CD&V is met haar volle verstand toegetreden tot een uitgesproken rechtse regering. De partij wist bij voorbaat dat de speelruimte hoe dan ook beperkt zou zijn. Electoraal scoorde de partij niet zoals verhoopt en na de leegloop van de rechterzijde van de partij wil men nu absoluut de linkerzijde aan boord houden. Met lede ogen zag de partij hoe die linkerzijde (breder dan de vakbond alleen) met afschuw tegen de regeringsmaatregelen van Bourgeois I en de plannen van een nieuwe federale regering aankeek. Vandaar de poging om tijdens de federale regeringsonderhandelingen, in allerijl, het voorstel van een vermogenswinstbelasting op de agenda te zetten. Uiteindelijk zou het regeerakkoord enkel een Kaaiman- of doorkijktaks in de etalage zetten als middel om de zogeheten tax shift, de verschuiving van de lasten op arbeid naar vermogen te realiseren, maar geen mens – behalve in de Zweedse regeringsploeg – die daar van onder de indruk was.
Naarmate de maatregelen van het regeerakkoord van Michel I met de dag duidelijker werden, het protest aanzwol en de vakbonden acties planden in november en december, nam de paniek bij CD&V toe. De partij verhoogde de druk en liet eerst Leterme en Verherstraeten op de barricade klimmen. Daarna schoof ze Kris Peeters, notabene de man met een uitgesproken Vlaams karakter en als voormalig Unizo-voorzitter, notoir verdediger van de ondernemersbelangen, naar voor om haar linkervleugel, de christelijke arbeidersbeweging, voor zich te winnen door opnieuw met een vermogenswinstbelasting uit te pakken. Of hoe een uitgesproken rechts politicus de schijn moet ophouden dat de partij de belangen van de (christelijke) arbeidersbeweging wel degelijk ter harte neemt.
Het was echter niet CD&V die het dossier in een stroomversnelling bracht. De omslag kwam er door het massale ongenoegen over de diepsnijdende besparingsmaatregelen en over de compleet onrechtvaardige manier waarop de besparingen enkel op de schouders van werknemers en gezinnen terecht kwamen en de vermogens totaal buiten schot bleven. Dat brede ongenoegen resulteerde in een zelden geziene massabetoging op 6 november. Dat en het lekken van de Lux leaks documenten, de riante winst van Coucke bij de verkoop van Omega Pharma, de fiscale sluipwegen van AB Inbev en later ook nog de beschuldigingen tegen de bank HSBC, zorgden er voor dat ‘geen hond’ er nog aan twijfelde dat het de hoogste tijd was om de vermogens mee in het bad van de besparingen te trekken.
Billijk en rechtvaardig: een vermogensbelasting
Een vermogensbelasting is niet meer dan billijk en rechtvaardig. Nooit eerder bestond er een groter draagvlak onder de bevolking. Maar als deze dynamiek er enkel toe leidt dat concrete plannen (over een vermogenswinstbelasting) ‘misschien’ of ’ooit’ tijdens deze legislatuur – als de omstandigheden mee zitten – kunnen besproken worden dan geven we ‘het momentum’ uit handen. En er is meer.
Al jaren dringt het ACV – tevergeefs – aan op een vermogensbelasting. Tijdens de federale regeringsonderhandelingen liet Marc Leemans die oude eis nog eens vallen. Ze verzinnen van alles, schreef hij, maar op een vermogensbelasting rust blijkbaar nog altijd een taboe (deredactie.be, 28/08/14). En dat is vandaag niet anders. Als ‘Beweging’ zijn wij dan ook van mening dat het ACV samen met de andere vakbonden, nu er een draagvlak is als nooit tevoren, volop de kaart van de vermogensbelasting moet trekken. Een progressieve belasting op vermogens van meer dan 1 miljoen euro, de eigen woning niet inbegrepen. Is een vermogenswinstbelasting dan niet na te streven? Als het ons echt te doen is om rechtvaardigheid en billijkheid dan komen we met een vermogensbelasting toch veel dichter in de buurt.
Een vermogenswinstbelasting is een eerste aanzet en kan misschien sneller in praktijk gebracht worden. Een echte vermogensbelasting zal meer voeten in de aarde hebben. Niet alleen de reële winst op aandelen maar het totale vermogen, ook vastgoed en kunst bv., zal in rekening gebracht worden. De opheffing van het bankgeheim en de aanleg van een vermogenskadaster zijn dan noodzakelijk. Volgens een berekening van het HIVA (12/11/14) brengt een meerwaardebelasting ‘gemiddeld’ 2 miljard euro per jaar op. Volgens een studie van het ACV en het FAN schommelt de opbrengst van een vermogensbelasting tussen de 6 en de 7,5 miljard euro per jaar. Wij denken dat we daar in het licht van de besparingen en met het oog op de vele ongedekte maatschappelijke behoeften, al een heel eind mee weg kunnen. Waarom gaan we daar dan niet voor?
Geen boerenbedrog wel een echte en onvervalste tax shift
Het is al besparen wat de klok slaat. Niemand ontsnapt er aan behalve de grote vermogens en de bedrijven. En er wordt niet met de kaasschaaf maar met een hakbijl gewerkt. ‘Denkt de regering dat mensen dit boerenbedrog geloven?’ is de titel van een bijdrage van Marc Leemans (deredactie.be, 23/11/14). Hij lijst de besparingen die op ons afkomen nog eens op. Enerzijds moeten we, verplicht van Europa, het Europese begrotingstraject volgen wat een besparing van 11 miljard inhoudt. Anderzijds klagen de Belgische bedrijven steen een been over de verzwakte concurrentiepositie ten overstaan van de buurlanden omdat de loonkosten hier te zeer de pan uit swingen. Loonlastenverlaging, dus nog maar eens.
Als je de saneringen opgelegd door Europa en de loonlastenverlaging (omwille van de winst van de bedrijven) enkel verhaalt op de factor arbeid, dan stevenen we regelrecht af op de vernietiging van ons sociaal weefsel. Overheidsdiensten en publieke voorzieningen moeten met 3 miljard vermageren en in de sociale zekerheid staat een besparing van om en bij de 5 miljard te wachten, wat de verarming zal doen toenemen. We krijgen een indexsprong op ons bord, een eenzijdige belasting van 2% op wie werkt, werk zoekt, ziek is of op pensioen. De lonen worden bevroren, tijdkrediet, landingsbanen en loopbaanonderbreking komen onder vuur te liggen. Onvrijwillig deeltijdse werknemers (vaak vrouwen) verliezen meer dan de helft van hun aanvullende uitkering. Jonge schoolverlaters zonder diploma moeten tot hun 21 jaar wachten op een uitkering. Wie te lang in de werkloosheid zit wordt tot ‘gemeenschapsdienst’ verplicht. Iedereen wordt verplicht tot zijn of haar 65ste actief naar werk te zoeken en er komt een verplichte repatriëring voor wie eerder al naar het buitenland vertrok. De pensioenleeftijd wordt opgetrokken tot 67 jaar. Het wettelijk gegarandeerd budget voor de welvaartsvastheid en verbetering van pensioenen en sociale uitkeringen, wordt met 23% verminderd.
Natuurlijk zet dat kwaad bloed, zegt Leemans. Het water komt velen tot aan de lippen. En de mensen zijn niet zo dom dat ze niet zouden merken dat de rijken goede sier maken terwijl zij steeds meer de buikriem moeten aanhalen. De regering maakt er geen geheim van dat de maatregelen diep in het vel snijden van de gezinnen en hun verenigingen, van werkenden, uitkeringsgerechtigden, zieken, jongeren, vrouwen, gepensioneerden, maar dat er helaas geen alternatief is. We zullen door de zure appel heen moeten bijten en geloof ons, dan komen de goede tijden terug. Maar wie gelooft die mensen nog? En er is wel degelijk een alternatief, merkt Leemans op. Stop met snoeien in de overheidsuitgaven en altijd maar arbeid te belasten. Er moet een echte tax shift komen. Arbeid moet minder zwaar worden belast en de kost moet worden afgewenteld op vermogen en kapitaal. En wat besluit hij in zijn bijdrage op deredactie.be? Dat er, zoals velen daar vandaag voor pleiten, een tax shift moet komen van arbeid naar vermogenswinsten. Voor ons is dat een verrassende keuze. Is een vermogenswinstbelasting dan geen stap in de goeie richting? Wij denken eerder een doekje voor het bloeden.
Als de vos (CD&V) de passie preekt, boer (ACV) let op uw ganzen
CD&V is als de dood om een groot deel van haar kiespubliek te verliezen en tegelijk wil ze haar positie in de beide regeringen niet nodeloos in gevaar brengen. Schipperen dus en aas uit werpen in de hoop dat de vis bijt. De partij werpt zich op als vurige voorstander van een vermogenswinstbelasting. Ze werkt daarmee de coalitiepartners behoorlijk op de zenuwen en hoopt dat die belofte de vakbonden over de streep kan trekken om het sociaal overleg alsnog een kans te geven.
We zijn in goed gezelschap, laten ze weten. We kunnen rekenen op de instemming van de Oeso, de Hoge Raad voor Financiën, de Europese Commissie en vele anderen experten. Daarbij verwijst de partij naar bijdragen in DS (22-23/11/14) van Koen Geens en Wim Moesen en naar de uitspraak van uittredend Europees voorzitter Herman Van Rompuy tijdens een uitzending op VTM (24/11/14). Het is ons menens, liet de partij optekenen in DM (24/11/14). Een vage belofte van een rijkentaks volstaat niet voor ons, de herverdeling moet er komen en we citeren, “Dat is onze partij-ideologische overtuiging. Onze houding is geen politiek-strategische overweging om zo de linkerflank te sussen.” In hetzelfde artikel tekent Eric Van Rompuy (voorzitter van de Kamercommissie Financiën) zelfs een tijdspad uit. Het wetsvoorstel over de indexsprong en de Kaaimantaks moet nog in het parlement ingediend worden. Wellicht gebeurt dat in de eerste maanden van volgend jaar en dan komen wij hoe dan ook opnieuw met ons voorstel op de proppen. Maar misschien moeten we zelfs zo lang niet wachten, stelt Van Rompuy. Rond de periode van de nationale staking van 15 december moet de begroting goedgekeurd worden in het parlement. Dat is dan het moment om ons gewicht in de schaal te werpen.
Wij geloven er geen snars van dat het voorstel van de partij niet zou ingegeven zijn door puur electorale en strategische overwegingen. Maar zelfs als het de partij menens zou zijn, dan komt de beoogde herverdeling maar met mondjesmaat tot stand. Overigens is het zeer de vraag wat de partij precies onder een vermogenswinstbelasting verstaat en of de tax shift, waar de partij nu een werkgroep voor opricht, echt een verschuiving is van de lasten op arbeid naar vermogens. Het kan evengoed gaan over het dichten van gaten en achterpoortjes in ons belastingstelsel als over hogere lasten voor wie verbruikt en vervuilt (Wouter Beke in DS van 25/11/14). Geef ons vijf jaar, smeekt de voorzitter. Dat hij die tijd gaat krijgen van de coalitiepartners is zeer twijfelachtig. En kan de bevolking die zo hard lijdt onder de besparingen wel zo lang wachten?
Niet met een kluitje in het riet!
Het ACV heeft tijdens de federale regeringsonderhandelingen altijd al, bij monde van Marc Leemans aangedrongen op een echte tax shift. Tegen de regering en de bedrijfsleiders in heeft hij steeds laten weten dat er wel degelijk een alternatief is voor de besparingen: een verschuiving namelijk van de lasten op arbeid naar vermogen en kapitaal. De militanten hebben dat altijd begrepen als een vermogensbelasting. Het is dan ook opmerkelijk dat de voorzitter van het ACV (deredactie.be, 23/11/14) het voorstel van CD&V bijtreedt. Dat voorstel hangt met haken en ogen aan elkaar en laat minstens vijf jaar op zich wachten als het al niet door de coalitiepartners wordt afgeschoten.
Wij vragen ons af waarom het ACV zo snel op de kar springt van een vermogenswinstbelasting. Ook het ABVV doet dat trouwens. In DM (24/11/14) stelt Chris Reniers (voorzitster ACOD): ‘de vermogenswinstbelasting moet er komen’. En op het zevenuren nieuws van de VRT (24/11/14) hoorden we Rudy De Leeuw hetzelfde zeggen. De omslag of hoe moeten we dat noemen was al eerder ingezet. In een gezamenlijk persbericht (13/11/14) ‘Werknemers pijn doen om vermogenden te pamperen’ stellen de drie bonden ‘dat er een voldragen belasting op meerwaarden moet komen’. Waarom toch niet de oude en onderbouwde eis van een vermogensbelasting terug op tafel leggen? In een bijdrage van Daan Bauwens (deredactie.be, 16/11/14) wordt nogmaals aangetoond dat vermogenden en werkgevers beter twee keer nadenken vooraleer ze moord en brand schreeuwen over de ondraaglijk hoge belastingen op vermogens in dit land.
Gelukkig heeft Leemans zich ondertussen toch gedistantieerd van een vermogenswinstbelasting à la CD&V. Geschrokken door de reacties op de berichten in de krant DM (25/11/14) dat hij een tax shift eist vooraleer het sociaal overleg kan opgestart worden (ook een bod van Kris Peeters), liet hij in DS (26/11/14) verstaan dat hij niet helemaal correct geciteerd werd. Al blijft hij erbij, nog steeds volgens de krant, dat een eerlijke fiscaliteit wel als een belangrijke voorwaarde overeind blijft om het sociaal overleg echt een kans te geven. Bovendien stelde hij klaar en duidelijk dat hij niet zomaar om het even welke tax shift ziet zitten. Een verhoging van de btw en van accijnzen is voor hem onbespreekbaar. En niet onbelangrijk: als dan toch de vermogens worden aangepakt, dan moet het om meer dan een symbolische opbrengst gaan.
Hier kunnen we Leemans volmondig bijtreden. Laten we dus klare wijn schenken. Aan ABVV en ACLVB hebben wij geen goede raad te geven. Maar aan het ACV stellen we voor om in alle teksten (gedrukt of online) het woord vermogenswinstbelasting te schrappen. Vervang het door vermogensbelasting. Rakel het nog altijd goed gedocumenteerde stuk ‘Vermogensbelasting nu!’ (acv-online.be) terug op. Tegen de stroom van een vermogenswinstbelasting in. Want dat is ons alternatief. Een rechtvaardige fiscaliteit met als sluitstuk een vermogensbelasting trekt een dikke vette streep door de geplande besparingen. Het succes van de nationale betoging op 6 november en de eerste provinciale stakingsdagen op 24 november en 1 december is mede te verklaren door het feit dat de mensen de besparingen tot diep in hun portemonnee voelen, terwijl ze beseffen dat vermogenden en bedrijven buiten schot blijven.
Het lijkt ons een goed idee om de eis van een vermogensbelasting mee te nemen naar de nationale staking van 15 december. Gezien de actiebereidheid van de vakbondsmilitanten, het nog veel ruimere verzet tegen de besparingsmaatregelen en de roep om fiscale rechtvaardigheid, lijkt het ons niet al te moeilijk om daar in de vakbond een breed draagvlak voor te creëren. En wij achten de vakbonden ook in staat om voor dat goed onderbouwde project ook buiten vakbondskringen enthousiasme op te wekken. Laat dat de boodschap zijn tot op 15 december en wellicht ook daarna: daar gaan we voor, zolang het nodig is.
Jef Mariën, Omer Mommaerts, Pros Vandebroek
