Opinie - Yves Pepermans, Pieter Maeseele

Klimaat: laat (niet) alle hoop varen

Wie werkelijk wil dat het klimaat op 25 mei een rol speelt in het stemhokje zal de staat van het klimaat moeten politiseren. Dat kan door de donderpreken en schijnwetenschappelijke welles-nietesdiscussies in te ruilen voor een alomvattend klimaatbeleid dat ook inspeelt op hét onderwerp waar we wel van wakker van liggen: de pensioenen.

donderdag 3 april 2014 11:16
Spread the love

Maandag verscheen het nieuwe VN-klimaatrapport. Speciaal voor de
lezer die het de afgelopen te druk had met sidderen en beven voor
zijn pensioen, willen we graag de verzamelde feiten bondig
herhalen.

Het verhaal vertoont veel gelijkenissen met dat van de
Titanic: we varen met spaceship Earth regelrecht op een (dit keer
smeltende) ijsberg en het loopt niet goed af. Diezelfde maandag
publiceerde de VRT “De Foto van Vlaanderen”.

Daaruit blijkt dat
de Vlaming zich het meest zorgen maakt over zijn pensioen en dat
leefmilieu helemaal onderaan het lijstje met prioriteiten prijkt. De
toestand is hopeloos, maar niet ernstig, zo kan je de publieke
reactie op klimaatverandering dus ook samenvatten. Gelijkaardige
studies in het buitenland wijzen op dezelfde tendensen. Laat varen
alle hoop?

De depolitisering van klimaatverandering

De klimaatmoeheid zit niet in onze genen ingebakken, maar is een
reactie op de dominante beeldvorming van het thema. Het is onze
stelling dat we als kikkers in een kookpot zullen blijven garen
zolang het klimaatdebat gedepolitiseerd blijft.

Dit kan enige
verbazing opwekken, aangezien depolitisering de laatste jaren is
voorgesteld als dé oplossing om zowel de treinen op tijd te laten
rijden als het klimaat te redden.

Met de depolitisering van
klimaatverandering bedoelen we echter dat de kwestie niet wordt
voorgesteld als het product van een bepaald maatschappijmodel
(namelijk, een marktlogica zonder grenzen in alle geledingen van de
samenleving), maar als een louter technische of morele kwestie die
los staat van politieke keuzes en economische belangen en kan worden
opgelost indien “de politiek” eensgezind “de experts” volgt.

Tijdens de aflevering
van Reyers Laat van maandag 31/03/2014 kregen we een schoolvoorbeeld
van dit soort depolitiserende beeldvorming te zien. Weerman Frank
Deboosere verklaarde terecht dat het weer niet moet worden verward
met het klimaat, en dat wie paniek zaait, onverschilligheid zal
oogsten.

Problematischer werd het toen het klimaatdebat werd
gereduceerd tot een schijnwetenschappelijke welles-nietesdiscussie
tussen alarmistische media en klimaatsceptici, met Deboosere als
redelijke derde weg daartussen. Of wanneer er werd gesteld dat het
verkeerd zou zijn om op de verantwoordelijkheid van “grote
bedrijven” te wijzen, aangezien het de morele plicht van ieder
individu is om “de mensen in het zuiden” of “onze
kleinkinderen” te beschermen tegen klimaatverandering. We leven
immers allemaal op dezelfde planeet. Toch?

We zijn niet allemaal de ijsbeer

We zitten echter, net zomin als bij de Titanic, niet allemaal in
hetzelfde schuitje, of om in de metafoor te blijven: we zijn niet
allemaal de ijsbeer. Je moet geen politicoloog zijn om te begrijpen
dat de belangen en toekomstperspectieven van een aandeelhouder van
ExxonMobil haaks staan op die van iemand die in Bangladesh met zicht
op zee woont.

Zolang het klimaatdebat burgers geen werkelijke
keuzemogelijkheden biedt om het business as usual-pad te verlaten en
zich beperkt tot de vraag of het nu met twee of drie graden warmer
zal worden, zal het klimaat dan ook de koude kleren niet raken van de
modale Vlaming die met de auto uit werken gaat om zijn huis met airco
en centrale verwarming af te betalen als verzekering voor de oude
dag.

De band tussen uw pensioen en het klimaat

Wie werkelijk wil dat het klimaat op 25 mei een rol speelt in het
stemhokje zal de staat van het klimaat moeten politiseren.

Dat kan
door een concreet alternatief naar voor te schuiven op de politieke
keuzes en economische belangen die onze fossiele verslaving blijven
voeden, dat ook inspeelt op hét onderwerp waar we wel wakker van
liggen: de pensioenen. Er zijn verbanden genoeg tussen
klimaatverandering en dé topprioriteit van de Vlaming.

Verschillende
recente studies tonen aan dat heel wat pensioenfondsen onder het
motto “spaar voor je pensioen en graaf je eigen graf”, volop in
de verdere ontginning van fossiele brandstoffen blijven investeren.
Al die investeringen kunnen leiden tot een zogenaamde
“koolstofbubbel” die uiteen dreigt te spatten in waardeloze
activa indien besloten wordt tot een krachtig klimaatbeleid.

Ofwel
zal de lobbymachine op volle toeren draaien en verhinderen dat er een
klimaatbeleid met die naam waardig komt, ofwel blijven al die
fossiele brandstoffen onder de grond en worden al die investeringen
waardeloos.

Het klimaat is een kwestie van keuzes

Dit voorbeeld is misschien geen positieve boodschap, maar het
toont aan dat het klimaatdebat niet zomaar terug te brengen valt tot
de goeden versus de slechteriken. Kiezen is altijd een beetje
verliezen, maar deze ongemakkelijke waarheid is maar één van de
echte dilemma’s waarvoor klimaatverandering ons plaatst. We kunnen
deze knoop doorhakken door te kiezen voor een energiebeleid en
pensioenpolitiek die elkaar aanvullen in plaats van tegenwerken en
zich niet onderwerpen aan de aprilse grillen van de markt.

Dat kan
door terug te investeren in plaats van te besparen op de eerste
pensioenpeiler en de hernieuwbare energietransitie. Dat zijn keuzes
die we kunnen maken zonder de medewerking van China of de VS. Zo’n
keuzes zouden zelfs tot 60.000 bijkomende jobs in België zouden
kunnen creëren. Alle hoop is dus toch nog niet vervlogen.

Yves Pepermans en Pieter Maeseele verrichten aan het departement
communicatiewetenschappen van de Universiteit Antwerpen onderzoek
naar de rol van media in het klimaatdebat.

take down
the paywall
steun ons nu!