Fatima
Ait Ouassi, lid van de ’20 Februari-beweging’ die strijdt voor
gelijke rechten, zegt dat “gelijk delen van een erfenis tussen
mannen en vrouwen nu een noodzakelijkheid is”. De 20
Februari-beweging ontstond in 2011 tijdens de Arabische Lente. De
beweging voerde succesvol campagne voor een nieuwe grondwet, die in
juli van dat jaar in een referendum werd goedgekeurd. De nieuwe
grondwet bepaalt dat mannen en vrouwen gelijke rechten moeten
krijgen.
Het
islamistische kabinet dat na verkiezingen in november 2011 aan de
macht kwam, telt echter slechts twee vrouwen. Na een herschikking in
oktober 2013 werden er zes vrouwen aangesteld onder 39 ministers.
Onbillijk
Marokko
is nog ver verwijderd van gendergelijkheid in de politiek, maar niets
staat de regering in de weg om de grondwet te volgen als het gaat om
erfrecht, zegt Ait Ouassi. “We leven niet meer in de oude
Arabische samenleving waarin de islam ontstond en waar vrouwen onder
toezicht van mannen leefden. Vrouwen werken tegenwoordig en dragen
volledig bij aan de inkomsten van het gezin, net als mannen. Het is
onbegrijpelijk dat er onbillijke wetten worden toegepast als het gaat
om de verdeling van de erfenis.”
Volgens
Driss Lachgar, algemeen secretaris van de Socialistische Unie van
Volkskrachten (USFP), is in steden 19,3 procent van de Marokkaanse
vrouwen, en in dorpen 12,3 procent, de belangrijkste kostwinner voor
het gezin.
Strikte
toepassing van de islamitische wetgeving zou betekenen dat vrouwen
maar de helft krijgen van wat een man erft als een van de ouders
overlijdt. Als een echtgenoot overlijdt, heeft de vrouw slechts recht
op een achtste van de erfenis “terwijl vrouwen zelfs meer werken
dan de mannen”, zeg Samir El Harrouf, lid van de Verenigde
Socialistische Partij (PSU).
Doodsbedreigingen
Extremisten
zijn zo fel tegen gelijke rechten, dat ze dreigen voorstanders van
wetswijziging te vermoorden. In februari werd de islamist sjeik Abou
Naim veroordeeld tot een een maand voorwaardelijke gevangenisstraf en
een boete van vijftig euro voor een fatwa waarin hij opriep Driss Lachgar
en andere linkse activisten te vermoorden.
Abou
Naim deed zijn uitspraken in een video die hij op YouTube plaatste.
In die video noemde hij de vrouwelijke leden van de Socialistische
Partij “hoeren” en de modernistische schrijver Ahmed Assid
een “varken.”
Religieuze
conservatieven zien het oude erfrecht als een letterlijke toepassing
van de “goddelijke wet” die is vastgelegd in de heilige
islamitische geschriften. De religieuze teksten kunnen echter ook
anders worden opgevat, zegt El Harrouf. “Ik heb de islamitische
jurisprudentie bestudeerd en op grond daarvan kan ik zeggen dat het
hier eenvoudig gaat om een foute interpretatie van de tekst.”
Hij
stelt dat de koran alleen het minimale deel voorschrijft dat vrouwen
moeten ontvangen. Niets in de koran wijst erop dat vrouwen niet meer
dan dat minimale deel mogen ontvangen. Nieuwe studies op het gebied
van jurisprudentie laten volgens El Harrouf zien dat het noodzakelijk
is “in de religieuze teksten onderscheid te maken tussen wat
bestendig is en wat verandert”.
“Bestendig
zijn zaken van geloof en aanbidding. Andere verplichtingen kunnen
veranderen op grond van de sociale en historische context, en
afhangen van de specifieke omstandigheden in verschillende
samenlevingen en hun historische ontwikkelingsfase.”
Polygamie
Marokko
ratificeerde het Verdrag inzake de Eliminatie van
Vrouwendiscriminatie in 1993. In 2005 werd een nieuw familiereglement
aangenomen, gericht op gelijkheid. In dat reglement is polygamie
verboden, behalve als het wordt goedgekeurd door een bevoegde
rechtbank. Ook is voor polygamie de goedkeuring nodig van de eerste
vrouw.
Deze
wet wordt echter omzeild door te trouwen zonder officiële papieren.
Als de nieuwe vrouw zwanger is, is de rechtbank verplicht een
huwelijk goed te keuren, omdat de burgerrechten van het kind dan
meespelen. Modernisten willen daarom dat polygamie op elke manier
verboden wordt per wet.
De
islamisten die nu de regering leiden en destijds in de oppositie
zaten, waren tegen de wet en noemden die een “aansporing tot
prostitutie”. In het huidige debat zijn de islamisten verdeeld.
De Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (PJD), die de regering
leidt, noemt de oproepen tot gelijkheid “buitenlandse druk om de
identiteit van het land te veranderen”. Aan de andere kant zei
Mostafa El Moutassim, leider van de islamitische partij Alternatieve
Beschaving, op zijn Facebookpagina open te staan voor een discussie
over revisie van de erfrechtwetgeving.
