De Reuzenstoet: met de vier oude reuzen van Borgerhout maar ook met veel nieuwe reuzen; de Reuzenstoet dus. Dat is: ‘Borgerhout is van alle Borgerhoutenaars’. In het jaar 1712 trok de stoet voor het eerst uit; precies 300 jaar geleden. Sommige jaren, als het regende, leek ze wat mistroostig, de stoet. Maar dit jaar: volop zon en een massa mensen. Heel Borgerhout doet mee en loopt mee bij deze 300ste editie.

Op de Turnhoutsebaan een drukte van jewelste: verenigingen van alle slag, theatergezelschappen, knutselclubs en scholen: ieder wou ‘zijn’ reus laten zien aan Borgerhout. Eigenlijk zou de 300ste Reuzenstoet met duizend deelnemers en zeker 20.000 toeschouwers het nieuws van de dag moeten zijn. Want voor de verjaardag van de vier Reuzen van Borgerhout werden vijftig nieuwe reuzen gemaakt, door inwoners van Borgerhout en vooral door de schoolkinderen. Karim, mijn jongste, heeft op school meegetimmerd aan een reuzin, die de naam Carmen draagt.

We stonden dan ook tussen het Borgerhoutse publiek in het nazomerzonnetje te genieten van de optocht die deze keer even feestelijk was als het jaarlijkse BorgerRio. De Turnhoutsebaan in volle feest: kleurrijk zoals altijd, met een brede, diverse Borgerhoutse middenstand van allerlei komaf en smaak. ’s Avonds was er ook veel volk bij de spektakels op het Krugerplein, met als verrassing een optreden van de feeëriek in het licht gestoken reuzen. En daarna, in de uitverkochte Roma, was er Reuzenbal met ‘Discobar A Moeder’ en een ‘Halve Neuro’.

Borgerhout is divers en Borgerhout is één

Wellicht had de Reuzenstoet nooit de nationale media gehaald, ware het niet dat wat extremistische agitatoren per sms zowel de media als een heel aantal pubers naar een betoging konden lokken: een extremistische betoging midden de Borgerhoutse feesten, tegen een extremistische -en slechte- film. Mohammed Chakkar van de Federatie van Marokkaanse Verenigingen vertelde het zo: “Het ging om bebaarde jongeren die samenkwamen om te protesteren tegen een film die ze waarschijnlijk niet hebben gezien.”

Ik heb het zelf ook vastgesteld, dat het ging om agitatoren die waarschijnlijk helemaal niets met Borgerhout te maken hebben. Ze wilden de Reuzenstoet misbruiken om Borgerhout op stelten te zetten voor hun fundamentalistische agenda. Maar echt, niemand in Borgerhout is daarmee gediend, ook niet de middenstand of wijkbewoners van Marokkaanse komaf. Zij waren wellicht nog het meest ontsteld dat wat oudere extremisten de jongeren kwamen ophitsen.

Niemand moet het samenleven van gewone mensen verpesten, niet op de Turnhoutsebaan, niet op het De Laetplein, nergens. Vorige week is de mozaïek op het Jan De Laetplein vernield. Karim, mijn zoontje, had met zijn klas aan die mozaïek meegewerkt, onder leiding van kunstenaar Krist Van ’t Hof.

Zo toverden ze een mozaïeken stripverhaal over een drenkeling op de zitbanken van het plein.  Diezelfde avond nog werd het vernield en Karim, hij was er het hart van in. Maar hij vertelde thuis ook: “De mensen uit de buurt willen meehelpen om de mozaïek te herstellen.” Die mensen uit de buurt zijn uit alle hoeken van de wereld afkomstig. Maar dat ze samen de mozaïek herstellen, nee, dat komt helaas niet in het nieuws. En ook nu weer: dat 20.000 mensen samen feesten in Borgerhout is geen nationaal nieuws; dat een aantal extremisten 200 jongeren ophitsen om precies tijdens de Reuzenstoet de zaak op stelten te zetten, des te meer.

Een debat tussen communicatief gehaaide one-liners

Borgerhout is van iedereen: dat is wat de Reuzenstoet net laat zien. En dat zal niemand kunnen verhinderen; niet dat kleine groepje extremistische agitatoren en ook niet de N-VA, die er munt wil uit slaan.

Dat het Vlaams Belang op de relletjes springt, verwondert me niet. Sharia4Belgium en het Belang zijn spiegelbeelden; ze zijn alle twee gedrenkt in de obsessie om Borgerhoutenaars en andere Sinjoren tegen elkaar op te zetten op basis van de afkomst van hun ouders of voorouders. De opruiers van Sharia4Belgium hebben geen enkele inplanting in het Borgerhoutse verenigingsleven, ook niet in de gemeenschap van zogenaamde allochtone afkomst, net zo min als de agitatoren van het Vlaams Belang die van ver buiten Borgerhout de zaken proberen op te jutten.

Maar dat ook Bart De Wever zich laat meeslepen om de opstootjes aan den Drink en in de Eliaertstraat politiek te misbruiken! Meteen na de Reuzenstoet verklaarde hij dat de stad ‘niet langer van iedereen is’: een oorlogs-allusie op het stadsmotto met de stralende A: ‘’t Stad is van iedereen’. Maar het is vooral een communicatief gehaaide oneliner om het duel met Patrick Janssens op te zoeken.

De burgemeester nam de handschoen op en ging in de verdediging rond de stadsbanier. Maar ook daar kwam snel het verhaal van ‘voor-wat-hoort-wat’ op de proppen. Zodat politicoloog Carl Devos moest besluiten: “Eigenlijk zeggen Patrick Janssens en Bart De Wever in grote lijnen hetzelfde over rechten en plichten, ondanks de taalkundige slag rond de stadsslogan.”

En zo gaat het ook politiek opeens niet meer over 20.000 mensen die samen feesten in de Reuzenstoet, over de Fatima’s met hun moslima reuzin, de Reus van de Kringwinkel, de grote rodekaars-reus van de historische Bougie-fabriek in Borgerhout (waar in de algemene staking van 1893 vijf doden vielen), of over de seniorenreus van woonzorgcentrum Gitschotelhof. Plotsklaps gaat het over Janssens en de Wever en over plichten en plichten en plichten om erbij te horen.

Dat is dan meteen een heel ander verhaal. Natuurlijk heeft elke inwoner van ’t stad de plicht om zich te emanciperen en samen te werken en te leven met alle andere Antwerpenaren, de plicht om niemand het leven te verzuren en aan het samen-leven mee te werken. Maar dat is precies wat zowel de extremisten van Sharia4Belgium als van het Vlaams Belang ontkennen en weigeren.

Astrid, Esma en haar zoontje, en Guido

Ik zou het eens willen hebben over Astrid, Esma en Guido, met wie ik op de Turnhoutsebaan naar de Reuzenstoet heb gekeken: drie vreedzame mensen uit die 20.000 vreedzame toeschouwers, gekant tegen elk extremisme. Drie mensen die zeer zeker hun plicht tot samenleven vervullen, maar daarom hebben zij nog niet alle rechten.

Astrid woont haar hele leven in Borgerhout, 74 jaar nu al. Ze is niet meer goed te been. Ze vertelt me: “Ik heb mij ingeschreven voor een van de nieuwe serviceflats aan den Bosuil (in Deurne, nvpm). Ik kreeg te horen dat ik samen met 700 mensen op de wachtlijst sta voor 200 beschikbare serviceflats. Maar ik schrok nogal: het goedkoopste flatje, met één slaapkamertje en zonder een terras, kost 850 euro per maand. Dat kan ik niet betalen.” Niet eens de helft van de serviceflats geraakt verhuurd, ondanks de wachtlijst. Ze zijn te duur. De manager van het Zorgbedrijf, meneer De Muynck, trekt ondertussen wel 200.000 euro pree (+ 30 procent variabel loon).’t Stad is van iedereen, jazeker. Maar ook van Astrid?

Misschien moet ik het maar eens hebben over Esma, die ook naast me stond bij de Reuzenstoet, opgewekt en gulhartig als altijd. Maar ze heeft wel vijf scholen moeten aflopen vooraleer ze haar zoontje kon inschrijven, vertelde ze. “Die vernederingen Peter, dat wilt ge niet weten.” ’t Stad is van iedereen, jazeker, maar toch iets minder van Esma en haar zoontje dat hier, in Borgerhout, statistisch 50 procent kans loopt om later zonder enig diploma op zak de school te verlaten; en dan moet hij gaan solliciteren en hopen dat hij niet overal tussenuit zal vallen.

Ook mijn overbuur in Borgerhout, Guido, was naar de stoet gaan kijken. Hij twijfelt eraan om naar de tandarts te gaan en wanneer ik in al mijn naïviteit vraag ‘waarom’?, klinkt het antwoord onmiddellijk: “Allez Peter, weet gij hoe duur dat is.” Zoals Guido stelt één op zeven Antwerpenaren zijn of haar gezondheidszorgen uit, om financiële redenen. ’t Stad is van iedereen, jazeker, maar ook van Guido?

Ik zet me af tegen de oorlogsretoriek van de agitatoren van Sharia4Belgium, die een zonnig volksfeest verduisteren met een zwarte wolk. En ik huiver van de recuperatie door Bart De Wever, gretig op zoek naar nieuwe kiezers uit Vlaams Belang-hoek. Maar daarom wil ik nog niet in de armen vallen van Janssens’ stadsreclame. Ik droom ervan dat de stad van iedereen is, dat iedereen recht heeft op de stad. Maar dat is nog geen feit. Want jammer genoeg hangt dat toch vooral af van de portefeuille van mensen en van de omgeving waarin ze opgroeien. Ja, daarom wil ik het eigenlijk vooral hebben over de rechten van Astrid, Esma en haar zoontje en Guido, die enthousiaste kijkers naar een prachtige, enthousiaste Reuzenstoet. Ik zou willen dat de debatten niet over een slogan gaan, maar over hen gaan.

Peter Mertens

Peter Mertens is auteur van het boek ‘Hoe durven ze, de euro, de crisis en de grote hold-up’ en lijsttrekker voor de PVDA+ bij de gemeenteraadsverkiezingen in Antwerpen.