Betogers dragen foto's van de 43 vermoorde studenten (foto redpowermedia.wordpress.com)
Reportage - Mathieu Beirlaen

Massale protesten tegen geweld narcostaat Mexico

Mathieu Berlaen, postdoctoraal onderzoeker aan de UNAM-universiteit in Mexico Stad, brengt verslag uit over de recente escalatie van de volksprotesten in Mexico, naar aanleiding van de recente moord op 43 studenten door een drugsbende, op bevel van lokale politici.

dinsdag 11 november 2014 14:08
Spread the love

Vrijdag 7 november 2014 bekenden drie leden van een drugsbende
de moord op 43 vermiste studenten uit de Mexicaanse deelstaat Guerrero. Of daarmee
binnenkort een einde zal komen aan de massale protesten die het land al weken
in de ban houden, is lang niet zeker.

Verdwijning en executie

Op 26 september 2014 verdwenen 43 studenten van de
landelijke normaalschool van Ayotzinapa nadat ze per bus afgereisd waren naar
de nabijgelegen stad Iguala, eveneens in de deelstaat Guerrero, op zo’n 200 kilometer van de hoofdstad Mexico-Stad. In Iguala planden de studenten een protest tegen de manier waarop
de Mexicaanse overheid het onderwijs financiert en nieuwe leraren aanstelt.




Dat was niet naar de zin van José Luis Abarca Velázquez,
burgemeester van Iguala, en zijn vrouw María de los Ángeles Pineda Villa (foto), die
net die dag haar jaarlijkse toespraak zou houden als voorzitster van een lokale
instelling voor sociale bijstand. Het echtpaar droeg de politie op in te
grijpen tegen de geplande protesten.

De details van de clash tussen politie en studenten
blijven tot op heden onopgehelderd. Getuigen spreken elkaar tegen, maar vast
staat dat bij de confrontatie 6 personen omkwamen, nadat de politie het vuur
geopend had. 43 overlevende studenten werden opgepakt, afgevoerd, en door de
politie overgeleverd aan leden van het drugskartel Guerreros Unidos (‘verenigde
oorlogsstrijders’, Guerrero – naam van de deelstaat waar het protest plaatshad
– betekent ‘oorlogsstrijder’, een verwijzing naar het revolutionaire verleden
van Mexico, nvdr).

Afgelopen vrijdag berichtte procureur-generaal Jesús Murillo
Karam dat drie opgepakte leden van dit drugskartel de moord op de 43 verdwenen
studenten hebben bekend. Hij spaarde daarbij geen details. De studenten werden
naar een nabijgelegen afvalbelt gebracht in een vrachtwagen. Onderweg stierven
een vijftiental onder hen reeds door verstikking. De anderen kregen allen een
kogel in het achterhoofd. Hun lijken werden daarop samen met ander
bewijsmateriaal ter plaatse verbrand.

In verband met de verdwijning en executie van deze 43 ‘normalistas’ (zoals de opleiding van leerkrachten
‘normaalschool’ hier heet, nvdr), zijn intussen meer dan 70 mensen opgepakt, onder wie de
hierboven vermelde burgemeester van Iguala en zijn echtgenote, naast enkele
spilfiguren van het drugkartel Guerreros Unidos. Onder druk van de vele protesten
diende ook de gouverneur van de deel staat Guerrero zijn ontslag in.

De 43 zijn geen uitzondering

De massamoord op de ‘normalistas’ van Ayotzinapa valt
niet af te doen als het werk van een enkeling. Hun dood is het gevolg van een
nauwgezette samenwerking tussen lokale overheden, politieagenten en narco’s,
leden van de gevreesde Mexicaanse drugskartels. Het gaat al evenmin om een
geïsoleerd voorval.

Begin oktober 2014 ontvingen onderzoekers een anonieme
tip over de verdwijning van de studenten. Die leidde tot de ontdekking van een
massagraf met 28 kadavers. Na DNA-onderzoek bleek echter dat géén van deze
slachtoffers iets te maken had met de zaak-Ayotzinapa. In de loop van de maand
oktober werden tijdens het onderzoek nog verschillende massagraven ontdekt in
de buurt van Iguala.

Niet enkel de deelstaat Guerrero kreunt onder geweld en corruptie.
In de stad Tlatlaya, nabij Mexico-Stad, kwamen eind juni 22 mensen om in een
vuurgevecht tussen – volgens overheidsbronnen – drugstraffikanten en
patrouillerende soldaten. De overheid meldde in een persbericht dat de narco’s
het vuur hadden geopend op de soldaten in kwestie.

Reporters en getuigen berichtten echter dat er van een
‘gevecht’ weinig sprake was en stelden dat de 22 slachtoffers – onder hen een zeventienjarige vrouw – werden gegrepen door de soldaten, op een rij gezet en standrechtelijk
geëxecuteerd. Door de pers opgevraagde autopsies en verslagen van de schietpartij
werden door de overheid staatsgeheim verklaard en zullen de komende jaren dus niet
worden vrijgegeven.

In 2006 ging toenmalig president Felipe Calderón de
confrontatie aan met de machtige drugskartels. Sindsdien zijn er naar schatting
minstens 40.000 mensen vermoord (dit is de meest conservatieve schatting, de
hoogste schatting loopt op tot 120.000). Er worden sindsdien ook meer dan 20.000
Mexicanen vermist. Vrouwen zijn daarbij steeds vaker slachtoffer van het
toegenomen geweld. Het aantal ‘feminicides’ – moorden op vrouwen –  steeg tussen 2006 en 2012 met 40 procent.

De zaak van de 43 studenten uit Ayotzinapa maakt de harde realiteit van Mexico alleen maar
pijnlijker. Het land is is en blijft een narcostaat waar drugstraffikanten nauwe
banden hebben met corrupte politici en officieren.

Verandering in de maak?




Na meer dan een uur lang vragen te hebben beantwoord over
de recente bekentenissen in de zaak Ayotzinapa, maakte procureur-generaal
Murillo Karam (foto) abrupt een einde aan zijn persconferentie met de woorden “Ya me
cansé
”  (“Genoeg, ik ben het moe”).
Een verontwaardigde generatie Mexicanen keerde deze woorden tegen hem. De
hashtag #YaMeCansé werd in een mum van tijd een trending topic op sociale
netwerksites. Vele Mexicanen zijn het immers ‘moe’ dat hun land ten onder gaat
aan geweld en corruptie.

De verdwijning van de 43 normalistas en de gruwelijke
details van hun executie houden Mexico al anderhalve maand in de ban. Overal in
het land blijven mensen op straat komen om de betrokkenheid aan te klagen van
de overheid bij de moord op onschuldigen. Bovendien kijkt de wereld mee. Huidig
president Enrique Peña Nieto staat onder zware druk om de imagoschade voor zijn
land te beperken.

De zaak-Ayotzinapa verwierf een symbolische status in de
strijd tegen de narcostaat en verenigde de Mexicaanse bevolking in hun pijn en
meevoelen met de 43 vermiste studenten. Empathie zal echter niet volstaan om
politieke alternatieven te creëren.

Op 5, 6 en 7 november 2014 hielden onderwijsinstellingen
in het hele land een driedaagse staking. Op 10 november blokkeerden
manifestanten enkele uren lang de in- en uitgangen van de luchthaven van de
stad Acapulco, eveneens in de deelstaat Guerrero.

Of deze en toekomstige acties substantiële veranderingen
teweeg kunnen brengen in dit land, zal in grote mate afhangen van het
doorzettingsvermogen van de protesterende studenten en van hun kracht om ook de
andere bevolkingslagen tot actie te manen.

Mathieu Beirlaen schreef ook het artikel Onderwijs onder hoogspanning in Mexico.

take down
the paywall
steun ons nu!