Puerto Rico, een vrijstaat die geassocieerd is met de
Verenigde Staten, bevindt zich al zeven jaar in een economische recessie. De
schuldenberg is enorm. Volgens gegevens van gouverneur Alejandro García
Padilla is de openbare schuld van 1987 tot 2012 gestegen 10 naar 60 miljard
dollar (van 7,2 naar 43,4 miljard
euro).

Junkniveau

Kredietbeoordelaars Standard & Poor’s en
Moody’s verlaagden in februari hun credit rating voor Puerto Rico naar het
junkniveau.

Volgens Luis Pedraza-Leduc, woordvoerder van een
koepelorganisatie die een tiental vakbonden groepeert, voerden de
achtereenvolgende gouverneurs steeds meer neoliberale maatregelen door. Er
werd massaal geprivatiseerd, onder meer de gezondheidszorg, de
telefoonmaatschappij, het waterbedrijf en begin dit jaar de internationale
luchthaven van San Juan.

Om de schuldenberg te verkleinen keurt het
parlement allerlei maatregelen goed maar de vakbonden verzetten zich
daartegen. Zo is er fel protest tegen de pensioenhervorming bij het
onderwijspersoneel. Op 11 april kregen de vakbonden daarbij gedeeltelijk
gelijk van het Hooggerechtshof.

Minder overheid

De
begrotingscrisis toont dat het economisch model van Puerto Rico als
geassocieerde vrijstaat mislukt is, zegt Pedraza-Leduc. “Ons economisch model
bestaat erin goedkope arbeidskrachten te leveren voor de farmaceutische,
petrochemische en lichte industrie. Dat model is helemaal versleten”, zegt
Pedraza-Leduc.

“De laatste decennia was de tendens wereldwijd om de rol
van de overheid in de economie terug te dringen. Wat vroeger als een
basisdienst werd beschouwd waarin de overheid moest voorzien, is nu
handelswaar in handen van privébedrijven. En niet alleen zijn die
essentiële diensten verminderd, de regering heeft zich ook nog eens flink in
de schulden gestoken.”

Dezelfde crisis als Griekenland

Volgens
econoom Martha Quiñones van de Universiteit van Puerto Rico bevindt het
eiland zich “in dezelfde crisis als Griekenland en Detroit.” Maar “door onze
koloniale situatie is de crisis nog ruimer. Onze economie trok buitenlandse
bedrijven aan dankzij goedkope arbeidskrachten en fiscale stimuli.”

Met
zo’n “exogeen” model ben je helemaal afhankelijk van het buitenland. “Het
heeft niet gewerkt. Er zijn onvoldoende banen gecreëerd, en de werklozen
betalen geen belastingen. Uiteindelijk betaalden de binnenlandse bedrijven de
belastingen waarvan de buitenlandse waren vrijgesteld. Veel bedrijven moesten
daardoor sluiten. Er was geen sprake van eerlijke concurrentie tussen binnen-
en buitenlands kapitaal.”

Het Noord-Amerikaanse Vrijhandelsverdrag en
andere vrijhandelsakkoorden van de VS betekenden de nekslag. Die maakten de
arbeid in andere regio’s nog goedkoper waardoor zelfs het kleine voordeel dat
Puerto Rico had verdween.

Goedkopere olie uit
Venezuela

Quiñones pleit voor een “endogeen” economisch model dat de
binnenlandse capaciteit versterkt in plaats van naar het buitenland te
lijken. “De regering moet bedrijven met binnenlands kapitaal steunen. Dat
zijn de bedrijven die banen creëren en belastingen betalen.”

Er is ook
een belastinghervorming nodig, zegt hij. Rijken die belastingen ontduiken,
moeten voor de rechter komen. Er moeten onderzoeken komen naar bedrijven die
nu alleen cashbetalingen aanvaarden.

De vakbonden vragen ook dat de
relatie met de VS opnieuw wordt bekeken. “Onze huidige status laat ons niet
toe om handelsakkoorden met andere landen te sluiten”, zegt Pedraza-Leduc.
“We zouden associaties met andere landen kunnen aangaan en goedkopere olie
uit Venezuela kunnen krijgen. Nu kan dat niet.”

Auteur:
Carmelo Ruiz-Marrero