Analyse, Milieu - Mathias Bienstman

Klimaatrapport waarschuwt voor rampen

Gisteren is het tweede deel van het vijfde IPCC-rapport voorgesteld. De klimaatverandering zal iedere wereldburger treffen onder erg verschillende vormen, zoals extreem weer, voedselonzekerheid en overstromingen.

maandag 31 maart 2014 23:26
Spread the love

Maandag is in Japan het tweede deel van het vijfde IPCC-rapport voorgesteld. Het gaat over de risico’s en de gevolgen van de klimaatverandering. Ook de mogelijkheden voor adaptatie komen aan bod.  

Volgens het rapport zijn de gevolgen nu al voelbaar. Nog deze eeuw kan de klimaatopwarming catastrofale dimensies aannemen als de broeikasgasemissies niet tijdig worden teruggebracht.

Het vorige, gelijkaardige rapport is al zeven jaar oud. In tussentijd is de klimaatkennis exponentieel toegenomen. Dat laat de honderden auteurs van het IPCC-rapport toe om uit veel meer wetenschappelijke artikels bevindingen te putten en met grotere zekerheid conclusies te trekken.

De klimaatverandering zal iedere wereldburger treffen onder erg verschillende vormen zoals extreem weer, voedselonzekerheid en overstromingen. De eerste slachtoffers zijn volgens het IPCC de meest kwetsbare bevolkingsgroepen in het Zuiden, maar ook bij ons.

Onbewoonbaar

Een aantal bevindingen spreken boekdelen. De ecosystemen in het hoge noorden en de koraalriffen staan nu al onder druk: ze ondergaan onomkeerbare systeemveranderingen. Bij 3 graden of meer opwarming kunnen de gevolgen van het instorten van ecosystemen wereldwijd voelbaar zijn, bijvoorbeeld als de ijskap op Groenland smelt. Dat zou de zeespiegel op termijn met 7 meter laten stijgen. 

In de toekomst zullen oogsten vaker mislukken. Vooral tarwe en maïs zijn gevoelig voor het veranderend klimaat. Via de voedselmarkten kunnen stijgende prijzen honderden miljoenen mensen treffen en onlusten veroorzaken. Hele streken zullen onbewoonbaar worden door de hitte en luchtvochtigheid,  eilandstaten kunnen verdwijnen onder het wassende water of verzilten.

Het IPCC biedt een grafiek om de temperatuurstijging te verbinden met mogelijke risico’s voor ecosystemen, extreem weer, de verdeling van de gevolgen, de globale impact en catastrofale gebeurtenissen (rechterluik). In het linkerluik staat de temperatuurstijging afgebeeld bij het doortrekken van de huidige emissietrend (rode lijn) en bij een zeer sterk klimaatbeleid (blauwe lijn).

Zelfs al bij 1 graad extra opwarming zijn de risico’s voor kwetsbare ecosystemen groot. Die opwarming bereiken we bij de huidige emissietrend al rond 2050. Voorbij 2 graden opwarming zijn de risico’s voor alle gevolgen groot.

België verzuipt

In ons land houden de grootste directe risico’s verband met het overstromingsgevaar vanuit zee en om rivieren. De zeespiegel aan de kust stijgt een centimeter per drie jaar en de stijging versnelt. Rivieren zullen al het water van hevige regenbuien niet kunnen slikken.

Ook wijst het IPCC naar de dalende waterreserves in België. Het is nuttig om ons voor te bereiden op de klimaatverandering, maar daarmee kunnen we niet alle gevolgen opvangen.

De risico’s kunnen aanzienlijk teruggebracht worden door voldoende broeikasgasemissies te reduceren. Zulke reducties hebben geen effect meer op het klimaat in de komende decennia, door de inertie in het klimaatsysteem. Maar ze maken een des te groter verschil in de tweede helft van deze eeuw en daarna. Zo zullen heel wat planten- en diersoorten zelfs deze eeuw geen leefbaar klimaat meer vinden als we verder broeikasgassen uitstoten op het huidige traject.

Het volgende IPCC-rapport, dat over twee weken verschijnt, zal een update geven van de gewenste emissiereducties. Maar uit het vorige rapport weten we dat geïndustrialiseerde landen tegen het midden van de eeuw zo goed als geen broeikasgassen meer kunnen uitstoten.

Reacties

Heel wat internationale politici, zoals John Kerry, reageerden op het rapport. Maar in Vlaanderen bleef het opnieuw opvallend stil van dit front. Een tweet verwoorde de situatie als volgt: “Met de huidige prioriteiten ziet het er naar uit dat onze kleinkinderen in een onafhankelijk stukje noordzee zullen wonen.” De klimaatcoalitie is vorige week een campagne gestart, “jobs4climate”, die aantoont dat de benodigde investeringen in klimaatoplossingen goed zijn voor de economie. Ze kunnen zelfs tot 60.000 bijkomende jobs opleveren in ons land.

Momenteel is de wereld op weg naar 3,7 graden opwarming. Als alle beloofd klimaatbeleid tot stand komt, is het 3,1°C. De wereldgemeenschap heeft zich er binnen de VN al in 2010 toe geëngageerd de opwarming te beperken tot 2°C of minder. De VN-klimaatonderhandelingen moeten snel tot een inspanningsverdeling leiden tussen de landen, willen we die doelstelling nog behalen.

Want de klok tikt: over een goede vijf jaar zijn er zo veel broeikasgassen in de atmosfeer dat de opwarming waarschijnlijk de 2 graden overtreft. In september komen wereldleiders voor een eerste maal opnieuw samen over het klimaat op vraag van VN-secretaris-generaal Ban Ki Moon.

Hij vraagt om nieuwe en concrete engagementen te formuleren op de meeting. De EU heeft al een voorzet gegeven. De Europese Commissie formuleerde haar klimaatdoelstellingen voor 2030. Ze wil de EU-emissies tegen dat jaar met 40% laten dalen in vergelijking met 1990. Hoewel die doelstelling niet volstaat om de 2 graden zeker te stellen, is ze het meest ambitieuze van wat al op tafel ligt voor september.

Op de concrete engagement van de twee grote vervuilers, de VS en China, is het nog even wachten. Maar onder Obama en Xi Jinping is het niet uitgesloten dat een klimaatakkoord zal bereikt worden in 2015 in Parijs. Al zal het naar verwachting niet wettelijk bindend zijn en evenmin volstaan om de 2°C-doelstelling te halen.

Mathias Bienstman is beleidsmedewerker voor energie, klimaat en mobiliteitbij BBL

take down
the paywall
steun ons nu!