Velen zullen vinden dat de timing slecht is, dat het nu geen goed moment is om die kwestie op tafel te leggen. Maar wanneer is dan de tijd rijp om onder ogen te durven zien dat we niet goed bezig zijn als het gaat over de representativiteit van deze bevolkingsgroepen binnen onze organisaties en bewegingen? 

We moeten allen samen stilaan beseffen dat de drempels die we meestal aangeven om deze onrechtvaardigheden te rechtvaardigen, niet langer geloofwaardig zijn: “We vinden ze niet, onze deuren staan open maar ze komen niet, ze hebben niet de juiste diploma’s of ervaring, het is niet alleen een kwestie van cijfers, je moet toch geen allochtoon zijn om voeling te hebben met deze thema’s, …”. Dit zijn geen redenen om onze werkingen niet aan te passen aan de realiteit van onze omgeving.

‘Praten over diversiteit in “het witte middenveld” is gelijk aan polariseren’

Wie deze kwestie aankaart, wordt al snel verweten te polariseren. Polariseren betekent volgens mij dat er een nieuw conflict veroorzaakt wordt en/of dat de bestaande tegenstellingen tussen bevolkingsgroepen versterkt worden. Maar sinds wanneer zijn het conflict en de tegenstellingen tussen bevolkingsgroepen nieuw? Mensen met roots in de migratie zitten omwille van verschillende factoren grotendeels aan de verkeerde kant van alle breuklijnen of belangentegenstellingen die doorheen onze samenleving lopen, zowel de levensbeschouwelijke, als de sociaaleconomische, de culturele en vaak ook nog eens de gender breuklijn.

Conflict is dus normaal, de realiteit waarin mensen leven is nu eenmaal verschillend en er bestaat echt niet zoiets als een samenhangend geheel. Conflict is ook gezond. Door dit te problematiseren ondermijn je juist de democratie, het is door vrijuit te spreken over tegenstellingen dat je inzicht verwerft en dat je de mogelijkheid creëert om verandering op gang te brengen. Conflict, en dus ook polarisering, is de enige weg naar gemeenschappelijkheid.

Een aantal argumenten, of nog maar eens een pleidooi voor meer diversiteit

Democratisch deficit en gelijkheid

In de meeste visieteksten van onze organisaties zal je lezen dat we willen bijdragen tot de emancipatie van bepaalde groepen mensen. Maar we vergeten vaak dat emancipatie behalve individueel ook een collectief luik bevat, dat gaat over gelijke rechten zowel op juridisch, politiek, economisch, sociaal en cultureel vlak. Hoe kan je hieraan werken terwijl de betrokkenen quasi afwezig zijn?

Zonder hen wordt de bal te vaak mis geslagen, of om het met de woorden van een jongere te zeggen: “Ik wil niet dat je me maatschappelijk kwetsbaar noemt, ik wil ook niet “gered” worden, ik word gediscrimineerd en wil gewoon dezelfde rechten hebben als iedereen.” Daarnaast hebben de medewerkers en gebruikers met migratieroots die vandaag wel in onze organisaties aanwezig zijn, veel te weinig invloed op de besluitvorming in onze werkingen.

Meer perspectieven en gedragenheid

Diversiteit garandeert dat er meerdere perspectieven uit de samenleving meegenomen worden, waardoor activiteiten beter op de verschillende noden kunnen worden afgestemd. Bovendien is het mogelijk om via een grotere herkenbaarheid een breder draagvlak te realiseren en nieuwe groepen te betrekken bij onze werkingen. Gebrek aan diversiteit heeft zowel een effect op de legitimiteit van onze structuren, als op de gedragenheid van onze doelstellingen en dus ook op de effectiviteit van onze acties.

Tweedeling

Terwijl de legitimiteit van onze werkingen onder druk komt te staan, zien we dat  initiatieven van personen met roots in de migratie aan legitimiteit winnen. Zoekend naar andere kanalen om hun ongenoegen te uiten en om politieke druk uit te oefenen organiseren ze zich om mee hun stempel te drukken op onze samenleving. Creatieve en kunstzinnige expressie zoals stand-up, film, toneel, maar ook initiatieven voor voedselverdeling bij daklozen, huiswerkklassen, opvoedingsondersteuning, veel te veel om op te sommen. Toch jammer dat onze wegen zich scheiden ondanks onze gemeenschappelijke doelstellingen.

Een getuigenis

Op mijn 22ste ben ik beginnen werken in de sociaal-culturele sector en vanaf het begin van mijn loopbaan ging mijn voorkeur uit naar het emanciperende terreinwerk met  de meest kwetsbare mensen in onze samenleving. Geen evidente keuze, het is alsof je werkt met je spiegelbeeld, alle verhalen zijn herkenbaar omdat je ze ofwel zelf aan de lijve hebt ondervonden, ofwel iemand uit je directe omgeving er mee te maken kreeg. Uitsluitingen allerhande op basis van armoede, afkomst, geloof en sekse zijn voor mij geen theorie maar een harde dagelijkse realiteit.

Al 23 jaar ben ik er nu actief, ik kwam er toe op jonge leeftijd maar met reeds een moeilijke levensstart, zonder diploma en met enkel vier jaar irrelevante werkervaring als arbeidster op zak. In die 23 jaar kreeg ik onnoemelijk veel kansen om mezelf op te werken naar een beter bestaan. Dankzij deze kansen leerde ik bij, behaalde ik attesten en diploma’s, ontmoette ik verschillende mensen en heb ik geleerd dat de tegenslagen die ik doorheen mijn jeugd meemaakte niet alleen aan mij lagen, maar hun wortels hadden in structurele ongelijkheid en onrechtvaardigheid. Ik ben dus meer dan overtuigd van de meerwaarde die onze werkingen kunnen teweeg brengen in het leven van mensen.

Toch wil ik hierbij een kanttekening maken, ondanks mijn oneindige dankbaarheid voor alle kansen die ik tot op de dag van vandaag heb gekregen en altijd gretig met beide handen heb aangenomen, moet ik ook zeggen dat die 23 jaren van persoonlijk en maatschappelijk engagement in verschillende sociaal-culturele organisaties ook getekend worden door evenveel oneindig vruchteloze dialoog en zelfopoffering.

En met zelfopoffering bedoel ik hier het aanvaarden dat ik ondanks mijn expertise vaak aan het kortste eind trek, aanvaarden dat mijn stem niet gehoord wordt, aanvaarden dat voor bepaalde functies altijd dezelfde profielen worden aangetrokken, kortom, aanvaarden dat de tijd nog niet rijp is voor verandering

Die verandering zal niet evident zijn, mensen voelen zich nu eenmaal comfortabeler onder gelijkgezinden, maar iedereen zou de kans moeten krijgen om uit zijn comfortzone te stappen en de confrontatie met zichzelf en de andere aan te gaan. We hebben allemaal ideeën over hoe we dit kunnen realiseren, laat ons samen streefdoelen vooropstellen en hier gewoon heel hard voor gaan.

Als alles zo blijft mag ik pas op mijn 67ste op pensioen, ik droom ervan om de komende 22 jaar mee te werken aan een nog breder middenveld waar iedereen zich mee kan identificeren, een plek in kan vinden en mee aan kan bouwen. Een middenveld waar ons divers potentieel zich vermenigvuldigd en die als trots voorbeeld kan fungeren voor elke sector die de meerwaarde van diversiteit wil herkennen en erkennen.