De nu zeventigjarige Angela Davis werd in augustus 1970 wereldwijd bekend toen ze na
beschuldigingen van moord, ontvoering en samenzwering vluchtte voor
de FBI die haar op de lijst van tien meest gezochte terroristen had
geplaatst.
De
vervolging kwam er nadat Jonathan Jackson, een jongeman die Davis
kende, met een op haar naam geregistreerd geweer een
rechtszaal was binnengegaan en enkele zwarte gevangenen probeerde te laten
ontsnappen. Die poging tot ontsnapping eindigde met de dood van onder
andere Jonathan Jackson zelf en een rechter.

Communisme

In die
periode streed Davis voor de vrijlating van de Soledad-broeders. Tot hen behoorde George Jackson, de broer van Jonathan. Ook moest Davis vechten voor haar job als professor bij de Filosofische Faculteit van
de staatsuniversiteit van Los Angeles. Het was de latere president
Ronald Reagan die toen als gouverneur van Californië publiekelijk
stelde dat Davis geen les mocht geven, omdat ze een communist was.

Later zei
hij dat dat niets te maken had met haar politieke overtuigingen, maar
met haar taalgebruik tijdens haar speeches die voor een lesgever
ongepast zou zijn. Voor Davis was dit een van de zoveelste pogingen
van het witte establishment om zwarte vrouwen en communisten te
demoniseren.

Toen ze na
een paar maanden gearresteerd werd, waren er in de VS verschillende
comités die het voor haar opnamen. Deze comités waren voornamelijk
georganiseerd door leden van de Che-Lumumba club (de zwarte club
binnen de Amerikaanse Communistische Partij), de Black Panter Partij
en de zwarte Studentenvereniging. Davis was zelf lid of lid geweest
van deze verschillende groepen van de zwarte bevrijdingsbeweging.
Deze beweging kreeg de steun van organisaties uit andere
minderheidsgroepen in de VS, zoals die van de Chicano’s.

Zwarte
bevrijdingsbeweging

Voor haar
deelname aan deze organisaties van de zwarte bevrijdingsbeweging werd Davies
gedreven door wat ze in haar jeugd had gezien als de vernietigende en
mensonterende effecten van armoede en racisme. Ze zag hoe haar vader
in de jaren ’40 en ’50 genoodzaakt was om een wapen in huis te houden
en met andere zwarte mannen in hun buurt in Birmingham in de staat
Alabama te patrouilleren als bescherming tegen de aanvallen van een blank politiekorps.

Voor en
tijdens haar gevangenschap werd duidelijk dat Davis haar strijd tegen
racisme gekoppeld zag aan een feministische strijd, een strijd tegen
het imperialisme van de VS en de oorlog in Vietnam en tegen wat zij
het “militair-industrieel-complex” noemt. Een reis naar Cuba
overtuigde haar destijds dat racisme enkel volledig kan verdwijnen in
een socialistische maatschappij.

Overvol

In 2014 is Angela Davis nog dezelfde energieke en strijdlustige vrouw die ze was
toen ze als 28-jarige na een uitputtend gevecht onschuldig bevonden
werd op alle aanklachten tegen haar. Na een carrière als professor
in Etnische Studies aan de universiteit van San Francisco en bij het
departement voor Feministische Studies bij de universiteit van
Californië in Santa Cruz, blijft Davis zich verzetten tegen de
onderdrukkende gevolgen van het kapitalisme. Dat werd
duidelijk tijdens al haar tussenkomsten in Bredene.

Ze gaf ook een persconferentie waar de Belgische pers uitblonk door
afwezigheid. Daaruit viel op te maken dat de pers ofwel niet op de hoogte
was van de aanwezigheid van Angela Davis, ofwel die aanwezigheid
niet vermeldenswaardig vond. Later die dag bleek hoe fel zij zich
vergist hadden. De bijna duizend mensen die stonden
aan te schuiven voor haar spreekbeurt – en van wie de helft het
overvolle auditorium niet binnen kon – wilden wel weten wat Davis
tegenwoordig te zeggen heeft over racisme in de VS en over het
buitenlands beleid van president Obama.

Ferguson

Davis
kreeg heel wat vragen over het repressieve politie-optreden in
Ferguson. Telkens herinnerde ze ons er dan aan dat het niet enkel om
de moord op één zwarte man gaat. “Dit gaat niet enkel om Michael
Brown. Er zijn meerdere gevallen die niet zo’n bekendheid krijgen.
Dit gebeurt al sinds de slavernij. We moeten duidelijk maken dat deze
moord geen uitzonderlijk geval was.”

Omdat bij
Ferguson het politie-optreden er opvallend militair uitzag, linkt
Davis dit staatsgeweld ook aan het militair optreden van de VS in het
buitenland en aan die van een bondgenoot van de VS. “Wat
Israël doet is verbonden met de militarisering in de VS.”

Palestina

Dat Davis
Israël en de onderdrukking van de Palestijnen vermeldt, is niet
toevallig. Van in haar studentenjaren was ze gekant tegen de politiek
van Israël en de VS in het Midden-Oosten. Vandaag steunt ze ook
volledig de Palestijnse Boycott-Divestment-Sanctions (BDS) beweging.
“Ik ben hoopvol want er zijn
vandaag minder mensen die bang zijn om naar buiten te treden en te zeggen dat
ze zich identificeren met de Palestijnen.”

Ze hoopt
dat meerdere mensen consequent zijn. Dus dat zowel in de VS als in
Europa diegenen die zich uitspraken tegen apartheid zich nu ook
uitspreken tegen wat Davis een anti-moslimracisme noemt en tegen de
bezetting van Palestina.

Besparingen
en privatisering

Ook ons
land blijft niet onvermeld in haar analyse van de
onderdrukkingsmechanismen wereldwijd. Tijdens de persconferentie
waarschuwde Davis om in België en andere landen extra waakzaam te
zijn in tijden van besparingen. “Er kunnen lessen getrokken worden
uit de evolutie in de VS waarbij besparingen gepaard gingen met de
privatisering en de uitbreiding van het gevangeniswezen. De opkomst
van het gevangenis-industrieel-complex in de VS in de jaren ’80 ging
hand in hand met besparingen in onderwijs, gezondheid en de sociale
zekerheid. Dit zorgde voor werkloosheid en een toename van
gevangenen;”

“Het
gevangenissysteem is er dan voor mensen van kleur en arme mensen die
als werklozen geen rol meer hebben in de kapitalistische samenleving”, redeneerde Davis. “De winst wordt gemaakt door hen in een gevangenis te houden. Het
racisme voedt deze ontwikkeling. Daarom heb je veel zwarte mensen,
native Amerikanen en Latino’s in de cellen.”

Gerecupereerd

In haar
antwoorden op vragen uit het publiek gaf Davis adviezen voor
activisten die bezorgd zijn dat hun strijd door een kapitalistische
staat of bedrijf wordt gerecupereerd. “Enerzijds is het goed als
iets wordt overgenomen en gedeeld, maar zij zullen nooit onze
problemen aanpakken zoals wij dat doen en zoals nodig is. Als zij
radicaal lijken in een strijd is het onze taak om een analyse te
maken die nog radicaler is.”

Bij een
radicale analyse over racisme kunnen de huidige politieke gevangenen
in de VS en daarbuiten niet vergeten worden. Davis verwees naar
Assata Shakur, de zwarte Amerikaanse vrouw die in de jaren ’80 naar
Cuba vluchtte en sinds 2013 op de most wanted-terrorists-lijst
van de FBI staat. Het publiek klonk duidelijk verontwaardigd toen ze
ons ook herinnerde aan Ruchell Magee. Hij werd samen met Davis
beschuldigd van moord, ontvoering en samenzwering en zit al 51 jaar
achter de tralies.

Racisme,
gender en geweld

Luisteraars
in Bredene wilden weten of er in de strijd tegen racisme werkelijk
iets veranderd is als situaties zoals in Ferguson nog steeds mogelijk
zijn. In haar reactie hekelt Davis een beperkte en individualistische
visie op de strijd tegen racisme: “We doen alsof Martin Luther King
geboren werd, volwassen werd en een burgerrechtenbeweging startte.”
Deze visie negeert volgens Davis het jarenlang harde werk van vele
mensen die een invloedrijke beweging mogelijk maken. “In de jaren
’60 was er al veel organisatie geweest achter de schermen voor er
iets zichtbaar werd. En dan mogen we ook het werk sinds de jaren ’20
niet vergeten.”

Daarnaast
wil Davis dat we naar aanleiding Ferguson stilstaan bij wat wij
verstaan onder geweld en hoe wij strijden tegen onderdrukking en
geweld. Te vaak gaat het volgens haar enkel om zichtbaar geweld van
de staat. “Diegenen die het meest getroffen worden door geweld
wereldwijd zijn vrouwen. Soms doen we alsof staatsgeweld en intiem of
huiselijk geweld twee heel verschillende fenomenen zijn. De beste
reactie op de moord van Michael Brown is ons inzetten om de band
tussen de verschillende vormen van geweld te proberen begrijpen.”

Kleine revoluties

Bij een
vraag over de nood aan feminisme benadrukt Davis daarom onmiddellijk
dat ook mannen het feminisme nodig hebben. “We moeten ons afvragen
wie mannen leert dat het oké is om vrouwen te slaan. Dat is niet
natuurlijk. Deze mannen leven in een staat die aanleert dat geweld
gebruiken oké is.” Daarmee bedoelt ze geweld tegen zwarte mannen in
de VS en geweld in het buitenland. “Het is volgens deze staat oké dat we mensen doden in Afghanistan of in Gaza.”

Uit haar
ervaring weet Davis dat het bij de ontwikkeling van een antiracisme-
en bevrijdingsbeweging hoort om de verbanden tussen verschillende
vormen van geweld te leren zien. “Toen ik pas bij de zwarte
bevrijdingsbeweging zat, spraken we nog niet over gender. We gingen
als vrouwen de straat op met slogans als: free black men. Maar dit is
wat we constant doen: we kijken om naar wat we deden en we herzien
dingen. Dit betekent niet dat er sinds toen niets is veranderd in de
strijd tegen racisme. We wonnen kleine revoluties.”