Ieder
jaar verschijnen 240.000 jongeren uit probleemwijken zoals die in
Central Harlem voor de jeugdrechters van de staat New York. Vanaf 16
jaar kunnen boefjes al naar een gewone gevangenis worden gestuurd. De
helft van de arrestaties gebeurt in New York City en in 52 procent
van deze gevallen gaat het om geweld tegen een andere persoon.
We
bevinden ons met de 36-jarige Dedric Hammond in het kantoor van Operation Snug (‘snug’ is ‘guns’ averechts geschreven, het woord ‘snug’
betekent ook ‘aangenaam, gezellig’) op Malcom X Boulevard. Hier lopen
de hele dag berichtjes binnen op de gsm’s van gemeenschapsleiders,
betrokken ouders en van jongeren zelf die melden dat een conflict
tussen rivaliserende bendes het kookpunt heeft bereikt.
Onmiddellijk
rukken er dan mensen van Snug uit om te gaan bemiddelen. Dat doen ze
op straathoeken, in stadsparken, in de wachtkamers van ziekenhuizen
en in de gangen van sociale woonblokken. Als een slachtoffer van een
schiet- of steekpartij wordt binnengebracht in het ziekenhuis van
Harlem, wordt zelfs eerst naar Snug gebeld, dan pas naar de politie.
Zo kunnen medewerkers het slachtoffer, de familie en vrienden
proberen overhalen om zich niet zomaar te wreken.
“In
zulke situaties ga ik met de hele buurt te praten”, verklaart
Hammond. “Ik spreek met hun mensen, hun moeder – met iedereen
die hen na aan het hart ligt. Zo kunnen we het gesprek met het
slachtoffer aangaan, en kan het herstelproces beginnen.”
Ex-bendeleden
Hammond
en zijn collega’s weten maar al te goed wat deze jongeren meemaken.
Ze zijn zelf nog lid geweest van een van de zestig bendes in Harlem
en hebben ook allemaal een strafblad. “Er zitten zelfs mensen in
mijn team die anderen vermoord hebben”, vertelt hij. Zelf zat
Dedric Hammond, in de buurt beter bekend als “Beloved”
(geliefde), acht jaar achter de tralies. Hij is ook twee keer
neergeschoten sinds hij het bendeleven de rug toekeerde. Daardoor kan
Hammond gemakkelijker doordringen tot de bendeleden.
“Vroeger
wanneer ik iemand wou aanwerven, zat ik in zijn kerk, ging ik naar
zijn school, naar het huis van zijn moeder en hing ik rond op zijn
basketbalpleintje. Dezelfde strategie passen we toe om deze kinderen
te bereiken. We moeten ervoor zorgen dat ze op het juiste pad
blijven”, aldus de voormalige gangster.
“De
mensen van Snug voelen instinctief aan wat er leeft op straat”,
meent Aarian Punter, projectleider bij de New York City Mission
Society, een instelling die onderwijsdiensten en naschoolse opvang
aanbiedt voor jongeren. “Ze weten precies wanneer hun
aanwezigheid vereist is.”
Geweld
als infectie
Operatie
Snug baseert zich op het Cure Violence-model dat epidemioloog Gary
Slutkin bedacht. Hij beweert dat elke grote uitbarsting van geweld,
zoals bijvoorbeeld de genocide in Rwanda, verloopt volgens de
patronen van de uitbarsting van een infectie. Dat betekent dat wie
het geweld in zich draagt, kan ingeperkt worden en zelfs onschadelijk
gemaakt – vergelijkbaar met de drager van een virus.
Volgens
Slutkin is het van primordiaal belang om niet langer publiekelijk de
“slechte” mensen aan de schandpaal te nagelen, maar wel om
na te gaan wie het geweld in zich draagt en persoonlijk gedrag en
gemeenschapswaarden te veranderen.
Punter
en haar collega’s proberen, op aangegeven van onder andere Snug, om
de relatie tussen jongeren en het gerecht te veranderen, maar ook
onderwijskansen te geven, zodat deze probleemjongeren zich een ander
leven dan het gangsterleven kunnen voorstellen.
Te
riskant
Operatie
Snug kreeg een plaats in de Mission Society, nadat vele andere
organisaties het programma hadden geweigerd wegens te riskant. “Maar
als we niet tussenbeide komen in het geweld van rivaliserende bendes,
kunnen hier weinig andere initiatieven bloeien”, argumenteert
Hammond.
“Stel,
je bouwt een sportcentrum voor mij. Maar ik werd gisteren
neergeschoten – en dezelfde gast die op mij schoot, bevindt zich
vandaag in dat centrum. Dan mag je er zeker van zijn dat ik me naar
het centrum zal begeven om wraak te nemen.”
