De uitnodigingen die 2000 ‘gewone gasten’
ontvingen circuleerden dagenlang op de sociale media en wakkerden de
Obama-idolatrie nog wat aan. Het was dan uiteraard wachten op de
eerste #obamaselfies die de sociale media gingen overstromen. En
iedereen had de mond vol van de redenaarstalenten van Obama.
‘Een bevlogen speech’, ‘het
was fantastisch’ en ‘een ijzersterke orator’.
De superlatieven vliegen ons tot op vandaag om de oren. Dat Obama
redenaarstalent heeft is een feit. Het probleem met sterke redenaars
is dat hun stijl en talent verward wordt met de boodschap. Redenaars
slagen er nogal vaak in om ons enkel te doen kijken naar de stijl. De
stijl wordt dan de boodschap.
De mooie woorden, de engagementen voor
democratie, mensenrechten, vrijheid, antiracisme en gelijkheid
ontslaan ons echter niet van de plicht tot kritiek. Ook dat is immers
een cruciale verlichtingswaarde. Bekijken we de Obama-gekte en zijn
speech kritisch, dan zien we een enorm spanningsveld tussen al deze
mooie woorden en de realiteit van het Obama-beleid.
Obama beweert dat de VS en de
NATO de soevereiniteit van naties altijd zullen eerbiedigen. Deze
mooie woorden staan in schril contrast met de praktijken van de
Verenigde Staten in Irak, Afghanistan en Pakistan. Obama mag dan wel
benadrukken dat hij geen nieuwe Koude Oorlog wil, hij pleit
tegelijkertijd voor een budgettaire versterking van de NATO en
een verhoogde aanwezigheid van de NATO in de regio van de Oekraïne.
Obama mag dan wel beweren dat hij vrijheid en de rechten van de mens
hoog in het vaandel draagt, in de feiten is daar weinig van te
merken. Mensenrechten zijn niet compatibel met standrechtelijke
executies. De NSA-schandalen kunnen we niet anders lezen dan een
regelrechte aanval op die hooggestemde waarden.
Hoe hij die massale
spionagepraktijken bij zogenaamde bondgenoten en vijanden uitlegt in
het licht van onze ‘lange vriendschap’ of in het kader van de
vrijheid en de mensenrechten, wordt al evenmin geduid.
Guantanamo
Het beleid van Obama contrasteert
sterk met zijn mensenrechten- en democratieretoriek. Guantánamo is
nog altijd niet gesloten. De beruchte Patriot Act is nog altijd niet
teruggedraaid en de NSA-afluistermachine draait op volle
toeren.
Het grote onderscheid tussen Bush en Obama zit op het vlak
van stijl en communicatie, niet op het vlak van het buitenlands
beleid. Toen Bush ons land bezocht in 2005, waren er duizenden
betogers aanwezig in Brussel. Bush had eigenhandig een imago
opgebouwd van War Hero en dat leidde tot scherpe kritiek en massaal
verzet. Obama heeft in wezen weinig verandering gebracht in het
beleid van de VS, maar des te meer in de communicatie en de constructie
van zijn imago. Obama lijkt een hele andere
president van een heel ander Amerika dan dat van Bush. Het probleem
daarbij is dat het bij lijken blijft. Het is spin,
perceptie en helaas geen realiteit.
We zijn met zijn allen getuige geweest
van een gigantische propagandamachine. De redenaarskunsten van Obama
werken als een glijmiddel voor een bittere pil. Toch is de retoriek van president Obama slechts een
element van die propagandamachine.
Minstens even belangrijk was de
staging van zijn boodschap. Niet Obama zelf of de Amerikaanse
Ambassade maakten reclame voor de speech van de president, duizenden
anderen deden dat in hun plaats, toen ze op Twitter en Facebook hun
persoonlijke uitnodiging shareden. Alles en iedereen die kon gelinkt
worden met het bezoek van Obama was vanaf dat moment nieuws.
Het feit
dat mensen op Zaventem stonden te wachten om een glimp van Air Force
One op te vangen en de plaats waar Obama zou slapen; alles werd
opgewaardeerd tot nieuws. We kregen updates over The Beast en werden
uitstekend geïnformeerd over de gedichten waar Obama aan refereerde,
de grapjes die hij maakte, hoe hij zich gedroeg aan de
onderhandelingstafel. De stijl werd de boodschap en de boodschap
zelf, die werd niet onder een kritische loep gelegd. De media
degradeerden zich daarmee tot de Joepie van de internationale
politiek.
