Het is de nieuwe Vlaamse regering om ideologische keuzes te doen en
dat is op zich een goede zaak. Politiek gaat om de botsing van ideeën.
Zo zet deze regering in op empowerment en zelfredzaamheid
tegenover minder staat en minder zorg. Tegelijk gaat men er prat op dat
men ‘durft besparen’. De besparingen krijgen daardoor een ideologisch
karakter met zich mee en worden daardoor niet langer een middel tot het
voeren van een bepaald beleid, maar eerder een doel op zich, om te tonen
hoe rechtlijnig men politiek wenst te bedrijven – de zogenaamde heilige
huisjes worden met zichtbare ijver omver gegooid.
Het Vlaams regeerakkoord werd opgehangen aan drie mooie woorden: ‘vertrouwen’, ‘verbinden’ en ‘vooruitgaan’.
‘Vertrouwen’
begint met het geven van transparante informatie en veronderstelt het
proberen begrijpen van wat de beweegredenen zijn van anderen: dit
‘begrip’, dit ‘mede-dogen’ is weinig aanwezig in dit beleid. Je moet
‘flink’ zijn en zelf oplossingen realiseren, zo niet word je
geculpabiliseerd (‘eigen schuld…’).
‘Verbinden’ wordt
gereduceerd tot zijn organisatorische betekenis en wordt niet gezien als
samenbrengen van diversiteit om in solidariteit meer ‘gemeenschap’ te
creëren.
En bij ‘vooruitgaan’ komt de vraag ‘waarnaartoe?’ niet
verder dan het aloude ‘welzijn en welvaart voor allen’. De financiële
besparingsnota’s, die stilaan doorsijpelen, ontmaskeren de newspeak van de mooie woorden.
Maar
welke richting wil men nu echt inslaan? Waarin verschilt deze regering
van vorige regeringen die ook hebben bespaard? Welke samenleving wil men
nu echt?
Vooreerst: besparen hoeft geen ideologische kwestie te
zijn. Indien we uitgaan van de noodzaak van een begroting in evenwicht,
dan kan besparen een kwestie van goed beheer zijn. Het lijkt ons evident
dat elke regering daarvan moet uitgaan, én er alles moet aan doen om
dat ook daadwerkelijk te realiseren. Dat je bespaart (minder uitgeeft)
of zoekt naar extra inkomsten (belastingen) maakt deel uit van die
oefening.
Deze regering laat echter uitschijnen dat zij en zij
alleen durft besparen, en dat ook zij en zij alleen de dingen ten gronde
durft aan te pakken. Ze beschouwt zichzelf als ‘moedig’ om tegen
cultuursubsidies te zijn, tegen de ‘zorg als een hangmat’ of tegen het
laag houden van bepaalde maatschappelijke kosten, zoals onderwijs of
kinderopvang.
Deze regering lijkt stellig op wat Amerikaans president J.F. Kennedy ooit samenvatte met de zin ‘ask not what your country can do for you, ask what you can do for your country‘.
Dat een zekere activering op een aantal terreinen mogelijk is, hoor je
ons niet bestrijden, maar dat zelfredzaamheid activeren betekent dat je
als overheid minder moet doen, is een groot misverstand.
Zelfredzaamheid, empowerment of maatschappelijke participatie,
komen niet vanzelf. Indien je culturele organisaties zelfbedruipend wil
laten zijn, dan moet je een aanmoedingsbeleid op zetten; indien je
mensen meer tot zelfredzaamheid wil stimuleren, dan moet je kaders
scheppen waarbinnen ze dit kunnen realiseren.
Tot nu toe blijkt
vooral het tegendeel, juist omdat besparen een ideologisch doel op zich
geworden is, en niet langer een middel. Aan het niet uitgeven van geld
en het schrappen of afbouwen van diensten is geen enkele vorm van moed
verbonden. De gemiddelde CEO doet het ook wanneer de ideeën zijn
uitgeput en zijn aandeelhouders morren. Maar met besparen alleen los je
nooit een probleem op, laat staan dat je op die manier ‘verandering’ tot
stand brengt.
Academici en armoede-organisaties roepen daarom
deze regering op om dringend het roer om te gooien en om niet minder
maar meer te doen. We vatten dit samen in de volgende actiepunten:
- Streef naar een inclusief en horizontaal beleid op vlak van armoede, onderwijs, tewerkstelling, wonen, welzijn en gezondheid
- Laat activering samengaan met ondersteuning want zelfredzaamheid komt niet vanzelf
- Ga
voor voorzieningen waarop iedereen recht heeft: onderwijs, zorg en
sociale voorzieningen moeten toegankelijk blijven voor iedereen - Ontwikkel
een volwaardige kwaliteitsvolle en toegankelijke eerstelijnszorg die
het hoofd kan bieden aan de enorme uitdagingen: meer structurele
aandacht voor maatschappelijk kwetsbare groepen; aandacht voor chronisch
zieken, voor mensen met psychische problemen - Vermijd
‘wij’-versus-‘zij’ ontwikkelingen door een rechtvaardige
inkomensgerelateerde verwerving van de middelen, een menswaardig
basisinkomen (minstens de Europese armoede norm) voor iedereen en een
gelijke toegang tot voorzieningen, aangevuld met selectiviteit waar
nodig - Stimuleer de activering door mensen uitzicht te geven op
beter indien ze zelf meer inspanningen leveren, eerder dan voorzieningen
duurder te maken, omdat niet iedereen er vandaag verantwoord mee
omspringt - Stop met het aanhouden van het individueel
schuldmodel: sociale determinanten bepalen in grote mate mee hoe het met
ons welzijn en onze gezondheid gesteld is. Omdat de markt faalt in het
rechtvaardig verdelen van welzijn en gezondheid, is er een sterke en
solidaire samenleving nodig die mensen ondersteunt om ten volle hun rol
op te nemen
Frederic Vanhauwaert
Algemeen Coördinator Netwerk tegen Armoede
Prof.
Ignaas Devisch, Prof. Dirk Avonts, Prof. Jan De Maeseneer, Prof.
Thierry Christiaens, Prof. Sara Willems, Prof. An De Sutter, Prof.
Myriam Deveugele, Prof. Anselme Derese
Vakgroep huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg, Universiteit Gent
