Opinie, Nieuws, Samenleving, Politiek -

De teloorgang van het hoger onderwijs

Het nieuwe academiejaar gaat van start. Een opening in mineur, want er volgen besparingen in het onderwijs en het inschrijvingsgeld zal vanaf volgend jaar omhoog gaan.

maandag 22 september 2014 08:23
Spread the love

Maandag 22 september is er niet alleen de opening van het academiejaar, maar
wordt ook de Septemberverklaring gebracht – de jaarlijkse hoogmis van
de Vlaamse Regering. Er wordt gezegd dat we dan zullen weten welke
tsunami aan besparingen op ons gaat afkomen, ook binnen het
onderwijs. Universiteiten en hogescholen kregen de vraag van Hilde
Crevits, de nieuwe Vlaamse minister van Onderwijs, om zelf een
voorstel te doen voor een hoger inschrijvingsgeld. Volgens
verschillende bronnen zou dat 1.100 euro zijn.

Besparingen
leiden tot meer ongelijkheid

Dat de
Vlaamse Regering zware besparingen gaat doorvoeren, verrast niet. De
nieuwe regering is rechts en besparingen zijn nu eenmaal de dada van
rechts. De politici zullen de besparingen verdedigen en zeggen dat
het echt niet anders kan en dat ze nodig zijn om ‘de begroting in
evenwicht te brengen’, ‘groei mogelijk te maken’ of andere
technische uitleg die u heel waarschijnlijk maar moeilijk kan
begrijpen.

In
werkelijkheid gaat het besparingsbeleid om nog meer macht en nog meer
– vooral fiscale – voordelen voor een steeds kleinere elite van
multinationals, bedrijfsleiders en rijke mensen die er samen met de
politieke elite voor zorgen dat die macht in hun handen blijft. Macht
verkrijg je onder andere door kapitaal te accumuleren. Waar wordt het
kapitaal gehaald in tijden van besparingen? Bij de werkende
middenklasse, maar ook bij degenen die de steun van de staat nodig
hebben. Niet alleen de middenklassegezinnen krijgen de rekening
gepresenteerd, maar ook gepensioneerden, werkzoekenden, alleenstaande
moeders, mensen in armoede. Hun recht op sociale zekerheid wordt
afgepakt en ze moeten vooral hun ‘eigen verantwoordelijkheid’
nemen.

Het is geen
toeval, waarde lezer, dat net in deze tijden van crisis en
besparingen het aantal miljardairs en miljonairs toeneemt, terwijl
tegelijk steeds meer mensen in armoede, uitsluiting en werkloosheid
eindigen. Ook geen toeval is het feit dat we een wereldrecord
bereiken van het aantal miljardairs met de meeste ervan in Europa. Het
is Europa dat trouw blijft aan het besparingsbeleid. Het is ook geen
toeval dat het Verenigd Koninkrijk het hoogst aantal miljardairs kent
van Europa. Het is immers één van de Westerse landen met de
grootste ongelijkheid.

Studiekosten
stijgen en ook armoede en werkloosheid

De Vlaamse
Regering ontgoochelt me niet met haar beleid, want ik wist dat ze een
beleid zou voeren op maat van een kleine elite. Ik ben wel
ontgoocheld in die universiteiten en hogescholen die het verzet doorschuiven naar hun
studenten in plaats van zelf in verzet te komen tegen de besparingen, 

Proffen,
onderzoekers en anderen die binnen het hoger onderwijs werken, moeten
beseffen dat studeren steeds duurder wordt terwijl steeds meer
jongeren in de armoede of werkloosheid belanden. Er zijn duizenden
jongeren die studeren en die wel moeten werken om hun studies te
betalen, of aankloppen bij het OCMW. In Brussel ken ik verschillende
jongeren die – al dan niet tijdelijk – moesten stoppen met studeren
omdat ze de middelen niet meer hadden. Studeren kost veel geld. Je
betaalt niet alleen het inschrijvingsgeld, maar ook boeken, kot,
eten, transport enz.

Het hoger
onderwijs in België scoort bijzonder slecht wat betreft jongeren uit
lagere sociale klassen. Die vinden hun weg niet naar de hogescholen
of universiteiten. Hetzelfde geldt voor jongeren met een
migratieachtergrond. De massificatie van het onderwijs (meer jongeren
die gaan studeren) betekent niet democratisering van het hoger
onderwijs zolang deze twee grote groepen achterblijven. Het lijkt me
dan ook logisch dat we er net voor moeten zorgen dat studenten en hun
ouders niet met nog meer kosten en drempels worden geconfronteerd.

Als we
kijken naar landen zoals de VS, het Verenigd Koninkrijk of Nederland, dan zien we welke
gevolgen het verhogen van het inschrijvingsgeld heeft. In deze landen
heb je tienduizenden studenten die jarenlang – en velen hun hele
leven lang – hun studielening moeten afbetalen. Studieleningen, neen
bedankt.

Het heeft
ook geen zin om de studiebeurzen te verhogen samen met het verhogen
van het inschrijvingsgeld zonder de huidige toekenningsvoorwaarden te
herzien. Jongeren die het economisch moeilijk hebben, moeten hogere
beurzen krijgen. Maar met de huidige voorwaarden is dat niet zo.

Ik geef een
voorbeeld. Bij de toekenning wordt rekening gehouden met het inkomen
van de ouders. Ik ken verschillende studenten die weinig of geen
studiebeurs krijgen omdat hun ouders te veel verdienen. Dat diezelfde
ouders schulden hebben en dat soms tot de helft van hun loon wordt
ingehouden voor de aflossing van die schulden, wordt nergens in de besluitvorming betrokken. Er zijn ouders die met hun inkomen dat zogezegd te
hoog is, nog de schulden bij de middelbare school van hun kinderen
verder moeten afbetalen!

Proffen:
de nieuwe managers

Er is nog
een andere reden waarom ik ontgoocheld ben in de meeste proffen aan
onze universiteiten. De VUB, de universiteit waar ik doctoreer, wil
vooral een ‘ondernemende universiteit’ worden. Zo ook de andere
universiteiten. De proffen zijn steeds minder bezig met doceren en tonen zich steeds meer managers die geld moeten binnenhalen. Dit heeft
natuurlijk te maken met de toenemende competitie binnen het
onderwijs. De proffen die het huidige systeem verdedigen, kan je op
één hand tellen. Je hoort ze allemaal klagen over de competitie,
maar hiertegen in verzet komen, er structureel iets tegen ondernemen,
daar is geen sprake van.

De tijd dat
professoren mee de straat op gingen om te protesteren, zelfs mee op
de barricades gingen staan, lijkt wel heel lang geleden. Wat erger
is: professoren bezielen niet langer hun studenten. Dat is zonde,
want ze zitten in een uitstekende positie om jongeren te inspireren
en tot kritische en democratische burgers te vormen. Dit is niet
alleen belangrijk voor de studenten zelf maar ook voor de toekomst
van onze samenleving.

Als
professoren niet langer bezielen, moeten ze misschien zelf worden
bezield. In een periode van enkele weken werd de petitie tegen hogere
inschrijvingsgeld, gelanceerd door studenten, bijna 17.000 keer
ondertekend. Er zijn intussen verschillende acties geweest door de
studenten en er zullen er nog meer volgen. Het zou mooi zijn als de
proffen en onderzoekers hand in hand met de studenten actie zouden
voeren, in plaats van deals te sluiten met de minister over de rug van
de studenten.

Bleri
Lleshi

is politiek filosoof. In april 2014 verscheen zijn nieuw boek
De
neoliberale strafstaat. Onderteken
de petitie tegen verhoging van het inschrijvingsgeld: http://petitietegenverhoging.weebly.com/


take down
the paywall
steun ons nu!