Nu beschouw ik mijzelf als feministe, maar dat is lang niet altijd zo geweest. Tijdens mijn studie vroeg mijn docente Engels of ik voor mijn eindwerk het thema feminisme wou behandelen. Ik protesteerde. Ik vond mezelf helemaal geen feministe. Ik was namelijk geen mannenhaatster of ‘lesbo’ die weigerde haar benen te scheren. Was feminisme trouwens niet helemaal passé, nu vrouwen stemrecht hadden, een carrière konden nastreven, doen wat ze wilden in elk stadium van hun leven? Maar de docente drong aan en schoorvoetend aanvaardde ik de opdracht. Ik ben haar nog steeds dankbaar.
Een wereld ging voor mij open. Niet alleen bewonderde ik de eerste vrouwen die het pad effenden voor de generaties na hen – de suffragettes, de eerste vrouwelijke studenten, de eerste vrouwelijke artsen, politici, … – ik begon ook in te zien dat de strijd zich verlegt. In theorie hebben wij westerse vrouwen gelijke rechten, maar in praktijk worden die dagelijks met de voeten getreden. Overigens hoef ik niet te vermelden dat elders in de wereld de meest elementaire vrouwenrechten bevochten moeten worden, dus wat een enorme egoïst was ik toen ik dacht dat feminisme passé was…
Sindsdien beschouw ik mijzelf als feministe, en dat steek ik niet onder stoelen of banken. Ik heb twee dochters (van 9 en 12 jaar oud), en aan hun uitspraken te horen zijn ze ook feministes in de dop. Met dank aan een duidelijk rolmodel?
Een aantal dingen waar ik nooit eerder bij had stilgestaan werden scherp gesteld toen ik mijn eerste kind verwachtte. Ik rolde als vanzelf in het voorgekauwde traject dat je als zwangere vrouw in België aflegt: je wordt begeleid door een gynaecoloog, een specialist in vrouwenziekten dus (een zwangerschap is blijkbaar een ziekte), die je aan het einde van de rit in de verloskamer “verlost van je last”. Al snel voelde ik een zeker onbehagen bij die betuttelende en overgemedicaliseerde aanpak. Halverwege mijn zwangerschap ontdekte ik dat er ook een andere manier bestond, eentje die vrouwen centraal stelt en uitgaat van de kracht van en het vertrouwen in je eigen lichaam. Bevallen en zogen waren sinds mensenheugenis het domein van vrouwen geweest. Waarom was dat veranderd? Hoe meer ik erover nadacht, hoe vreemder ik het vond.
Waarom werden vrouwen op een bepaald moment in de geschiedenis verplicht om op hun rug te liggen tijdens de bevalling? Dat zorgde namelijk voor ondraaglijke pijn en vaak zelfs complicaties. Maar het was wel lekker makkelijk voor de (mannelijke) arts of gynaecoloog: die hoefde niet zo vervelend voorover te buigen tijdens de bevalling. Het comfort van een barende vrouw stond onderaan het prioriteitenlijstje. Bevallen werd big business en moest vooruit gaan. Geduld, empathie en vertrouwen zijn nochthans cruciaal voor een rustige en normale natuurlijke geboorte.
Als moeder vond ik de combinatie van kinderen opvoeden en buitenshuis werken niet gemakkelijk. Een understatement. Drie maand na je bevalling moet je terug aan het werk (vrouwen in het statuut van zelfstandige al na 6 of 8 weken), en borstvoeding combineren met een job mag dan misschien wettelijk geregeld zijn, praktisch gezien is het voor veel vrouwen aartsmoeilijk tot onmogelijk. Afkolven in de toiletten of het bezemhok, de creche die weigert om je kind moedermelk te geven, geen wonder dat veel moeders het niet meer kunnen opbrengen. Het kan nochthans echt anders: in de Scandinavische landen krijgen moeders gemiddeld een jaar bevallingsverlof.
Ik denk dat aan de meeste van mijn vriendinnen ooit tijdens een sollicitatiegesprek gevraagd werd of ze van plan waren om aan kinderen te beginnen. Vrouwen met een kinderwens zijn te mijden werknemers. Ze zijn maanden weg van de werkvloer tijdens hun bevallingsverlof, en daarna gaan velen van hen deeltijds werken omdat ze de zorg voor een gezin niet gecombineerd krijgen met een veeleisende job.
Zorg voor een gezin wordt als tweederangs werk gezien. Zorg tout court wordt als tweederangs werk gezien: alle jobs in de zorgsector (niet toevallig meestal door vrouwen uitgevoerd, want ‘traditioneel’ vrouwelijk werk) worden hemeltergend slecht betaald. We kunnen met zijn allen wel roepen dat er wettelijk gelijke lonen zijn voor man en vrouw, maar in de praktijk verdienen vrouwen gewoon minder met hun jobs in de zorgsector, hun deeltijds werk, hun ouderschapsverlof. De maatschappij moet zich hier dringend over buigen. Het mag dan een complex probleem zijn, het is wel een probleem. Wie heeft er bedacht dat zorg tweederangs werk is? Waarom moeten we uit werken gaan om rond te komen, maar tegelijk onze kinderen in de creche droppen en een poetsvrouw nemen omdat we ons huishouden niet meer kunnen doen? Onze poetsvrouw en de kinderverzorgster van de creche, hebben die dan ook een poetsvrouw en een creche nodig? Moet heel dat systeem niet eens herdacht worden?
In België hebben vrouwen de wet aan hun kant, maar in praktijk zijn ze nog steeds kwetsbaar. Als ze alleen in het donker lopen, kunnen ze verkracht worden. Als hun kleren ‘provocerend’ zijn, kunnen ze beledigd of aangerand worden. En als ze bedreigd of gestalkt worden, doet het gerecht niets want “dat zijn lichte misdrijven”. Ik citeer een politieagent die vorige week de klacht noteerde van de achttienjarige dochter van een vriendin die al een maand lang 24 uur op 24 de meest beledigende en bedreigende sms-berichten ontvangt van haar ex-vriendje omdat ze het had gewaagd hun relatie te verbreken. Ze wordt opgewacht aan school, haar banden worden lekgestoken, er wordt graffiti gespoten waarin ze een stinkende slet wordt genoemd, … Soms krijg ik het gevoel dat vrouwen vogelvrij zijn. In mijn verontwaardiging ontdekte ik dat heel wat vrouwen in mijn omgeving hetzelfde meemaakten of nog steeds meemaken. Geweld tegen vrouwen is blijkbaar geen prioriteit voor het gerecht. Verkrachting is verboden, maar hoeveel verkrachters worden ook veroordeeld?
Een Vlaamse krant hield onlangs een themaweek over seksisme. Het ging over ‘hoe bloot mag je je kleden?’, ‘wanneer zal de man zich emanciperen?’, ‘waarom zijn vrouwen zo boos?’. Wel, vrouwen zijn boos omdat men hen vertelt hoe ze zich mogen kleden. Ze zijn boos omdat hun primaire rechten geschonden worden. Vrouwen willen zich vrij bewegen op straat en in de maatschappij. We willen niet opletten of we geen verkrachting of geweld ‘uitlokken’. We willen dat mannen onze lichamelijke integriteit respecteren. Onze integriteit tout court.
Vrouwen zijn net mensen. Behandel ze dan ook zo!
