Het gaat onze
kerncentrales niet voor de wind. Na de onverwachte – en mogelijk
definitieve – uitval van de kernreactoren Doel 3 en Tihange 2, ligt nu
ook Doel 4 stil. De plotse uitval van deze kernreactoren in
combinatie met een onderhoud van de kernreactor van Tihange 1 tot
half november, stemt nogal nerveus.

Hoogspanningsnetbeheerder Elia brengt haar noodplan voor deze winter
in hoogste staat van paraatheid. Elia maakte afspraken met
industriële spelers om af te schakelen in geval van een stroomtekort
en geeft een aantal producenten een vergoeding om hun stilgelegde
gascentrales komende winter standby te houden. De vrees bestaat
echter dat deze maatregelen niet zullen volstaan. Doemscenario’s
waarbij bepaalde landelijke gemeenten het zonder elektriciteit zullen
moeten stellen, lijken waarschijnlijker dan ooit.

Falend
energiebeleid

De krapte op onze
elektriciteitsmarkt is het pijnlijk resultaat van het falende
energiebeleid van de afgelopen jaren. Na de stemming van de
kernuitstap in 2003, werd deze meteen weer in vraag gesteld. Zou het
licht wel blijven branden zonder kernenergie? Jaren van twijfel
zaaien over een potentiële levensduurverlenging van onze oude
kerncentrales, zorgden enkel voor onduidelijkheid. Hierdoor bleven
investeringen in nieuwe capaciteit uit. Zo eist onze hoge
afhankelijkheid van kernenergie vandaag zijn tol. Een scenario
waarbij het licht ook effectief dreigt uit te gaan, lijkt waarheid te
worden.

Energiebesparing

Wraakroepend is dat
de regering in lopende zaken, noch de nieuwe regeringen met een
doortastende aanpak voor komende winter op de proppen lijken te
komen. De ogen zijn vooral gericht op netwerkbeheerder Elia. Nochtans
is het een politieke verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat het
licht blijft branden.

De mogelijkheden om als overheid werk te maken
van snelle, doortastende én ook structurele
energiebesparingsmaatregelen blijven in het huidige debat over de
bevoorradingszekerheid sterk onderbelicht. Elektriciteitsbesparende
maatregelen kunnen nochtans niet alleen bijdragen aan een oplossing
voor de problemen op korte termijn, maar bovenal een structureel
antwoord bieden aan de bevoorradingszekerheid op de lange termijn,
het klimaatprobleem én een stijgende energiefactuur.

Snel
elektriciteit besparen kán

Voorbeelden van
Japan over Alaska tot Nieuw-Zeeland, tonen aan dat (dreigende)
elektriciteitstekorten een impuls kunnen geven om op zeer korte tijd
drastisch (tot meer dan 20% in een periode van 6 weken) energie te
besparen. Elektriciteitsbesparing, waarbij het elektriciteitsverbruik
structureel wordt verlaagd, lijkt in het Belgische lijstje van
oplossingen voor deze winter echter te ontbreken. Nochtans is er in
België een enorm potentieel om elektriciteit te besparen.

Met drie
gerichte elektriciteitsbesparingsmaatregelen (de gedeeltelijke
vervanging van elektrische verwarming in huishoudens,een efficiëntere
verlichting in gebouwen in de dienstensector en efficiëntere en
beter afgestelde pompen en motoren in de industrie) kan de piekvraag
met 8,5% dalen. Dat is 1116MW en meer elektriciteit dan Doel4 kan
opwekken (1006 MW).

Om een succesvol
energiebesparingsprogramma op te zetten, moeten onze overheden
dringend de handen in elkaar slaan en het potentieel aan
energiebesparing voor de verschillende sectoren in kaart brengen. Het
Vlaamse regeerakkoord geeft aan van energie-efficiëntie een
topprioriteit te willen maken. Met deze cruciale winter voor de deur,
kan de regering aantonen dat het haar menens is. Ze moet samen met de
collega’s van de federale regering en de andere gewesten een
noodplan voor energie-efficiëntie opmaken.

Never waste a
crisis

Het is verbijsterend
dat de onderhandelaars voor de federale regering de kernuitstap in
vraag blijven stellen. De huidige crisis illustreert vooral dat het
huidige verouderde elektriciteitssysteem dat afhankelijk is van
kernenergie, niét werkt. Inzetten op een nieuwe kerncentrale dan
maar, zoals de N-VA voorstelde? Voorbeelden uit Finland en Frankrijk tonen aan dat de bouw van
een nieuwe kerncentrale een dure operatie is. De kerncentrale in
Finland, die in 2009 al in gebruik zou gaan, zal naar verwachting pas
tegen 2020 stroom leveren en 8,5 miljard in plaats van de
oorspronkelijk geraamde 3 miljard euro kosten.

Wind- en zonne-energie
worden daarentegen jaar na jaar goedkoper. Wind zal naar verwachting
tegen 2017 dé goedkoopste vorm van energie-opwekking zijn.
Zonne-energie is vandaag al rendabel zonder subsidies. Hoogtijd voor
een nieuwe wind dus. Een combinatie van energiebesparing en
hernieuwbare energie is het enige recept dat garant staat voor een
zekere, veilige, betaalbare, en zuivere energietoekomst.

Sara Van Dyck is beleidsmedewerker
energie Bond Beter Leefmilieu.