We zouden beter op zoek gaan naar manieren waarop we problemen in de toekomst kunnen vermijden, hoe we schade kunnen herstellen, in plaats van het GAS-systeem wat bij te schaven. GAS-boetes blijven hoe dan ook een vorm van symptoombestrijding, die niet raakt aan de fundamenten van het probleem. Of het dan gaat over negen of twintig overtredingen, dat doet er eigenlijk niet toe.
Burgemeester Somers is altijd één van de grote voorvechters geweest van het GAS-systeem. Ook nu blijft hij dat, maar hij wil wel ‘de scherpe kantjes’ eraf vijlen. Ongetwijfeld heeft het massale protest tegen het systeem van GAS-boetes hier iets mee te maken. Sinds de stemming van de nieuwe wet, klinkt dat immers alsmaar luider. 213 middenveldorganisaties verzetten zich tegen de wet, twee betogingen in Brussel brachten duizenden burgers op straat, Comac liet duizenden studenten petities ondertekenen en creëerde zo GAS(t)vrije zones aan universiteiten, de kranten staan bol van de absurditeiten waar het systeem toe leidt. Dat kan men niet blijven negeren. Meer en meer steden herzien hun reglementen dan ook. Zo zie je maar, protest loont!
Maar daarmee is de kous nog niet af. Door een slechte maatregel op te poetsen, maak je er nog geen goede maatregel van. De GAS-wet blijft fundamenteel verkeerd. Of er nu negen of 200 GAS-overtredingen zijn in Mechelen, ze blijven verschillen van de negen of 100 overtredingen in zeg maar Tienen, of Gent. GAS zijn niet de oplossing op maatschappelijke problemen.
Voor de negen overtredingen die in Mechelen overblijven, bestaan veel doeltreffendere oplossingen dan GAS. Voor diefstal en vandalisme kan je in Mechelen nog een GAS-boete krijgen. Dit soort overtredingen kunnen niet door een willekeurige ambtenaar worden aangekaart, daar hebben we rechters voor nodig. Ook deze overtredingen zou burgemeester Somers dus kunnen schrappen uit het GAS-reglement, meer investeren in justitie is hier de oplossing.
De overige zeven GAS-ovetredingen in Mechelen zijn: ‘vervuilen van de openbare ruimte – een papiertje op de openbare weg gooien blijft dus een overtreding –, wildplassen, fout parkeren, betreden van verboden terrein, inname en herstel van het openbaar domein, boomcars en nachtlawaai. Ook hiervoor kunnen we andere oplossingen vinden dan de arbitraire GAS-boetes. Drie pistes zijn: preventie, sociale dienstverlening en bemiddeling. De Stad Mechelen kondigde vier dagen geleden aan dat de vuilzakken worden opgeslagen naar 2,5 euro per zak. Een vluchtige blik op de site van de stad leert dat de openbare toiletten – die weliswaar bestaan – zich enkel bevinden in gebouwen die ’s nachts gesloten zijn. Een eerste stap tegen sluikstorten en wildplassen is zorgen voor voorzieningen waardoor deze overtredingen niet plaatsvinden. Soms kan het simpel.
Een andere belangrijke piste is buurtwerk, het sociale middenveld, investeren in sociale diensten. Jeugdhuizen, meer toegankelijke sport en cultuur, meer begeleiding op school, maar ook de aanwezigheid van een sociaal werker die met mensen in de buurt in contact staat, zijn zaken waar alsmaar minder in wordt geïnvesteerd. Dit zijn nochtans zaken die het samenleven aanzienlijk veraangenamen én heel wat van bovenstaande problemen waar nu nog GAS-boetes voor worden uitgedeeld, kunnen voorkomen. Denk maar aan jongeren die rondhangen en mogelijks voor nachtlawaai zorgen. Geef hen een alternatief, een plek om jong te zijn, of breng hen in contact met een buurtwerker die kan uitleggen wat wenselijk is en wat niet.
Moeten we dan nooit beboeten? Als blijkt dat investeren in sociale en collectieve oplossingen niets uithaalt voor bepaalde personen, kan een boete worden opgelegd; maar dan een boete door een rechtbank die het recht van verdediging respecteert, en niet de gemeente die rechter en partij is. Wij blijven daarom ijveren voor de afschaffing van de GAS-wet. Een opgepoetst slecht systeem is en blijft een slecht systeem.
Line De Witte is wetenschappelijk medewerker KULeuven / onderzoeksgroep pensioenbeleid en voorzittter Comac Leuven
