“Volgend jaar werk ik
acht jaar in de haven. Ik ben op mijn negentiende gestart. Ik was
schoolmoe, ben op mijn achttiende een vakantiejob in de fabriek begonnen, in de
metaal, en daar ben ik blijven hangen. Het probleem was dat ik er geen vast
contract had, maar via interim werkte, dus daar zat weinig toekomst in. Mijn
vader raadde me aan om het in de haven te proberen, omdat mijn statuut daar
beter zou zijn. Dus heb ik een sollicitatiegesprek gedaan, de opleiding gevolgd
en de psychologische tests afgelegd.”

“Het was de bedoeling dat ik als markeur zou werken, da’s een veiligere job dan
kuiper, maar dat was niks voor mij. Je staat daar de hele dag ladingen uit te
tellen, hoeveel stuks er binnengaan en hoeveel buiten, over welke producten het
gaat, of er al dan niet beschadigingen zijn en van die dingen. Minder fysiek
werk, maar ik zou daar zenuwachtig van worden. Ik heb die test wel afgelegd,
maar was er niet voor geslaagd. Dus ben ik voor kuiper gegaan.”

En wat moet een
kuiper dan doen?

“Die moet een lading zeevaardig maken. En iedere lading is
anders. Dat maakt het complex en interessant tegelijkertijd. Je moet alles
vastmaken, dus daar komt heel wat timmerwerk aan te pas, maar ook kettingen om alles
vast te haken. Die kunnen 15 kilo wegen. Een containerbar weegt al gauw 30 kilo.
Dat is nodig, want het gaat hier om het vastmaken van stukgoed en dan hebben we
het over loodzware platen, buizen, grote kisten, grote stukken machinerie. Ja,
het gewicht kan zelfs oplopen tot 200 ton. Je kan je dat moeilijk voorstellen
misschien, maar dat is dus waar ik dagelijks mee werk.”

Efficiëntie

“De kuipers voelen zich niet altijd even geapprecieerd, er
wordt ons verweten dat we dikwijls niks staan te doen. Maar dat komt omdat wij
moeten wachten op de stouwers, dat zijn de mannen die de lading in het luik
moeten laden. Van zodra alles beneden staat, schieten wij in gang, dus het kan
inderdaad gebeuren dat wij even met onze handen staan te draaien. Aan die
verwijten kan ik me serieus ergeren, een kuiper werkt echt enorm hard, het is
fysiek het zwaarste werk in heel de haven, het is dankzij ons dat een lading
recht blijft staan tijdens de overtocht, dat alles er bij het lossen nog net zo
uitziet als toen het werd ingeladen, dat er geen stukken en brokken vallen en
dat er niks beschadigd wordt.”

Wat zou je graag
anders willen in je beroep?

“Tegenwoordig wordt er steeds maar van hogerhand gepraat
over ‘efficiëntie’, maar dan gaat het niet zozeer over onze werkomstandigheden,
maar wel over hoeveel meer winst er zou kunnen gemaakt worden. Minder mankracht
voor hetzelfde werk, dat soort toestanden.”

“Sommige stuurmannen laten hun eigen
bemanning alles vastzetten, terwijl ze al aan het wegvaren zijn, want zolang de
boot nog aan de kaai ligt, is dat verboden, dan is men verplicht om met kuipers
te werken. Dat staat in de Wet Major. Het gevolg is dus dat sommige vrachten
helemaal scheef en schots en platgedrukt op de bestemming aankomen. Wij krijgen
ook dikwijls zo’n vrachten aan. Het is gewoon gevaarlijk om zo’n ladingen te
lossen, om maar te zwijgen over eventuele beschadigingen die zo ontstaan. Dat
kan toch niet?”

Schroefbewegingen

“Een kuiper weet hoeveel lassingen er nodig zijn, hij kent de
technieken om alles vast te zetten, hij is daar voor opgeleid, hij wordt zelfs
ingezet als extra stand-by juist vanwege zijn kennis. En toch zullen de kuipers
als eersten moeten verdwijnen, als we de logica van hogerhand moeten volgen wat
‘efficiëntie’ betreft.”

“Er is ooit sprake geweest van een eventuele loonsverhoging.
Een chauffeur verdient 40 euro meer dan een kuiper, hoewel ons werk fysiek een pak zwaarder
is. Maar daar hebben we niks meer over gehoord. We verdienen 10 euro meer dan de
stouwers ja, dat is voor ons materiaalwerk: een meter, een hamer, een
nagelenzak, een potlood, een schaar. Voor al die spullen moeten we zelf
zorgen.”

Hoe hou je dat vol,
al dat fysieke werk? Is dat geen aanslag plegen op je lichaam?

“Zeker weten. Zo’n boot kan tot 25 meter diep zijn. Je moet
constant naar boven en naar beneden klimmen via laddertjes, die niet altijd
veilig zijn. Ik werk met kepers van 15 centimeter op 15 centimeter, je kan dat gerust balken
noemen, die dingen wegen 40 kilo, geen zege voor je rug. Op containerboten maak je
heel de tijd dezelfde schroefbewegingen bij het vastmaken van dingen, dat is
enorm slecht voor de gewrichten. Ik heb nu al last van mijn knie, maar wat kan
ik doen? Ja, ik had dus markeur kunnen worden. Ik zou zelfs nooit aan de haven
gaan werken, dat dacht ik toen ik klein was en mijn vader wilde eigenlijk dat
ik zou gaan studeren en kijk, hier sta ik. Ik ben opgegroeid met de haven, het
heeft me altijd geïntrigeerd. Maar mijn vader is ook trots op mij, hoor.”

Rasta Ros

“De kuipers, dat is een hechte groep, daar hou ik van. Wij
gaan ruw met elkaar om en zitten dikwijls op mekaars kap, maar dat is op een
vriendschappelijke manier, er is veel solidariteit. Je weet wat je aan mekaar
hebt. Ze noemden mij vroeger Rasta Ros, vanwege mijn dreadlocks, maar zoals je
ziet, die ben ik kwijt nu.”

Je bent vrij recent
vader geworden, hoe kan je dat combineren met je werk?

“Ik sta op om half vijf ’s morgens. Ik verfris me wat en
maak mijn schoofzak klaar voor later. ’s Morgens heb ik helaas geen tijd om me
met mijn kind bezig te houden, dat doet mijn vriendin. Om 6u begint mijn shift
en met een beetje geluk gaat dat samen met een fantastische zonsopgang, maar
het is ook wel het allerkoudste moment van de dag. Als ik de dag ervoor ben
doorbesteld door de firma, dan hoef ik na mijn shift niet meer langs het kot en
kan ik meteen naar huis. Genoeg tijd dan om te douchen, de boodschappen te doen
en het huis aan kant te zetten.”

“Tegen 16.30 ga ik de kleine van de crèche halen
en maak ik het eten klaar. Mijn vriendin komt rond 17u thuis. Dan eten we samen
en gaat de kleine zijn bed in. Het gebeurt dat ik zelf pas tegen 23u ga slapen,
want ik wil ook gewoon graag wat tijd doorbrengen met mijn vrouw en kind,
anders zien we elkaar helemaal niet. Dat is laat ja, soms val ik gewoon op de
zetel in slaap, en dat pikt ’s morgens zo vroeg.”

Aanwerving

“Gelukkig heb ik een vaste shift, meestal toch, er zijn
altijd uitzonderingen natuurlijk. Ik werk 7/7 indien mogelijk, mijn langste
periode non-stop waren 28 dagen na elkaar en daar waren ook een paar dubbele
shiften bij. Officieel mag dat niet, maar je wordt gedwongen om mee te draaien
in de mallemolen. De eerstgekozenen bij de aanwerving zijn de mannen die alles
aanpakken, die nooit ‘nee’ zeggen. Met mijn ‘goei boek’ sta ik steviger in mijn
schoenen, maar de ‘blauwe boekskes’, die moeten echt alles aanpakken om aan bod
te kunnen blijven komen.”

Hoe zie je de
toekomst?

“Eerder negatief, vrees ik. Het is bang afwachten wat er
vanuit Europa zal beslist worden in verband met de Wet Major. Het is akelig
stil daarrond. Als die wet wordt afgeschaft, dan zijn we hier alles kwijt. Dan
kan het gebeuren dat ik de ene dag – wil ik job hebben – chauffeur moet zijn, de volgende dag kuiper,
en dan weer iets anders. Dat er geen enkele vaste shift meer gaat zijn. Dat
iedereen zomaar wat kan en moet doen en degene die er het minste voor betaald
wil worden, mag eerst.”

“Er wordt maar van alles boven onze hoofden beslist door
mensen die geen enkele weet hebben van hoe het er hier in de praktijk aan
toegaat. Die beweren dat er op een kleine boot minder mankracht nodig is dan op
een grote boot. Dat is belachelijk. Het heeft niks te maken met de grootte van
een boot, maar wel met het soort werk dat er moet verricht worden en dat is
hetzelfde op elke boot, groot of klein.”

Lobbywerk

“Twee keer al hebben ze geprobeerd om
die wet terug te draaien, twee keer werden ze teruggefloten en nu begint dat
spelletje weer opnieuw. Onze regering moet een duidelijk standpunt innemen
tegenover Europa. Wij zijn mee gaan betogen en gaan nu mee staken, omdat we
niet akkoord gaan met de regeringsmaatregelen, omdat we solidair zijn met de
rest van de bevolking. Maar we willen ook een duidelijk antwoord wat de Wet
Major betreft. Die wet moet behouden blijven. Het statuut van de havenarbeider,
daar moeten ze afblijven. Niet alle bazen zijn tegen die wet, hoor. Enkel
malafide figuren zoals Huts. Het gaat hier om gezichtsverlies, om lobbywerk.”

“Ik wil geen andere job, ik doe graag wat ik doe. Mijn werk
is enorm gevarieerd, het is elke dag anders. Je moet bij elke opdracht goed
nadenken hoe je dat gaat aanpakken, het is geen routinejob. Je moet samen
overleggen, met de foreman en de andere kuipers, soms ook met de stuurman. Ik
ben daar fier op ja, op wat ik doe. Als alles klaar is en je staat aan de kaai
en je ziet die boot wegvaren in de ochtendzon, je weet dat je dat nooit meer
terug zal zien, ja, dat is echt wel wat. Daar wil je foto’s van nemen en die later
thuis aan je vrouw laten zien, zodat je kan zeggen: ‘kijk, dat is wat ik doe’.”