De
N-VA dient wetsvoorstellen in om de inzet van het leger
voor taken van binnenlandse veiligheid te vergemakkelijken. Op dit
ogenblik legt de wet daartoe grote beperkingen op. Zo kan op het leger onder meer beroep
gedaan worden bij grote natuurrampen of andere catastrofes. Daar zijn
vooral technische redenen voor. Het leger beschikt immers over zwaar
transportmateriaal, noodbruggen, veldhospitalen en personeel. Er bestaat ook een afspraak tussen het leger en de politie om bij grote internationale topvergaderingen een deel van de politietaken over te nemen.

De
minister van Binnenlandse Zaken kan nu reeds aan zijn collega van Defensie verzoeken om soldaten in te zetten voor het bewaken van
strategische sites ‘in het belang van de nationale veiligheid’. Een
dergelijk mandaat moet door de regering worden goedgekeurd en is
beperkt in inhoud en tijd. Deze mandaten worden niet automatisch
verlengd, op het einde van een mandaat moet opnieuw een
regeringsbeslissing worden genomen.

Militairen die worden ingezet voor dergelijke bewakingsopdrachten, zijn beperkt in wat ze kunnen doen. Zij hebben immers geen politiebevoegdheden. Zo kan een soldaat geen bevelen geven aan een burger en geen aanhoudingen verrichten (de Militaire Politie kan militairen aanhouden voor zaken die verband houden met hun militaire taken).

Zoals bomspotters op de luchtmachtbasis van Kleine Brogel al ondervonden, kunnen militairen personen die illegaal een militaire basis betreden ‘van hun vrijheid beroven’ (maar niet ‘aanhouden’), in afwachting van hun snelle aanhouding door de politie. Die moet door de militaire autoriteiten immers onmiddellijk worden verwittigd. De betrokken personen mogen ook niet verhoord worden door militairen. Militairen (bijvoorbeeld bewakers van een basis) mogen hun wapens alleen gebruiken voor wettige zelfverdediging.

In
de jaren 1980 stond de regering-Martens toe dat het leger
bewakingsopdrachten op zich nam – in samenwerking met de politie – in de strijd tegen de Cellules
Communistes Combattantes (CCC). Deze organisatie had meerdere
aanslagen gepleegd tegen militaire installaties in België, waaronder
brandstofpijplijnen en communicatie-installaties. Bij een van die aanslagen kwamen twee Brusselse brandweermannen om. Nadat de CCC werd
opgedoekt werden deze taken onmiddellijk beëindigd.

Onbeperkte mandaten

De
voorstellen van de N-VA komen erop neer dat de huidige
beperkingen voor inzet van het leger in het binnenland worden
afgeschaft. Het zou dan moeten kunnen zonder een specifieke
regeringsbeslissing voor elke operatie, zonder beperkend mandaat en onbeperkt in de
tijd.

Toen
het leger werd ingezet in de jaren 1980 tegen de CCC, bleek de
publieke opinie echter zeer negatief te staan tegenover de inzet van het leger. De burgerbevolking beschouwde gewapende
soldaten in de straat blijkbaar niet als een garantie van maar als
een gevaar voor hun veiligheid. Er bestaan echter geen duidelijke opiniepeilingen over. 

Naast
wettelijke bezwaren zijn er ook heel wat technische bezwaren tegen de
inzet van soldaten voor interne veiligheid. Soldaten krijgen een zeer
specifieke opleiding, zij moeten voorbereid zijn op de confrontatie
met andere gewapende partijen (legers, opstandelingen, guerrilla).
Het materiaal waarmee ze hun taken vervullen, is bovendien niet geschikt voor
inzet tussen de burgerbevolking van het eigen land. Het leger kan de proportionaliteit van gewapende reactie niet garanderen, het is de spreekwoordelijke hamer om een vlieg op het raam dood te slaan.

Men mag de inzet van het leger in eigen land ook niet vergelijken met de inzet van militairen voor vredesmissies in conflictgebieden. In het kader van VN-missies heeft
het Belgisch leger al bewakingsopdrachten uitgevoerd in andere landen,
waarbij patrouilles ingezet werden in de straten, in wijken, op
markten. Zij zijn daar echter aanwezig met een internationaal mandaat, al dan niet met toestemming van het
land waar ze aanwezig zijn. Maar de burgers die ze daar beschermen, zijn hun landgenoten niet. Ze kunnen er dikwijls ook niet direct mee
communiceren, tenzij via tolken. De perceptie van hun taak en de strategisch en
tactische aanpak is ook heel anders dan wanneer soldaten zouden worden
ingezet in eigen land tussen eigen landgenoten.

Meest Belgische der Belgische instellingen

Het
is ironisch dat net de N-VA een beroep wil doen op het meest
Belgische der Belgische instellingen, het nationale leger. Minister van Defensie Steven Vandeput (N-VA) heeft zware besparingen
aangekondigd. Hoe dat zal worden verzoend met deze nieuwe taken, is maar de
vraag. 

In
december 2014 was Vandeput nog “gematigd positief” over het idee, maar
vreesde hij toch dat “de mensen niet klaar zijn voor gewapende
militairen in het straatbeeld”. Wat er dan moet gebeuren om de mensen wel ‘klaar’ te
maken voor soldaten op straat, zei de minister er niet bij. De
recente gebeurtenissen in Parijs en Verviers zouden wel eens het
ultieme argument kunnen worden.

Geen duurzame oplossing

De
mening van de legertop en van de politie is onbekend.
Men houdt er de lippen stijf op elkaar. De betrokken vakbonden zijn
in ieder geval tegen. ACV-Defensie, ACOD-Defensie, ACOD-Politie, het
Nationaal Syndicaat van het Politie- en Veiligheidspersoneel (NSPV)
en de afdeling Politie van het Vrij Syndicaat voor het Openbaar Ambt
(VSOA)
zien in de inzet van het leger geen oplossing.

“Ik
stel me de vraag of het verantwoord is om in een rechtstaat het leger
in te zetten voor politietaken. Dat lijkt me vooral een
maatregel om het personeelstekort bij de politie te verdoezelen”,
aldus Eric Picqueur (ACOD-Politie). Gert Cockx (NSPV) noemt de inzet van
het leger geen duurzame oplossing. “In de jaren tachtig werden ook
al gemengde ploegen van leger en politie op straat gestuurd. Dat kan
tijdelijk de politiecapaciteit verhogen, maar is geen duurzame
oplossing.” Dit zijn voornamelijk technische bezwaren.

Fundamentele oorzaken genegeerd

Het
fundamentele probleem met de inzet van het leger voor binnenlandse
veiligheid zit veel dieper. Het geeft slechts de kortstondige indruk
dat men eindelijk iets doet, terwijl het aan de grond van de zaak
niets verandert. Het toont de onmacht van het politiek bestel om oorzaken van de onvrede te erkennen of aan te pakken

Er
zit ook een bittere ironie achter een dergelijke aanpak. Het Belgisch
leger heeft immers deelgenomen aan militaire operaties in een aantal
islamitische landen. Nu zal datzelfde leger dus worden ingezet
tegen de ‘blowback‘ van deze deelname. De deelname aan de invasie van
Afghanistan werd nochtans specifiek verantwoord met het argument dat dit onze veiligheid zou garanderen. 

Garanderen
van de binnenlandse orde behoort niet tot de traditionele historische doctrine van het
Belgisch leger. Het past niet in de denkwereld van deze instelling.
Toch zal de legerleiding zich nooit openlijk uitspreken tegen een
politiek bevel om in het land zelf op straat te komen. Gehoorzaamheid
aan het grondwettelijk gezag behoort immers eveneens tot die
militaire doctrine.

Geen nieuwigheid

De inzet van militairen voor de binnenlandse veiligheid is zeker geen
nieuwigheid. Vanaf de vroege jaren 1960 was de ‘national security state‘ in Latijns-Amerika
zelfs de voornaamste bestaansreden van de legers daar. De geschiedenis van
dit continent is duidelijk genoeg over waar dit toe kan leiden.
België en de westelijke EU-lidstaten hebben een andere
militaire traditie dan Latijns-Amerika, maar met dit soort maatregelen wordt het pad wel geëffend in die richting.

Inzetten
van het leger voor binnenlandse veiligheid zal de veiligheid niet
verbeteren, integendeel. Dit pakt ook de fundamentele oorzaken niet
aan. In een commentaar op de gebeurtenissen in Verviers van 15 januari 2014 meldt France24 dat de Belgische Syrië-rebellen gedreven worden door wanhoop. Zij voelen zich compleet gemarginaliseerd, miskend,
vernederd in dit land. Dit zijn de problemen waarvan de N-VA het
bestaan ontkent en die zij door hun beleid zullen verergeren.

De
ijver van de N-VA om het leger – het ultieme nationale symbool van
België – in te zetten, toont aan hoe ver deze partij wil gaan om haar ideologie aan de bevolking op te leggen.

Belgium’s
marginalised Muslims head to Syria ‘out of despair’
VSOA
Politie roept politiek op te stoppen met besparingen bij politie
‘Mensen
niet klaar voor gewapende militairen in straatbeeld’
VSOA
Politie roept politiek op te stoppen met besparingen bij politie
Cellules
Communistes Combattantes (Wikipedia)
En
wie pleegt 98 procent van de terroristische aanslagen in onze
contreien?