Voornamelijk
het eerste stuk, van de hand van Erdal Balci, staat bol van speculatie en mist
elke nuance, feitelijkheid en diepgang. Hij haalt Sidki Zilan aan, “Islamistisch
intellectueel en advocaat”. Deze man staat bekend als getrouweling van de
Koerdische Hizbullah, ‘Partij van god’, recent omgedoopt tot Hüda-Par. Zoals de
naam van haar voorganger doet vermoeden, is Hüda-Par een streng soennitische
partij die haar Islamisme rijmt met een vraag om meer rechten voor de
Koerdische bevolking in Turkije. De rellen die afgelopen week plaatsvonden in
Koerdistan, waarbij 35 doden vielen, waren niet zelden te wijten aan
provocaties van gewapende oproerkraaiers van Hüda-Par.

Zilan
typeert – niet zo verwonderlijk – de PKK als een allegaartje van Turkse
seculieren, Koerdisch voetvolk en Alevi. Een eerste opmerking hierbij is dat de
Koerdische vrijheidsbeweging een politiek project voorstaat gegrond op etnisch
en religieus pluralisme. Het is dit geloof in een ander, democratisch en open
Turkije dat de Koerdische vrijheidsbeweging bindt. Stellen dat Alevi een hekel
hebben aan Islam, raakt daarenboven kant noch wal. Zij vereren zowel de profeet
Mohammed als diens opvolger Ali en reciteren de Koran. Dat orthodoxe soennieten
een hekel hebben aan de heterodoxe Alevi daarentegen … 

Lokale realiteit

We willen
er ten tweede nadrukkelijk op wijzen dat de Koerdische vrijheidsbeweging meer
is dan louter de guerrilla’s van de PKK en breder gaat dan een gewapende
strijd. De beweging bestaat uit een netwerk van organisaties, verenigd in de
KCK, ‘De vereniging van gemeenschappen in Koerdistan’. Ze beroepen zich allen op de ideologie van Öcalan en streven naar maatschappelijke verandering in
Turkije; gedragen door de lokale bevolking, via verregaande participatie en
democratie, en vertrekkend vanuit de lokale realiteit met respect voor verschil
en pluralisme.

Uiteraard
staan niet alle inwoners van Turkije (Koerden, Turken, Armeniërs, …) achter
dit project. De basis van een democratie is immers dissensus. De strijd van de
Koerdische beweging is een strijd voor een democratisch Turkije waarin
dissensus mogelijk is. Dat de PKK “verdeelt” kan geen verwijt zijn, maar getuigt
van een democratisch karakter. De HDP, de politieke vleugel van de Koerdische
beweging, komt bovendien niet enkel op voor rechten voor de Koerden, maar voor
rechten van al de tientallen etnische en religieuze groepen in Turkije, en
verricht pionierswerk in de regio met betrekking tot LGBT-rechten.

 Dikke snor

De
Koerdische kwestie wordt gedomineerd door een nadruk op de PKK en haar
guerrillastrijd. Maar ook door het veiligheids- en terrorismediscours dat de Turkse staat
daarrond creëert en wat ze met veel gemak opdringt aan haar Europese
bondgenoten, niet het minst vanwege haar militaire, economisch en
strategisch gewicht. Ook Marloes De Koning, auteur van het artikel dat vrijdag
17 oktober in De Standaard verscheen, gebruikt dit discours om Öcalan, “de terrorist met de
dikke snor”, te kaderen.

Wij moeten
tot vervelens toe herhalen dat de PKK volgens geen enkele grondige definitie
als terroristisch kan worden gecategoriseerd. De PKK vecht tegen de Turkse
staat en het Turkse leger en tracht daarbij burgerslachtoffers- en doelwitten
te vermijden. Dat de Europese en Amerikaanse terreurlijsten politieke
instrumenten zijn, blijkt meermaals uit het grote verloop van namen die op en af
de lijst verschijnen, als dat politiek opportuun is. Het Europees Hof van de
Rechten van de Mens heeft trouwens recentelijk gepleit voor de verwijdering van
de PPK van de Europese terreurlijst.

Ook De
Koning schets hetzelfde enge beeld van de Koerdische beweging als louter de
PKK-guerrilla die dan eenzijdig verantwoordelijk zou zijn voor het geweld en
bloedvergieten in Turkije en Koerdistan. Cruciaal om het waarom van de gewapende strijd van de PKK te begrijpen zijn de misdaden van
de Turkse staat in de gevangenissen in de jaren ’80, haar politiek van de
verschroeide aarde in de jaren ’90 en het
cynische politieke spel van gewezen premier
en huidig president Erdo?an de afgelopen jaren. Ook nu weer dreigt het
vredesproces te stranden vanwege sabotage en onwil van de Turkse staat om een
echte en open dialoog te voeren met de Koerdische beweging. De beloofde
veranderingen, waaronder onderwijs in moedertaal, blijken een lege doos.

Middeleeuws

We willen
hier niet de discussie voeren of een gewapende strijd al dan niet legitiem kan
zijn. Wel vragen we om de gewapende strijd van de PKK correct te kaderen: niet
als blind nationalistisch terrorisme, maar als reactie op decennia van
onderdrukking en staatsagressie. 

Tot slot
een woord over de rol van de PKK en de PYD, de Koerdische partij in Syrië die
zich ook beroept op de ideologie van Öcalan, bij de opmars van de Islamitische
Staat (IS). De Koerdische milities in Syrië, die nauw verbonden zijn aan de
PYD, zijn de enige die effectief een halt hebben kunnen toerroepen aan de IS.
De PYD is de enige partij die een progressief maatschappelijk alternatief
voorstelt, in een regio die dreigt te
verzinken in een moeras van middeleeuwse
ideeën en praktijken.

De PYD en
de Koerdische milities schreeuwen als jaren om hulp en om diplomatieke
erkenning. Jarenlang zijn ze genegeerd door de grootmachten die voor de
zoveelste keer dachten van de gewelddadige chaos in het Midden-Oosten gebruik
te kunnen maken om hun eigen belangen veilig te stellen. Dat er zonder boe of
bah, zonder enige duiding, zwart op wit
geschreven staat dat de grootste schuld voor de oprichting van de Islamitische
Staat bij de PKK ligt, tart de verbeelding en is een kwaliteitskrant onwaardig.