Tabakslobby haalt slag thuis: nieuwe EU-wetgeving afgezwakt
Opinie, Nieuws, Europa, Tabakslobby - Bart Staes

Tabakslobby haalt slag thuis: nieuwe EU-wetgeving afgezwakt

"Vandaag is het een beschamende dag voor het Europees parlement. Dat is toch wel het minste wat je kunt zeggen na de stemming in Straatsburg over de door de Europese Commissie voorgestelde nieuwe richtlijn rond de verkoop van tabaksproducten", vindt Bart Staes, Europarlementslid voor Groen.

dinsdag 8 oktober 2013 17:53
Spread the love

Ondanks de grote ophef overal in Europa rond de hevige lobby van tabaksmultinationals, kan het vele collegae in het centrumrechtse blok, aangevoerd door de christendemocratische EVP, blijkbaar geen zier schelen dat ze zich voor de kar van de tabakslobby laten spannen. Als dat zelfs in een “evident” dossier als roken versus volksgezondheid gebeurt, wat dan voor andere wetgevende dossiers waar het gaat om private belangen versus algemene belangen. Waar rook is, is vuur. 

Dat de meerderheid van de EVP en anderen het maar overal gaan uitleggen aan media en burgers: waarom enkele eisen van de tabaksindustrie laten prevaleren boven Europese pogingen om jongeren van het roken af te houden? Het is echt schaamteloos. Zeker als je bedenkt hoe het vergrootglas van media op de tabakslobby staat – na het uitlekken van de interne lobby strategie van Philip Morris – en dan nog dergelijk stemgedrag laten zien. Stemgedrag en het indienen van amendementen, duidelijk in lijn met enkele wensen van bedrijven als Philip Morris.

Er was altijd al veel gelobby in Brussel – lobby op zich hoeft overigens geen probleem te zijn zo lang het totaal transparant gebeurt – maar het lijkt de laatste tijd in verschillende dossiers al maar erger te worden. Erger in die zin dat het gelobby door kapitaalkrachtige sectoren zoals de tabaksindustrie of de financiële en fossiele energie-sectoren effectief lijkt te zijn in ht in een vroegtijdig stadium beïnvloeden of zelfs sturen van wetgeving.    

Maar zoiets als in dit dossier heb ik nooit eerder meegemaakt. Meer dan 160 lobbyisten van Philip Morris moesten het Europarlement overtuigen om roken zo aantrekkelijk mogelijk te houden. Ze kregen het voor elkaar dat de indiening door de Europese Commissie werd vertraagd, dat de stemming in het EP een maand werd uitgesteld en dat belangrijke onderdelen van de wetgeving uiteindelijk afgezwakt werden,” aldus Staes.

De tabaksindustrie probeerde niet alleen door middel van brieven en gesprekken Europarlementariërs te overreden om hun amendementen in te dienen of te steunen. Er werden ook elektronische sigaretten en tabak aan vele politici opgestuurd.

Niet voor niets legde de ngo Corporate Europe Observatory (CEO) vandaag klacht neer tegen Philip Morris International wegens een gebrek aan transparantie als het gaat om de lobbypower. De vrijwillige Europese gedragscode voor lobbyisten – die momenteel aan herziening toe is en die Philip Morris ondertekende – stelt dat een bedrijf ten allen tijde een compleet en niet-misleidend overzicht moet geven van zijn lobbyactiviteiten. Quod non.   

Ik wil er op wijzen dat ook op het niveau van de Europese Commissie er een effectieve lobby-campagne is geweest. Bepaalde aspecten werden een jaar geleden al afgezwakt in de EC-voorstellen. Het gelobby was dus niet alleen efficiënt in het EP, maar zeker ook in de fase ervoor, toen de Europese Commissie de richtlijn aan het voorbereiden was (zie het Dalligate-dossier waarbij de toen bevoegde eurocommissaris moest aftreden, hetgeen tot vertraging van deze wet leidde). Het afgelopen jaar heb ik met mijn Franse collega José Bové en anderen keer op keer gehamerd op de ongezond nauwe relaties tussen de top van de Europese Commissie en de tabaksindustrie en de nood aan transparantie. Het was pas na serieuze druk van de parlementaire commissie budgetcontrole dat we een lijst kregen van contacten tussen lobbyisten en de Europese Commissie.

Begin juli diende ik een dringende vraag in over het ingrijpen van de hoogste ambtenaar van de Europese commissie, Catherine Day, die in september 2012 een email stuurde naar DG Sanco waar men de tabaksrichtlijn had voorbereid, met het dringende verzoek een 6-tal punten te wijzigen. Ik heb nog steeds geen antwoord gekregen, behalve dan dat EP-voorzitter Schultz de vraag een tijd vast hield wegens “politiek gevoelig” en dat Barroso ons per brief liet weten dat hij het niet toestaat dat Day naar het EP komt om vragen te beantwoorden. 

Het was dezelfde Day die een cruciale rol speelde in Dalligate. Dezelfde Day die nauwe contacten onderhield met de Franse advocaat Michel Petite, die tien jaar geleden in zijn hoedanigheid van directeur-generaal van de Juridische Dienst van de Europese Commissie betrokken was bij de onderhandelingen over de befaamde tabaksakkoorden met Philip Morrisen sinds enkele jaren advocaat is voor…Phillip Morris. Als kers op de taart, is de man tegelijk nog voorzitter van een Ethisch Advies Comité dat Barroso cs moet adviseren over belangenconflicten en dergelijke. Jawel, u leest het goed.       

Afgezwakt Commissievoorstel

Terug naar de tabakswetgeving. Samen met collegae stemde ik op 10 juli in de Commissie volksgezondheid en milieu nog een stevig standpunt inzake de tabaksrichtlijn, die na jaren voorbereiding iets moet doen aan volksgezondheidsprobleem nummer 1 in Europa: 700.000 doden door roken per jaar. Maar dat standpunt is vandaag dus drastisch afgezwakt door stemming in het EP. De lobbyisten van tabaksbedrijven hebben hun bonus verdiend.     

De rechtse meerderheid stemde vandaag voor een minder grote gezondheidswaarschuwing: in plaats van 75% van een pakje sigaretten wordt het 65%, zij het dan dat de waarschuwing wel bovenaan het pakje blijft en niet onderaan zoals sommigen wilden. Dat is niet onbelangrijk als je weet hoe pakjes in de winkels staan. 

Maar cynisch genoeg stemden rechtse parlementsleden ook voor die regels die verslaving bij jongeren tegen moesten gaan. Zo blijven menthol sigaretten, bedoeld om roken en inhaleren makkelijker te maken, nog zeker 8 jaar toegestaan. Ook de dunne sigaretten, als lokker voor jonge vrouwen en zogenaamd minder schadelijk, blijven toegestaan. 

Positieve punten

Positief is dan weer dat het EP instemde met een voorstel om schadelijke, nieuwe additieven in sigaretten te beperken. En er komt ook een verplicht “tracking en tracing”-systeem dat kan gebruikt worden in de strijd tegen sigarettensmokkel. Het is bekend dat ook grote tabaksmultinationals direct of indirect betrokken zijn bij grootschalige smokkel, waarvoor ze trouwens miljoenen euro aan de EU betalen – officieel mag het geen boete heten – na het afsluiten van akkoorden waarmee strafrechtelijke vervolging in de VS werd stopgezet.

Positief is ook dat het EP ermee instemde om op basis van de gestemde amendementen te gaan onderhandelen met de Raad van Ministers van Volksgezondheid. Wellicht komt er dus nog een tabaksrichtlijn voor de verkiezingen van 2014. Al blijft de vraag hoe streng die zal zijn.

Maar het trieste nieuws vandaag is dat dit parlement de bescherming van volksgezondheid terugschroeft als je het vergelijkt met de voorstellen van de Europese Commissie. Nog erger is dat het EP globaal gezien een minder strenge houding aanneemt dan de Raad van Ministers. De wereld op zijn kop! Dat is in strijd met de impliciete belofte die volksvertegenwoordigers afleggen als zij zeggen de belangen van burgers te verdedigen.

Bart Staes is Europarlementslid voor Groen 

take down
the paywall
steun ons nu!