ‘sociaal werkers als instrument ter ondersteuning van de maatschappelijke orde’. Het is een sprong terug in de tijd, een die wij weigeren te nemen omdat het een model is dat gedoemd is om te mislukken.”

De N-VA wil het OCMW van Antwerpen duidelijk als proeftuin gebruiken om vervolgens de doelen van het OCMW op nationaal niveau fundamenteel te veranderen. Als die wijziging effectief goedgekeurd wordt, betekent dit niet enkel een aanslag op de rechten van de bevolking van Antwerpen – maar ook een gevaarlijk precedent voor heel België.

Lise Vandecasteele is huisarts bij Geneeskunde voor het Volk en OCMW-raadslid voor de PVDA te Antwerpen.

take down
the paywall
steun ons nu!