Hoewel
de opstanden tegen het regime van president Blaise Compaoré al jaren duurden en reeds in
2011 bijna tot de val van Compaoré hadden geleid, was de omvang en het
succes van de opstand van 2014 voor de buitenwereld toch een
verrassing. De opstanden in Burkina Faso bleven tot dan grotendeels
onder de radar van de tumultueuze gebeurtenissen in buurlanden Mali,
Niger en Ivoorkust (Burkina Faso grenst ook nog aan Togo, Benin en
Ghana).

Met
de ervaring van Tunesië in december 2010 in het achterhoofd besloot
Parijs om de jarenlange bondgenoot Compaoré te laten vallen, in de
hoop de grote lijnen van het regime zonder hem in stand te houden.
President Hollande zorgde er persoonlijk voor dat Compaoré kon
vluchten naar buurland Ivoorkust, het land dat hem in 1987 mee aan de
macht had geholpen (voor achtergrond bij de staatsgreep van Compaoré
in 1987, zie Thomas Sankara: de Afrikaanse Che stierf op 15 oktober 1987).

Isaac Zida neemt over

Achter
de schermen werd na zijn vertrek druk onderhandeld om de essentiële
bestanddelen van het vorige regime te vrijwaren. Een eerste poging
van het leger, dat in de VS en Frankrijk is opgeleid, mislukte om zelf de
touwtjes in handen te nemen.

Zelfs in Parijs had men
begrepen dat het risico op een complete omverwerping van het regime
door massale protesten dan te groot zou worden. Bovendien zat de
legerleiding zelf niet op één lijn. Uiteindelijk haalde niet een
van de topgeneraals het, maar een hoger officier van het middenkader.

Luitenant-kolonel
Isaac Zida benoemde zichzelf tot interim-president maar moest onder
zware internationale druk na enkele dagen bakzeil halen. Alleen een
overgang onder een burgerlijk president zou de gemoederen kunnen
bedaren. Na enig zoekwerk werd op 17 november 2014 een geschikte overgangsfiguur gevonden.

Politiek kleurloze Michel Kafando

Michel
Kafando is een carrièrediplomaat die onder meer ambassadeur was in de
VS en in Cuba en vertegenwoordiger van zijn land bij de VN. Hij heeft
geen openlijk politiek profiel, wordt niet gezien als een handlanger
van het regime van Compaoré en heeft nooit blijk gegeven van enige
persoonlijke politieke ambitie.

Interim-president
Kofanda heeft als enig mandaat het voorbereiden van parlementaire
verkiezingen binnen twaalf maanden en het opstellen van een voorstel voor
een nieuwe grondwet. Twee dagen na zijn aanstelling verraste hij
echter door de nieuwe sterke man van het leger Isaac Zida de opdracht
te geven als eerste minister een regeringsploeg te vormen.

Daarmee
gaat de interim-president lijnrecht in tegen de uitdrukkelijke wensen
van de buitenwereld.

De bevolking 

De burgermaatschappij in Burkina Faso zelf
wordt ondertussen volledig buiten dit overgangsproces gehouden. Het
wordt uitkijken in hoeverre politici van het Congrès pour la
Démocratie et le Progrès (CDP), de partij van Compaoré, al dan
niet worden opgenomen in de nieuwe regering.

De andere partijen die
samen met de CDP in de regering van Compaoré zaten, hebben de
voorbije dagen verklaringen afgelegd waarin ze ‘vergiffenis aan het
volk’ (‘le pardon du peuple‘) vroegen, een amper omfloerste poging om alsnog verder te kunnen regeren, al dan niet zonder de CDP.

27 jaar Blaise Compaoré

Terugblikkend
op 27 jaar Compaoré blijft het verbazend hoe zwak dit
regime al die jaren in feite geweest is. Compaoré
liet na de moord op president Sanakra in 1987 slechts een klein
aantal verworvenheden van zijn voorganger ongemoeid.

Het toen zeer vooruitstrevende verbod op vrouwelijke genitale verminking liet hij overeind, hoewel
het afdwingen van die wet zeer laks bleef. Hij was ook zo verstandig om
de onder Sankara door de overheid georganiseerde toegang tot
drinkbaar water te laten doorgaan, net als de toegang tot elektriciteit en tot gezondheidscentra, de beschikbaarheid van voorbehoedsmiddelen en de overheidssteun voor de kleine boeren.

Die
diensten bleven echter niet lang gratis (voor de bevolking). Dat was na de staatsgreep in 1987 een onmiddellijke eis van het IMF en de Wereldbank voor leningen aan het land.

Voor
het overige stelde hij zijn land na de staatsgreep van 1987 terug
volledig ter beschikking van de buitenlandse belangen in Frankrijk
en buurland Ivoorkust. Zelf verging het hem ondertussen uitstekend. Hij
werd een van de rijkste staatshoofden van Afrika, met huizen en
domeinen in Frankrijk en Zwitserland.

Animo

Burkina
Faso is vandaag ean de armste landen ter wereld. Het is tevens
een zeer jong land. De mediaanleeftijd is zeventien jaar. De overgrote
meerderheid van de betogers tegen Compaoré werd geboren na de moord
op Sankara in 1987.

Ondanks 27 jaar Compaoré is de
mythe van Thomas Sankara ongeschonden gebleven. Tijdens de vele
betogingen werd meermaals opgeroepen om Compaoré, de moordernaar van
Sankara, voor het gerecht te dagen. Of dat voldoende zal zijn om het
animo van de voorbije straatprotesten te behouden, zal moeten
blijken.

Bronnen: 

Thomas
Sankara and the Black Spring in Burkina Faso
Isaac
Zida s’impose comme premier ministre