De
regering van eerste minister Shinzo Abe heeft zopas aangekondigd dat
Japan voortaan het principe van collectieve zelfverdediging volgt.
Tot voordien kon Japan enkel militaire geweld inzetten voor
zelfverdediging van het land.
Belangrijke
gevolgen
De
Japanse premier benadrukt dat de laatste herinterpretatie het risico
verkleint dat Japan betrokken raakt bij een oorlog. Hij zegt verder
dat er geen grote veranderingen zullen komen in het buitenlandse en
defensiebeleid.
Toch
heeft de nieuwe koers wel degelijk belangrijke gevolgen. De VS, die
er al lange tijd bij Japan op aandringen om meer verantwoordelijkheid
te nemen op het gebied van veiligheid, lieten onmiddellijk merken
blij te zijn met het Japanse besluit. Minister van Defensie Chuck
Hagel noemde het een “belangrijke stap voor Japan dat een
grotere bijdrage wil leveren aan regionale en wereldwijde vrede en
veiligheid”.
De
buurlanden van Japan toonden zich minder enthousiast. Japan is
momenteel betrokken bij diverse ruzies over eilanden met China,
Zuid-Korea en Rusland. De aankondiging van Abe wordt vanuit die
landen dan ook bekeken tegen de achtergrond van die conflicten. In
Zuid-Korea noemden politici de Japanse zet een bedreiging voor de
regionale stabiliteit. China ging nog verder en betichtte Japan van
“kwade bedoelingen”.
‘Assertief’
leger
Ook
niet alle Japanners zijn blij met het nieuwe beleid. Uit een recente
opiniepeiling blijkt dat 58 procent van de bevolking tegen Abes
laatste hervorming is. De premier heeft er vanaf het begin geen
geheim van gemaakt dat hij een ‘assertiever’ leger wil. Het is echter
niet de eerste keer dat een Japanse regering de grondwet
herinterpreteert om de bevoegdheden van het leger – die officieel
‘zelfverdedigingstroepen’ heten – uit te breiden.
Nadat
Noord-Korea in 1998 een raket had gelanceerd over het Japanse
luchtruim, verstevigde Japan zijn deelname aan de Amerikaanse
raketverdediging. Na de aanslagen van 11 september 2001 werden nieuwe
wetten aangenomen die het mogelijk maakten om de Amerikaans troepen
bij te staan buiten Japan.
Recentelijk
werd het verbod op de export van militair materiaal opgeheven. Japan
verkocht echter al langere tijd legermateriaal onder het voorwendsel
dat het bedoeld was voor burgerdoeleinden. In plaats van een directe
aanval op de grondwet, kozen de Japanse conservatieven voor het
geleidelijk uithollen van artikel 9 door de tekst voortdurend te
herinterpreteren.
President
George W. Bush
De
Japanse uitbreiding van de bevoegdheden van het leger komt gelijk met
de Amerikaanse plannen om de strategische invloed in Oost-Azië te
versterken. Het Pentagon heeft momenteel echter een beperkt budget,
zeker vergeleken met het tijdperk van president George W. Bush
(2001-2009). Om succesvol te zijn in de regio, is Washington
afhankelijk van zijn belangrijkste bondgenoten Zuid-Korea, Australië,
de Filipijnen en Japan.
Ondanks zeventig jaar buitenlandse pacifisme, heeft Japan een van de grootste
legers in de wereld. Het land geeft meer aan defensie uit dan alle
andere Aziatische landen, met uitzondering van China. Het
defensiebudget zal naar verwachting in de komende vijf jaar verder
groeien. Japan heeft al voor ongeveer 10 miljard dollar F-35
straaljagers besteld in de VS.
