Tussen criminaliteit en armoede bestaat
een duidelijke correlatie. Heel wat ex-gedetineerden belanden in armoede
na het uitzitten van hun straf. Daarnaast zijn er mensen in armoede
die (kleinere) criminele feiten plegen. Zij
kennen vaak de rechtsprocedures niet en kunnen evenmin een
advocaat betalen. Dit heeft als gevolg dat het aandeel mensen in armoede in de Belgische gevangenissen en het aandeel van degenen die de gevangenissen in armoede verlaten, groot is.

Een veroordeling tot een gevangenisstraf is zeer ingrijpend. Je wordt
gestraft voor een misdrijf. Je straf bestaat uit vrijheidsberoving,
eventueel samen met een boete en/of schadevergoeding. Het doel van de
straf bestaat onder meer uit een na te streven herstel
tussen dader en slachtoffer, de rehabilitatie van de dader en de
re-integratie in de vrije samenleving na afloop van de straf. Op een
ondoordachte wijze ingrijpen in de financiële situatie van
(ex-)gedetineerden kan een ernstige hypotheek leggen op die re-integratie.

Vandaag zien we al een zeer dubbelzinnig
beleid: bepaalde uitkeringen worden geschorst, de schaarse
gevangenisarbeid levert slechts een fractie van het minimumloon op en
tegelijk sta je als gedetineerde in voor eigen kosten én
de vergoeding die aan slachtoffers betaald moet worden.

Het voornemen van de regering om tot een
logische regeling te komen wat betreft de verschillende soorten
vervangingsinkomens voor gedetineerden ondersteunen wij ten zeerste.
Vandaag worden pensioenen nog tijdelijk en ziekte-uitkeringen
voor de ene gedetineerde wel en de andere niet verder uitbetaald. We
vragen echter wel dat deze stroomlijning op een billijke wijze gebeurt, met
aandacht voor het uiteindelijke objectief van de gevangenisstraf, met
name de re-integratie van de (ex)gedetineerde
in de samenleving en de grootst mogelijke kans op slagen. Een
gevangenisstraf moet in de eerste plaats bedoeld zijn om mensen die een
misdrijf gepleegd hebben, opnieuw op het rechte pad te krijgen.

Maar er staat meer op het spel.
Het is duidelijk dat het ondoordacht schorsen van uitkeringen veel
ex-gedetineerden veroordeelt tot de vicieuze cirkel van armoede. Indien
mensen schulden opbouwen bij hun verblijf in de
gevangenis, indien zij nog vóór hun vrijlating al zonder een minimum
aan financiële ademruimte vallen, groeit het risico op
mislukking van re-integratie na hun vrijlating. Dit heeft met name nadelige gevolgen
voor de samenleving. Ook de slachtoffers zijn niet
gebaat met zo’n maatregel. Integendeel, zij riskeren zo nooit de
schadevergoeding te krijgen waar ze recht op hebben.

Hoe moeilijk dit binnen deze thematiek ook
is, we mogen ons niet laten leiden door wrok of verbittering. Indien
deze regering het voornemen heeft een regeling uit te werken die zowel
de rechten van slachtoffers als die van daders
respecteert én die het algemeen belang dient, dan is een evenwichtiger
aanpak van deze kwestie nodig. Eenzijdig tijdens de gevangenschap de ziekte-uitkering ontnemen is niet de juiste weg.

Wij roepen de regering op hierover
dringend het overleg aan te gaan met alle partners op het terrein. Als
middenveldorganisaties actief op het vlak van armoedebestrijding en
welzijnswerk, worden wij daar graag bij betrokken.

Ondertekenende organisaties:

Caritas Vlaanderen – Netwerk tegen
Armoede – Welzijnszorg vzw – Netwerk Rechtvaardigheid en Vrede – De Rode
Antraciet – Bond Zonder Naam – Tralies uit de Weg – Caritas
International – Kerkwerk Multicultureel Samenleven – Broederlijk
Delen – Pax Christi Vlaanderen – Liga voor de Mensenrechten – Suggnomè
Forum voor herstelrecht en bemiddeling vzw – Metanoia vzw Katholieke
Gevangenis Aalmoezeniers