Tips voor (burger)journalisten

– Draag gewone kledij. Laat je gescheurde jeans thuis en leg je
Palestijnse sjaal af. Je lijkt best zo weinig mogelijk op een
actievoerder.

– Laat zo weinig mogelijk verontwaardiging zien bij eventueel
politiegeweld of bij een interventie van de politie. Je
verontwaardiging kan je later altijd kwijt in je artikel of
fotoverslag.

– Trek je rustig terug als je merkt dat de politie overgaat tot
de arrestatie van actievoerders. Ga aan de kant staan. Begin zeker
niet te lopen. Zorg ook dat je niet ingesloten geraakt. Als dat wel
gebeurt, vraag dan rustig aan de politie of ze je willen doorlaten
aangezien je bij de pers hoort.

– Houd andere journalisten in de gaten. Ongetwijfeld lopen daar
fotografen bij die best wel wat ervaring hebben met dergelijke
situaties. De politie zal ook niet snel een cameraploeg van een
tv-station aanpakken. Bij een groep journalisten geniet je dus een
zekere bescherming.

– Als je foto’s hebt die je zeker niet kwijt wil, kan je je best
zo snel mogelijk uit de voeten maken. Je kan ook je geheugenkaart
doorgeven aan iemand die ze dan in veiligheid kan brengen.

– Zorg dat je een telefoonnummer bij hebt van iemand die in actie
kan schieten als het toch fout loopt.

Rechten van de actievoerder

De juristen van het progressieve advocatencollectief ProgressLaw sommen de tien rechten van de actievoerder op.

1. Identiteitscontrole
De politie in uniform of in burger (als ze zich legitimeren) mag
je identiteit controleren. De politie moet een reden hebben
(ordeverstoring of strafbare feiten). Dan ben je verplicht je
identiteitskaart te overhandigen; na verificatie moet ze onmiddellijk
teruggegeven worden. Opkomen voor je mening is niet strafbaar en is
geen ordeverstoring.

2. Administratieve aanhouding
= wanneer je niet beschuldigd
wordt van een misdrijf.
= maximaal twaalf uur.
De politie is
verplicht de arrestant een register te laten tekenen bij binnenkomst
en vrijlating. Dat is het enige wat je kan ondertekenen.

3. Gerechtelijke aanhouding
= bij verdenking van een misdrijf.

= maximaal 24 uur, tenzij de onderzoeksrechter een
aanhoudingsbevel aflevert.

4. Ondervragingen
– Absoluut recht tot zwijgen, geen
verplichting tot verklaringen noch ondertekening van wat dan ook.
–
Verklaringen worden vaak tegen jou en je mede-actievoerders gebruikt.

– Je hebt het volste recht te wachten met een verklaring tot je
een advocaat gesproken hebt.

5. Fouillering
– Veiligheidsfouillering: opsporen
“gevaarlijke” voorwerpen.
– Opsporingsfouillering:
opsporen van verdachte objecten bij misdrijf waarvan je verdacht
wordt.
– Zonder precieze aanwijzingen mag de politie niet
fouilleren.
– Bij verplichting tot uitkleden gaan ze hun boekje
te buiten. Naar een manifestatie ga je best met “lege zakken”;
geen drugs, ook geen soft drugs, geen messen of voorwerpen die als
“wapen” kunnen beschouwd worden. Geen adresboekjes. De
politie is namelijk erg geïnteresseerd in namen.

6.
Fotograferen van manifestanten en arrestanten

– Fotograferen zonder toelating is een inbreuk op de privacy.
–
Vooral bij administratieve aanhouding omwille van aan actie, d.i. de
uitvoering van een democratisch recht, is het niet normaal dat men in
een politiefotoboek terechtkomt.
– Protesteer hiertegen met klem.

7. Vingerafdrukken 
– nog niet wettelijk geregeld
– kadert
binnen het aanleggen van documentatie voor het commissariaat-generaal
voor gerechtelijke opdrachten
– dit alles voor de strijd tegen de
criminaliteit, je mening uiten is geen crimineel feit, dus je hoeft
hier niet aan mee te werken.

8. Verwittiging van familie of
kennissen tijdens de aanhouding
– Je mag politie vragen familie of
advocaat te verwittigen; je moet van dit recht gebruikmaken; de
politie is echter niet verplicht daarop in te gaan.

9.
Bijstand advocaat
– Bij administratieve aanhouding heb je geen
recht op een advocaat.
– Als je na 24 uur toch wordt aangehouden
en overgebracht naar de gevangenis, dan heb je onmiddellijk recht op
een advocaat.
– Deze mag je alle dagen bezoeken tot 21 uur ’s
avonds.

10. Sta op je rechten en protesteer
Als politie haar boekje te
buiten gaat door bijvoorbeeld te schelden, te slaan of fouillering om
je te vernederen, dan neem je best onmiddellijk na je vrijlating contact
op met een advocaat om te zien hoe je het best kan reageren. Ook
protest gebeurt best collectief.

Tot slot

“De Grondwet waarborgt de vrije meningsuiting; je mening kan je uiten door actie, betoging, sit-in, dragen van een bordje, uitdelen van een pamflet, scanderen van een slogan enz. Vrije meningsuiting is een ‘grondrecht’, dat hoger staat dan een eventueel politiereglement. Laat je dus niet te vlug intimideren door de bewering dat een politiereglement je verbiedt je mening te uiten.”

“Betogen doe je nooit alleen. Laat je daarom niet isoleren en houd je ogen en oren goed open, zodat je in geval van moeilijkheden met de politie niet alleen voor jezelf kan opkomen maar ook getuigenis voor anderen kan afleggen.”