In maart 2011 vroeg de vriend van Aruna Shanbaug (zie foto), journalist Pinki Virani, de rechter toestemming om haar leven
te beëindigen. Het hooggerechtshof weigerde dat verzoek echter,
omdat de wet euthanasie verbiedt en het aan het parlement en de
politiek is om zich uit te spreken over eventuele nieuwe wetgeving.
De kwestie werd dit jaar
opnieuw bij de rechter aangekaart door Common Cause, een ngo die zich
inzet voor het recht behandeling te weigeren. De regerende Nationale
Democratische Alliantie (NDA), geleid door Narendra Modi – die in
maart aan de macht kwam – is echter tegen de legalisering van
euthanasie.
Hoge kosten
Hoewel de kwestie erg gevoelig
ligt in India, is het in de praktijk niet ongebruikelijk dat artsen
meewerken aan euthanasieverzoeken. De hoge kosten van de behandeling
van terminale patiënten – India heeft geen systeem van openbare
ziekteverzekering – en de wens van de familie om een einde te maken
aan het lijden van een naaste, spelen daarbij een belangrijke rol.
“Zelfs als je verzekerd
bent, is behandeling in een particulier ziekenhuis een rib uit het
lijf van families uit de middenklasse”, zegt Dineshwar Sharma
van het Apollo Ziekenhuis in Noida, een stad in de noordelijke
deelstaat Uttar Pradesh. “Een langdurig zieke kan armen ruïneren, die
dagelijks moeten vechten om te overleven.”
Verhalen over kleine boeren die
hun bescheiden bezittingen hebben moeten verkopen om een behandeling
van een naaste te kunnen betalen, zijn niet ongewoon. Ook gaan er
verhalen over terminaal zieke patiënten van het platteland die door
hun familie worden achtergelaten in grote ziekenhuizen.
Passieve euthanasie
Passieve euthanasie,
gedefinieerd als het onthouden van levensrekkende medicijnen of
behandeling, komt ook vaak voor, vooral onder armen. De 62-jarige
Naina besloot na twee jaar de zorg voor haar man Manik Ram, een boer,
te stoppen. Hij was door hersenbloedingen aan bed gekluisterd. “In
het begin hoopten we dat hij zou herstellen. Dus hebben we onze grond
verkocht. Daarna volgde onze huisraad en al mijn sieraden”, zegt
ze.
Na verloop van tijd realiseerde
ze zich dat haar comateuze echtgenoot niet meer zou herstellen. “De
artsen waren daar duidelijk over. Ik heb gevraagd of hij naar huis
mocht. Ik moest tenslotte ook nog voor vier jonge kinderen zorgen.”
Ram stierf thuis na drie weken. “Ik heb nog steeds hoge
schulden, maar we hoeven nu in ieder geval geen ziekenhuisrekeningen
meer te betalen. Hopelijk kunnen we geleidelijk ons normale leven
weer oppakken”, zegt ze.
Sarita (35), wier jongste broer
Mukesh vanaf zijn nek verlamd raakte na een motorongeluk in New
Delhi, herinnert zich de dramatische tijd waarin hij in het
ziekenhuis lag. “Mijn moeder moest al haar gouden sieraden
verkopen. Mijn bruiloft werd ook uitgesteld omdat we zulke hoge
rekeningen kregen van het ziekenhuis. Het was vreselijk om een atleet
als mijn broer te zien leven als een kasplant. Op een dag nam mijn
vader het besluit om mijn broer thuis te halen. Daar is hij na een
maand overleden.”
Vasten
De medische wereld in India is
verdeeld over euthanasie. Sommige artsen zijn ertegen en noemen het
“moord”, andere menen dat er ruimte moet zijn voor het
verlichten van het lijden en dat daarmee passieve euthanasie in
beeld komt. Artsen stellen dat de druk toeneemt en dat de meeste
grote ziekenhuizen minstens drie of vier euthanasieverzoeken per week
krijgen. Daar komt bij dat er in Indiase ziekenhuizen een tekort aan
artsen en bedden is. Ook dat dwingt tot het heroverwegen van grote
investeringen in patiënten die niet zullen herstellen.
Euthanasie is geen nieuw
concept in India. Zieners en wijzen hebben eeuwenlang via concepten
als samadhi, nirvana en santhara (zelfdoding door vasten) gekozen
voor de dood in een bepaalde fase van hun leven, om te ontsnappen aan
terminale ziekte.
